Hoogsensitief: Ik voel, ik voel wat jij niet voelt…

Hoogsensitiviteit (HSP) is hip. Je hoeft niet lang te zoeken om mensen tegen te komen die zichzelf hoogsensitief noemen. In de bieb vind je meters boeken over het onderwerp. En wie op ‘HSP’ googelt kan zich urenlang vermaken met allerhande testen, ervaringsverhalen en meditatietechnieken om in de overload aan prikkels je rustige zelf weer te vinden. Eerlijk is eerlijk, het is moeilijk om door alle HSP-bomen het daadwerkelijke bos te zien. Naast de feiten bestaat er ook veel fictie over hoogsensitiviteit. Daarom eerst maar eens een definitie. 

Hoewel het wetenschappelijk onderzoek naar HSP nog in volle gang is, beschrijft Elke van Hoof, klinisch psycholoog en wetenschapper aan de Vrije Universiteit in Brussel, HSP in termen van overprikkeling(door zowel positieve als negatieve prikkels), sensitiviteit(een diepgaande verwerking van informatie in de hersenen) en reactiviteit(het overspoeld raken door de prikkels).

Karakter & omgeving

Dit bevestigt Coby van der Zee, supervisor en coach op het gebied van HSP en woonachtig in Leusden. ,,HSP’ers nemen veel gedetailleerder waar dan niet-HSP’ers en verwerken deze informatie diepgaander. Dat betekent niet dat alle HSP’ers extra gevoelig zijn voor bijvoorbeeld geluid, licht en geur. HSP is een persoonlijkheidskenmerk en uit zich dus in allerlei verschijningsvormen die zowel gevormd zijn door karakter (nature) als door de omgeving (nurture). De een ervaart bijvoorbeeld veel zintuiglijke prikkels, terwijl de ander juist gevoelig is voor emoties en non-verbale signalen of context, zoals het leggen van verbanden, creatief denken en diepgaand inzicht.”

Ben ik hoogsensitief?

Handig, deze informatie, maar hoe ontdek je dan nu of je hoogsensitief bent of niet? Grondlegger van de HSP, de Amerikaanse Elaine Aron, ontwierp als antwoord op deze kwestie een lijst met 23 vragen die op internet veelvuldig te vinden is. Volgens wetenschappers als Van Hoof schort er echter nogal wat aan de lijst. Kort samengevat: mensen die de lijst invullen kunnen hoog scoren op HSP zonder daadwerkelijk hoogsensitief te zijn én de lijst heeft nogal wat overlap met andere problemen, zoals AD(H)D en hoogbegaafdheid.

Contact

Hoe kom je er dan wel achter of je hoogsensitief bent? ,,Neem contact op met een HSP-professional”, adviseert Van Hoof. ,,Want wie problemen ervaart, maar niet de juiste zorg krijgt, lijdt langer dan nodig.” Dit laatste maakt dat ook Van der Zee niet zo geïnteresseerd is in de vragenlijst van Aron. ,,Het gaat mij om de vraag: hoe kan ik jou helpen met de hinder die jij ondervindt.” 

Wie het internet afstruint om daarop een antwoord te krijgen, kan zomaar constateren dat HSP een ontzettend vervelende aandoening is waar je zo snel mogelijk vanaf moet zien te komen. Daar wil wetenschapper Elke van Hoof wel wat rechtzetten. ,,Zoals gezegd is HSP een persoonlijkheidskenmerk, net zoals intro- en extraversie. HSP is geen afwijking en geen ziekte. We zien uit onderzoek dan ook dat er evenveel mensen zijn die hun hoogsensitiviteit als talent in zien als probleem. Die laatste groep zijn vooral mensen die zijn opgegroeid in een minder ondersteunende context.”

'Mensen zien hun hoogsensitiviteit als talent'

Dat herkent Van der Zee bij de mensen die haar praktijk Dynanoia bezoeken. ,,HSP’ers zijn al van jongs af aan gevoelig voor sociaal wenselijk gedrag. Maar wie zich langdurig focust op de – vaak onuitgesproken - wensen, noden en emoties van anderen, ontdekt op een zeker moment het ‘lege midden’ in zichzelf; wie ben ík eigenlijk? Wat wil ik? Zijn deze gevoelens van mijzelf of van anderen? En hoe vind ik ruimte voor mijzelf?” 

Tot rust

Het thema ‘grenzen’ is bij Van der Zee dan ook een veelbesproken onderwerp. ,,Daarbij werk ik met het beeld van een tuintje. Elk mens heeft zo’n tuin waarin hij zelf de tuinman is. Maar wat doen veel HSP’ers? Ze zetten geen schutting om hun tuin, waardoor iedereen kan binnenlopen. Of ze vergeten het tuinhek op tijd te sluiten. Vervolgens zit de hele familie op de loungeset, tot ’s avonds laat! Het is voor HSP’ers de kunst om te ontdekken dat het heel normaal is om je tuin te omheinen en zélf het hek te openen en te sluiten. Als dat eenmaal lukt, zie ik ze zo mooi opbloeien.”

Reflectie

Van Hoof gebruikt daarvoor het beeld van orchideeën. ,,Dat zijn waanzinnig mooie bloemen, mits je ze goed verzorgt. Dat doe je door voldoende reflectietijd te nemen. Ontdek hoe je lichaam reageert in bepaalde situaties en ga vervolgens op zoek naar je sterke kanten om deze te benutten. Wat ook helpt is het focussen op het positieve. Wat lukt er wél? Het is voor hoogsensitieven belangrijk dat ze zélf leren hoe ze een context kunnen creëren waarin zij tot rust en daarmee tot hun recht komen. Wie het van anderen af laat hangen, komt namelijk in de problemen als die ander wegvalt.” ,,Schroom niet om daar begeleiding bij te vragen”, vult Van der Zee aan. ,,Daardoor krijg je inzicht in wat HSP in jouw leven betekent. De erkenning en herkenning die je daarmee ontvangt, geeft die positieve energie en daarmee rust.” 

Wil je meer lezen over hoogsenitiviteit? Klik dan hier voor het verhaal van hoogsensitieve Marion Lutke.