Annemieke vindt zichzelf rond Kerst te oppervlakkig - maar schijn bedriegt...

Het is half vier in de middag en het schemert. Ik duw mijn voordeur open met mijn heup en schop mijn schoenen uit. Mijn natte jas hang ik over een keukenstoel en de boodschappentassen kieper ik leeg op tafel.

De verwarming moet hoger, nu. De kerstboomlichtjes gaan aan en Ella Fitzgerald klinkt uit mijn boxje, maar het is te laat. De grauwe decembermist is door ramen en kieren naar binnengesijpeld en probeert bezit te nemen van mijn hoofd. Vaak lukt dat. Zwelgen in zelfmedelijden is namelijk een van mijn specialiteiten. Ik open een keukenkastje en zet het pak spaghetti naast de rode wijn. Nee, spreek ik mezelf toe, het is te vroeg voor wijn. Ik ruim het brood op, de koffie, de gevulde speculaas. En nu word ik vrolijker, want het is niet te vroeg voor speculaas.

Binnen 10 minuten zit ik met hete thee en een wollen dekentje op de bank en zing ik zachtjes mee met de koningin van de jazz.

Let it snow! Let it snow! Let it snow!

Mijn gevoel voor stijl verdwijnt

Maar geloof me, ze stoppen vreemde dingen in gevulde speculaas. Er zitten verslavende stofjes in en chemische troep die ervoor zorgt dat mijn verfijnde gevoel voor stijl wordt afgestroopt als de laatste herfstblaadjes in de kille regen. De destructieve gevolgen zijn na het nemen van één hap al merkbaar, nou ja, na meerdere hapjes, na een volledig pak eigenlijk. Maar ja, daar zorgen die verslavende stofjes dan weer voor, dat je blijft eten, ondanks de nare bijwerkingen.

Ik bedenk plotseling dat ik van legpuzzels hou, vooral als er een huisje in de sneeuw met oplichtende ramen en een rokende schoorsteen op staat.

Ook krijg ik een onweerstaanbare behoefte om een film over zielige weesjes te kijken. Wanneer de kindertjes vastzitten in een gletsjer en gered worden door een dappere hond, moet ik een beetje huilen.

Mysterieuze cowboys en vrouwen in hoepelrokken scoren eveneens hoog op mijn kijklijstje in deze donkere dagen, vooral als zij regelmatig uitbreken in gezang.

Goede boeken lezen

Dit tijdelijke verlies van goede smaak is nog eens extra vervelend, omdat ik mij ieder jaar opnieuw voorneem om in de kerstvakantie goede boeken te lezen. En als ik goede boeken zeg, dan meen ik het ook. In mijn boekenkast staat al jaren Schuld en Boete van Dostojevski, zo'n versie met vergeelde bladzijdes en gouden letters op de olijfkleurige linnen kaft. Ik kocht het twintig jaar geleden in een knus tweedehandswinkeltje. Het was hartje zomer en ik bracht de dagen fietsend, picknickend en zwemmend door. Het was niet echt de juiste setting om zware literatuur lezen; er zouden nog eens grasvlekken op de broze bladzijdes kunnen komen.

Na de zomer kwamen de drukke maanden met werk en studie en, in mijn geval, kleuters met snotneuzen, zwemlessen en een voorliefde voor vingerverven.

Niet getreurd, dacht ik, straks hebben we die hele lange kerstvakantie, dan zitten we binnen en dan lezen we. Dan lezen we goede boeken, dan denken we na over het leven en worden we wijs.

Oppervlakkiger dan ik zou willen zijn

Dat was voordat ik de werking van gevulde speculaas kende, die ieder jaar opnieuw korte metten maakt van mijn zorgvuldig gecultiveerde smaak en goede voornemens.

Niet alleen Fjodor Dostojevski gaat aan mij voorbij. Ook Tomáš Halík, Søren Kierkengaard en Thomas Merton sieren ongelezen mijn boekenkast. Ik heb hun werken nota bene zelf voor mijn verjaardag gevraagd. Vaak begin ik wel enthousiast en lees ik enkele bladzijdes. Op sociale gelegenheden citeer ik graag uit al die eerste paragrafen, met mijn hoofd een beetje schuin en een glas wijn in de hand. Al gauw verhuizen de boeken echter achter glas, om ooit nog eens gelezen te worden. Straks. Wanneer ik tijd heb. In de kerstvakantie dus.

Door het rondwarende coronavirus hebben we er al maanden en maanden van thuiszitten opzitten, lange avonden met zeeën van tijd voor het lezen van stevige kost. Wat ik dus niet gedaan heb. Wel heb ik een abonnement op Disney+ afgesloten. En eindelijk dringt het tot mij door dat ik Schuld en Boete nooit ga lezen.

Sorry, meneer Dostojevski.

En sorry, ego, ik ben vaak oppervlakkiger dan ik zou willen zijn.

If only I had an enemy bigger than my apathy, I could have won, zingt Mumford en ik zing volmondig mee.

Glitter en chocolademelk

Nu dagen kort zijn en de nachten koud, wil ik geen schuld en boete, maar glitter en chocolademelk. En ja, wat ik ook wel wil is een schattig baby'tje in een knus bedje van stro en wollige schaapjes en een engelenkoor.

En zelfs als we het niet helemaal kunnen geloven, dan doen we in elk geval één avond alsof onze diepte gevuld zou kunnen worden.

En velen met mij. Ware het niet voor corona, zouden de kerken op kerstavond weer stampvol zitten. Stille nacht, zingen wij, heilige nacht. Wij steken kaarsjes aan, wij sluiten onze ogen en openen onze handen. En zelfs als we het niet helemaal kunnen geloven, dan doen we in elk geval één avond alsof onze diepte gevuld zou kunnen worden. Als een teer kind, vers uit de moederschoot en uit de hemel, ons geen vrede en heil kan bieden, wie dan wel?

Wees ons randkerkelijken genadig

In mijn jeugd werd deze manier van Kerst vieren verfoeid. Kindje wiegen werd het genoemd, een nepgeloof met neprituelen, een jas zonder inhoud.

En daar zit wat in natuurlijk. Er is werkelijk niets romantisch aan het verhaal van een dakloze tienermoeder die afwijzing na afwijzing te verduren krijgt. Er is niets zoets aan een bevalling tussen dieren, een dreigende kindermoord en een vlucht in het holst van de nacht.

Maar wees ons randkerkelijken een beetje genadig. Vergeef ons onze kerstbomen, onze ordinaire kerststalletjes en lichtzinnige liedjes. Onder de glitter verlangen wij naar de warmte van de zon, een dageraad die stralend opkomt en het duister voorgoed overwint.