Opgeruimd staat netjes én is superduurzaam

Minimalisme betekent dat je nauwelijks tot geen spullen hebt, toch? Nou, dan kom je in de woonkamer van de familie Van den Berg bedrogen uit. De kamer oogt weliswaar opgeruimd, maar is niet leeg. Naast de twee bruine comfortabele banken staat bijvoorbeeld een gevulde boekenkast en in de tuin is ook ‘gewoon’ een set tuinmeubels te vinden. Wat minimalisme dan wel is? Gera: “Bij minimaliseren streef je naar een leven waarin je datgene overhoudt waarvan je echt gebruik maakt, en wat voor jezelf van waarde is.” En dat kan best een zoektocht zijn, weet ze uit ervaring.

Meer, meer, meer

Nadat ze een kopje verse thee – uiteraard met herbruikbare theezeef – op tafel heeft gezet, vertelt ze waarom zij en echtgenoot Marco ruim tien jaar geleden begonnen met minimaliseren. “Met toen nog drie kinderen in huis was het dan nog wel geen chaos, en toch nam het steeds maar opruimen van al die spullen aardig wat tijd in beslag. Ook ontstond er bij ons de wens – na het zien van verschillende documentaires – om milieubewuster te leven. Je hebt een gezin en wilt je kinderen wat voorleven. Maar hoe doe je dat? Ook vanuit je christelijke identiteit? Vinden we het dan goed om altijd maar te streven naar: meer, meer, meer? Of willen we hun een ander voorbeeld geven?”

Duurzaam

Na een online zoektocht ontdekte Gera via een Amerikaanse minimalist dat minimalisme voor haar een echte win-winsituatie is. “Het is een leven met minder spullen én de meest duurzame manier van leven. In 2017 heeft Babette Porcelijn een onderzoek gepubliceerd waarin staat dat het gebruik en de consumptie van spullen zorgt voor de grootste negatieve impact op de aarde – nog meer dan vliegen, vlees eten en autorijden. Ga je met minder spullen leven, dan ben je dus eigenlijk het meest duurzaam bezig.”

Spullen wegdoen, dat is toch juist niet duurzaam?
“Het meest duurzame is inderdaad leven met de spullen die je al hebt. Maar ik heb wel gemerkt dat als je voor alles een vaste plek hebt in huis, je minder onnodige spullen koopt. Je hebt bijvoorbeeld een nagelschaartje nodig, maar je hebt geen idee waar die ligt. Als je hem niet kunt vinden, koop je er eentje in de winkel, want voor het geld hoef je het niet te laten. Maar het nagelschaartje kost in werkelijkheid veel meer dan die euro die jij ervoor betaalt. Denk aan grondstoffen, productie, transport en energiekosten. En dat terwijl je er misschien al wel zes thuis hebt liggen. Minimaliseren zorgt ervoor dat je overhoudt wat je nodig hebt, dat je weet waar het ligt en daardoor dus minder nieuwe onnodige spullen koopt.”

De keukenla

Reden genoeg om het roer en – letterlijk – de keukenla om te gooien. Want hoe groot de drang ook is om direct met de lading dozen op zolder te beginnen, is dit de sleutel tot succes: begin klein.

Je houdt over wat voor jou van waarde is

“Ik heb de ‘Op Orde!’-methode geschreven, waarin je leert dat minimaliseren begint met kleine stapjes”, legt Gera uit. “Zo leer je goed te beoordelen wat je houdt en wat je wegdoet. Begin bijvoorbeeld met je keukenla: hoeveel aardappelschilmesjes liggen daar? Als je een gele, blauwe, paarse en een witte hebt en jij pakt alleen altijd de witte – want die snijdt zo lekker –, waarom zou je die andere mesjes dan houden?”

Geniet van genoeg

Door eerst kleine projecten aan te pakken, leer je steeds beter te beoordelen wat voor jou van waarde is. “Bij bieropeners kun je makkelijk inschatten welke je wilt houden en welke niet. Maar als je begint met het opruimen van spullen die emotionele waarde hebben, kan het zijn dat je achteraf spijt krijgt. Het gaat namelijk niet om wat je wegdoet, maar om wat je houdt. Zodat je tevreden bent met de spullen die je hebt en niet meer meedoet met de ‘meer, meer, meer’-maatschappij. Dan geniet je van genoeg.”

