’Sinds wanneer gelden mensenrechten niet meer in Europa?’

Wat is er sinds je het nieuws hoorde gebeurd.

“Toen ik woensdagnacht gebeld werd, nee, dinsdagnacht - ik ben het besef van tijd een beetje kwijt, - ben ik gelijk gaan inventariseren. In beeld krijgen wat we nog wel kunnen doen. Ik heb vanaf toen tot nu non-stop aangestaan. Het feit dat het kamp is afgebrand is afschuwelijk. Ons levenswerk van afgelopen jaren is weg: gebouwen, klinieken, allemaal verwoest. Maar nog veel erger is dat het schamele wat de mensen daar nog hadden ook weg is. Ze zijn allemaal opnieuw dakloos geworden. Ik ben hier om mijn team te steunen en een hart onder de riem te steken. Ze staan 24 uur per dag aan, buffelen dag en nacht door. Er voor hen zijn is het beste wat ik kon doen”

Je bent eergisteren zelf op Lesbos gearriveerd, wat trof je aan?

“Het kamp is zwartgeblakerd. Mensen slapen massaal op straat. Overal schamele tentjes van zeiltjes en stokken. En dan moet je je indenken dat het hier ’s nachts al best fris is en het wordt nog kouder. Ze hebben geen toegang tot eten en drinken. Het eten en drinken is er, maar het leger durft het niet uit te delen. Zij hebben hier geen goede reputatie.

Het leger heeft het verzoek om voedsel uit te delen bij UNHCR neergelegd, maar die zegt: ‘het is niet veilig’. Je moet je voorstellen dat hier 13.000 hongerige mensen zijn, dan wordt het: pakken wat je pakken kunt. Als je dan met een wagen met voedsel aankomt, dat ís ook niet veilig. Dus we kunnen het niet bij de mensen krijgen. Het is echt diep, diep ellendig.”

Als je mensen niet als mensen behandelt, moet je niet raar opkijken als ze daartegen in opstand komen.

Hoe zijn de mensen in Moria eronder?

“Ze pikken het niet meer. De mensen hier zijn zo wanhopig en zo moe van jarenlang om hulp roepen. Dit deel van Lesbos is een oorlogsgebied geworden. En dat gewoon in Europa. Het mentale welzijn van deze mensen in dit overbevolkte kamp leed al enorm onder de manier waarop ze gehuisvest werden. Zonder enig recht op juridische hulp en medische zorg. En daar kwam corona nog eens bij. Ze werden opgesloten, hadden geen persoonlijke ruimte, er lagen bergen afval. Mensen zijn er klaar mee. Ze willen rust, veiligheid en hulp. Dit zijn mensen uit oorlogsgebieden. Ze hebben trauma’s die wij ons niet kunnen voorstellen. Als je mensen niet als mensen behandelt, moet je niet raar opkijken als ze daartegen in opstand komen. Sinds wanneer gelden de mensenrechten niet meer in Europa?

En overal zijn kinderen. Kinderen die al enorme trauma’s hebben. Al die kinderen moesten tijdens de brand weer middenin de nacht vluchten. Ze zijn de straat opgerend en nu slapen ze op straat, langs een drukke weg. Dit is Europa. Dit is Griekenland, Griekenland vakantieland. Als ieder Europees land 400 mensen op neemt is Moria leeg. Dat klinkt simpel, maar soms is de oplossing heel simpel.”

Kun je deze zwaar getraumatiseerde mensen wel opvangen in Nederland of andere Europese landen?

“Deze mensen verdienen het om goed verzorgd te worden. Wij zijn hulpverleners, ik ga niet over de opvang in Nederland. Maar heel veel Europese landen hebben de kennis en kunde, systemen en knappe koppen. Dat is geen hogere wiskunde. Dat kunnen wij.

Heus niet iedereen is zo zwaar getraumatiseerd dat ze een gevaar voor de samenleving vormen. Ze leven hier in Moria, wat inmiddels een stad is geworden, ook vredig samen. Tuurlijk is er wel eens een burenruzie, wordt er gestolen of zijn er ongeregeldheden. Net als in een echte stad. Ik voel mij banger buiten Moria - met gevaar van politie, of rechts-extremisten - dan wanneer ik in het kamp loop, omringd door deze mensen waar ik zoveel van hou!” Nadat ze dit gezegd heeft, schiet Annerieke vol.

