Met hart en ziel
Willen we varkens als orgaandonor?
1 maart 2023 · 08:11
Update: 19 juni 2023 · 21:58
In gesprek met
Bernice Bovenkerk
Dierethicus
"Varkenshart gebruiken voor mensen is niet ethisch."
Theo Boer
Hoogleraar ethiek
"Ik wil geen varkenshart, no way."
Barbara Kessler
Onderzoeker en dierenarts
"Weet je hoeveel varkens er sterven om worstjes op ons bord te worden?"
In het kort
Varkens zijn een goede match voor de mens als het om harttransplantaties gaat. In Nederland mag dit nog niet, maar in andere landen zijn ze al ver met de ontwikkeling van dierlijke organen die geschikt zijn voor mensen. Is dit ethisch verantwoord en wanneer zou dit ook in Nederland kunnen?
Wat denk jij?
Zou jij een orgaan van een varken willen?
Dit is de situatie
Varken als oplossing voor donortekort?
Je hebt vast wel gehoord van de lange wachtlijsten als het gaat om orgaandonatie. Eén van de oplossingen zou xenotransplantatie kunnen zijn, een ingewikkeld woord en ook een ingewikkelde kwestie. Het betekent zoveel als de transplantatie van organen of weefsels tussen verschillende soorten organismen, bijvoorbeeld van dier op mens. Een vreemd idee misschien, maar het zou zomaar de toekomst kunnen zijn.
Is er een oplossing voor deze mensen om snel een donororgaan te krijgen? Misschien is xenotransplantatie dé oplossing voor het tekort.
Hoe groot is het tekort aan donoren?
Wachtlijst voor orgaandonatie
In 2022 werden er in Nederland in totaal 1.402 orgaantransplantaties uitgevoerd, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Transplantatiestichting. Er zijn 1.247 mensen niet geholpen, zij stonden aan het begin van 2023 nog steeds op de wachtlijst voor een donororgaan.Je kunt op de wachtlijst staan voor de alvleesklier, darmen, hart, lever, longen en nieren. Er is een wachtlijst per orgaan. Sommige patiënten hebben meerdere organen nodig en staan daarom op meerdere wachtlijsten.
Om een orgaantransplantatie te ondergaan, moet je conditie goed genoeg zijn voor een operatie en de medicijnen die je krijgt na een transplantatie. Je komt op de wachtlijst als de uitslagen van de onderzoeken goed zijn en je de operatie aankunt.
Het eerste menselijk donorhart
De Zuid-Afrikaan Louis Washkansky was in 1967 de eerste die een menselijk donorhart kreeg. Hij overleefde de ingreep, maar achttien dagen later werd een longontsteking hem alsnog fataal.Ondertussen is het veel beter gesteld met doneren en de kans op een beter leven. Het komt nog altijd voor dat een patiënt tijdens de transplantatie (of vlak ná de ingreep) komt te overlijden. Volgens de Hartstichting is de kans hierop ongeveer 10%. Na vijf jaar is 75 tot 80% van de getransplanteerden nog in leven.
Eerste donorhart van een varken
In 2022 was het de Amerikaan David Bennett (57) die als eerste mens het hart kreeg van een varken. Aanvankelijk leek de operatie geslaagd, maar na twee maanden ging de toestand van Bennett plots snel achteruit en overleed hij. Mogelijk was er een varkensvirus in het hart aanwezig.Dit is de discussie
Willen we wel een hart van een varken?
Is het ethisch verantwoord om als mens organen te gebruiken van dieren? Er komt nogal wat bij kijken voordat bijvoorbeeld een varkenshart bruikbaar is voor mensen. Varkens moeten daarvoor genetisch gemanipuleerd worden. Aan de andere kant: is dat te verantwoorden als als het mensenlevens kan redden?
Verschillende deskundigen aan het woord over de vraag of organen van dieren transplanteren naar mensen een goed idee is of niet.
Dierethicus Bernice Bovenkerk is tegen xenotransplantatie. Volgens haar is het niet ethisch verantwoord om varkens genetisch te manipuleren om hun hart te gebruiken voor mensen. Dat zegt ze in Dit is de Kwestie (EO).
"Je maakt van varkens eigenlijk een soort ding. Je creëert een varken op een bepaalde manier, alleen maar om te dienen als doel voor mensen. Varkens worden dan een soort gereedschapskist waar je organen uit kunt halen. Niet ethisch verantwoord."
Hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg Theo Boer denkt niet dat er veel varkensharten in mensen zullen komen. Hij vindt dat mensen zich op deze manier teveel als machine gaan zien.
"Het is prima dat we op allerlei manieren technische hulpmiddelen hebben, mijn bril is er een voorbeeld van. Maar dit is technisch ingrijpen in het lichaam, waarbij we een soort machine zijn waarin we onderdelen kunnen vervangen."
In Duitsland staat een heuse 'organenfarm'. Hier worden varkens gekweekt om ervoor te zorgen dat hun hart in de toekomst naar mensen getransplanteerd kan worden. Ze worden daarbij genetisch gemanipuleerd. Barbara Kessler, werkzaam als onderzoeker en dierenarts in het lab, vindt het ethisch verantwoord om varkens te gebruiken om hun harten te transplanteren naar mensen.
"We gebruiken miljoenen varkens voor mensen, namelijk om ze op te eten. Als je weet hoeveel varkens er sterven om worstjes op ons bord te worden, dan is het oké dat een klein percentage sterft om mensen te dienen op een andere manier."
Dit is zijn verhaal
Peter onderging een harttransplantatie
Peter Every onderging begin 2023 een harttransplantatie. Hij leeft nu met het hart van een ander mens. Peter voelt zich goed, na zijn operatie. Vanuit het UMC in Utrecht zegt hij: "Ik zou zo de trein kunnen pakken en naar Vlissingen kunnen gaan, zo goed voel ik me!"
Lees hier het hele verhaal van Peter Every
Voordat Peter het goede nieuws kreeg dat er een geschikt hart voor hem was, leefde hij tussen hoop en vrees. "Ik had de hoop al opgegeven. Eigenlijk was ik al bezig met afscheid nemen. Ik was voorzitter van clubjes en regelde van alles. Daar ging ik steeds meer van afzeggen en voor me uit schuiven. Ik trok me erg terug en bereidde me voor op het moment dat het te laat zou zijn."
'Onwerkelijk'
Dat hij nu het leven weer voor zich heeft, kan Peter nog niet helemaal beseffen. "Het is in mijn hoofd nog één grote orkaan. Ik heb altijd met zoveel beperkingen geleefd en die zijn straks grotendeels weg. Dat kan ik nog niet helemaal begrijpen."Peter heeft er veel over nagedacht dat hij nu met het hart van een ander leeft. "Het is enorm dubbel. Ik weet dat er aan de andere kant heel veel verdriet is. Dat zijn dood voor mij nieuw leven betekent, dat is zo verschrikkelijk tegenstrijdig. Het voelt nog onwerkelijk. Hoe kan het nou dat een hart van iemand anders mij in leven houdt?"
Als er voor Peter geen menselijk hart beschikbaar was geweest, maar wel een varkenshart, dan had hij dat ook zeker gewild. "Ik doe alles om langer te leven." Dat is echter nu niet meer nodig.
Wat denk jij?