Wat levert het je op?
“Schoonmaken en onderhouden gaat met minder spullen veel makkelijker. Ook scheelt het geld en dat kunnen we weer gebruiken voor andere leuke activiteiten.” Na een korte stilte: “Het is ook goed om – als je wilt gaan minimaliseren – te bedenken waarom je dat wilt. Misschien wil je meer ruimte in huis, zodat je bijvoorbeeld een hobbykamer kunt creëren. Of je wilt minder tijd kwijt zijn aan het huishouden en die tijd inzetten voor iets anders. Als je zo’n doel voor ogen hebt, helpt dat soms om door te pakken.”

Fabel

Dat minimalisme alleen draait om het wegdoen van te veel spullen is een fabel. Het begint vaak bij het wegdoen van spullen, maar dit is de eerste fase (de opruimfase), legt Gera uit. “Het is een levensstijl. Je houdt over wat voor jou van waarde is. Dit gaat om spullen, maar kan ook om bijvoorbeeld je tijd, vriendschappen en hobby’s gaan. Minimaliseren is een heel persoonlijk proces. Als je wilt dat het je hele leven doortrekt, kan dat. De vraag ‘Wat vind ik van waarde in mijn leven?’ neemt daarbij een centrale plek in.”

Buiten de deur

Om het concreet te houden, beperken we het voor nu even tot de spullen. Naast het wegdoen (zie kader) van spullen die voor jou onbruikbaar of niet van waarde zijn, is het buiten de deur houden van onnodige spullen belangrijk.

“Daar zit de winst”, benadrukt Gera. “Wat er niet in komt, hoeft er ook niet meer uit. En: wat je niet koopt, hoeft ook niet geproduceerd te worden. Ik laat me niet leiden door de spullen en aanbiedingen in de winkel, maar ga pas op zoek naar iets als ik het echt nodig heb. Als ik bijvoorbeeld een nieuwe koekenpan nodig heb, ga ik daar heel selectief naar op zoek.”

Hoe was die verandering voor jou?
“Het was soms een confrontatie met mezelf. Ik ben opgegroeid in de jaren negentig, de tijd waarin winkels als de Action opkwamen en het kopen van zo veel mogelijk gestimuleerd werd. In het begin nam ik nog weleens in een impuls iets mee naar huis, terwijl ik juist net had geprobeerd dingen het huis uit te krijgen. Zo vond ik het bijvoorbeeld heerlijk om woonaccessoires te kopen. Tijdens het opruimen kwam ik die spullen dan weer tegen in een doos op zolder. Ik vroeg me toen wel af: waarom koop ik dat allemaal? Wat zit daar dan achter?”

En, wat zat erachter?
“Ik denk dat het een manier van denken is. Je bent zo geprogrammeerd door de invloed van reclame en het idee dat altijd alles voorhanden is. De gedachte dat spullen iets toevoegen. Misschien is het ook wel een figuurlijke vorm van ruimte vullen. Het weg proberen te nemen van een ontevredenheidsgevoel, dat wordt aangewakkerd door reclame. Dat laatste houd ik nu bewust buiten de deur met een nee-nee-sticker; ook heb ik me afgemeld voor alle reclamemails.”

Bewust kopen

“Heb je wel iets nodig, kijk dan eerst of het tweedehands beschikbaar is”, adviseert Gera. “Wees je bewust van de grondstoffen en de hele productieketen van het product en probeer het maximaal te benutten. Koop je iets nieuws, let dan goed op de kwaliteit en levensduur ervan. Dit betekent dat je er soms meer voor betaalt. Voor onszelf is de prijs minder leidend geworden. Want de werkelijke prijs van een te goedkoop product wordt niet door ons betaald, maar door iemand anders. Dit betekent dat je weleens moet sparen voordat je iets kunt kopen.”

Voelt het soms niet als een druppel op de gloeiende plaat?
“Als christen heb ik een ander toekomstperspectief dan iemand voor wie dit de enige wereld is. Het gaat niet om mij, want ik geloof dat God deze wereld hoe dan ook in zijn hand houdt. We maken er als mensen een enorm zooitje van, en moeten zeker ons steentje bijdragen om voor de aarde te zorgen. Ondertussen mogen we ook weten dat God niet loslaat wat zijn hand begon. Soms zou je van alle negatieve berichten over het klimaat een beetje passief worden. Want: wat heeft mijn bijdrage voor zin? Maar dan denk ik juist: ik kan niet zo heel veel, maar wat ik wel kan, dat probeer ik dan maar te doen.”

Heerlijkminimaliseren.nl

Beeld: Folkert Koelewijn