Ze is even stil en vervolgt: “En dan ben ik ook blij dat we íets kunnen doen.
Met ons medisch team – zo’n 25 man – proberen we uit alle macht medische hulp te verlenen. Dat doen we vanuit de achterbak van auto’s. En we gaan met crashbags, van die enorme felgeel met rode rugzakken waar alles in zit om mensen mee te helpen, het kamp in. We doen wat we kunnen, maar ook dat wordt ons vrijwel onmogelijk gemaakt. Door politie die ons tegenhoudt, omdat ze het niet veilig vinden. Door prostesten van rechtsextremisten. Of door roadblocks van de Grieken zelf. Als hulpverlener ben je daardoor heel vaak niet veilig. Van de acht shifts die we wilden draaien, hebben we het team acht keer moeten evacueren.

Niet iedere vluchteling is zo zwaar getraumatiseerd dat hij een gevaar voor de samenleving vormt

De bewoners van Lesbos zijn het ook helemaal spuugzat. Zij willen hun eiland terug, het toerisme weer op gang krijgen. Heel eerlijk, geef ik ze geen ongelijk. Als ik hier zou wonen zou ik ook vinden dat Europa je in de steek laat. Dit is een klein eiland, geen plek om duizenden mensen op te vangen. Deze mensen moeten hier gewoon weg.”

Heeft het dan wel zin om aan hulporganisaties te doneren?

“Zeker wel, want de vluchtelingen zíjn nog niet weg! En de vraag is of dat gaat gebeuren als we het moeten verwachten van politici. Voor noodhulp is nog steeds geld nodig. Wij hebben net gisteravond een medisch hospitaal op wielen aangeschaft. Een enorme truck, die als het goed is volgende week hier is. Er is heel veel geld voor nodig om medische hulp bij mensen die het zo nodig hebben te krijgen. De aanschaf van die truck alleen al kost ons 300.000,-, maar we willen zo snel mogelijk veilig medische hulp bieden. Geen shifts af hoeven breken. Een van onze hulpverleners riep gisteravond: ‘Wanneer gaat de politiek eens luisteren? Moeten er eerst hulpverleners sterven, voordat er wat gaat gebeuren?’. Voor ons geldt dus absoluut: iedere euro telt. Maar het is geen structurele oplossing.”

Het is om te huilen. Niet menselijk.

Hoe moet het nu verder op Lesbos?

“De huidige situatie in Moria voelt als een kantelpunt. Wij hopen heel erg dat het eindelijk het einde betekent van vluchtelingenkampen op deze manier in Europa. Van het inhumaan behandelen van mensen. We hopen dat landen deze mensen ruimhartig zullen opnemen en ze goed zullen behandelen.

De regeling die het kabinet nu voorstelt vind ik, ik zal het netjes zeggen, gruwelijke ruilhandel van mensen. Een soort koehandel; als ik dit van jou krijg, dan krijg jij dat van mij. Het is slechts een kleine groep mensen die in aanmerking komt. Je moet 75% kans hebben om asiel te krijgen. En het zijn mensen die anders toch al naar Nederland zouden komen. Het is om te huilen. Niet menselijk.

We zien nu gelukkig ook: iedereen is er klaar mee. Er zijn protesten in Utrecht en Amsterdam. We gaan ze halen heeft een actie bedacht om een vliegtuig te charteren en mensen op te gaan halen. Burgers zijn machtig. Als je als burgers massaal opstaat, gebeuren er waanzinnige dingen. De politiek trekt niet altijd aan het laatste eind. Ik hoop echt dat het voor een kanteling zorgt. Dat hopen de mensen hier in Moria nog het allermeest.”

Foto's: Stichting Bootvluchteling

Op de website van Stichting Bootvluchteling kun je een steentje bijdragen aan de inzet van de mobiele medische kliniek.
Ook kun je doneren aan Metterdaad voor noodhulp aan Moria.

De ogen van Moria

De afgelopen week vertelden 25 Nederlanders het verhaal van 25 kinderen die in kamp Moria woonden voordat de branden het vluchtelingenkamp verwoestte. EO-directeur Arjan Lock zoekt op Lesbos naar de verhalen van deze kinderen, die al zo ongelofelijk veel meemaakten en nu opnieuw in een onzekere, gevaarlijke situatie terecht zijn gekomen. Wat ziet hij, als hij in hun ogen kijkt? 14 t/m 19 september 2020, 22.10 uur, NPO2.

Lees ook: Pedagoog Marijke hielp getraumatiseerde kinderen op Lesbos