Francine (97) diende twee jaar in voormalig Nederlands-Indië
“Ik had de pest erin dat ik terug moest naar dat miezerige Nederland”
De Tweede Wereldoorlog doorkruiste de tienerjaren van Francine Cools en ze maakte in Amsterdam de hongerwinter mee. Na deze oorlogservaringen wilde ze eruit, de wijde wereld in. Met de Marine hoopte ze te gaan varen. Dat heeft ze nooit gedaan, maar ze kreeg wel de kans om als Marva twee jaar in voormalig Nederlands-Indië aan de slag te gaan.
“Ik was 17 jaar toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Dat is eigenlijk de tijd dat je uitgaat, maar dat was er niet bij. Na de bevrijding nodigde een oom uit Zweden mij uit om daar te komen werken. Die kans heb ik met beide handen aangepakt. Dat was ook de eerste keer dat ik vloog. Ik kreeg een baan op het consulaat, waar ik de administratieve afhandeling moest doen van de kleding en goederen die de vrouwen uit concentratiekamp Ravensbrück uitgereikt kregen.”
Francine Cools: ‘Toen ik hoorde dat er Marva’s nodig waren in Nederlands-Indië, bood ik mijzelf gelijk aan’
“In april 1946 was ik weer terug in Nederland. Daar kreeg ik een baan op kantoor bij het modehuis Gerson, maar had daar helemaal geen zin in. Ik heb mijzelf toen aangemeld bij de Marva’s (Marine Vrouwenafdeling, red), waar ik al snel geplaatst werd bij de verbindingsdienst in Den Haag. Ik vond het geweldig om in maatschappij te komen met allemaal meisjes. Al die meiden onder elkaar! Na de oorlog was er een nieuw codesysteem geïntroduceerd. Wij moesten dan de gestencilde papieren verbeteren die vaag gekopieerd waren. Dat deden we al zingend. Dat was natuurlijk geen werk. Toen ik hoorde dat er twee Marva’s nodig waren in Nederlands-Indië om de mensen daar het nieuwe codesysteem aan te leren, bood ik mijzelf gelijk aan.
Op 8 november 1946 ben ik met de KLM vertrokken. Toen we in Batavia aankwamen, was er niemand om ons af te halen. Ook bleek later dat ze het codesysteem al lang kenden. Zo ging dat vaak bij Defensie. Ik heb toen gewerkt als secretaresse van de stafofficier codedienst. Dat heb ik twee jaar lang gedaan. Ik moest bijvoorbeeld de codelijsten maken. Namen verzinnen voor de schepen, de havens en de steden. De PTT was namelijk in handen van de Indonesiërs en die mochten niet weten waar onze schepen naar toegingen.”
Marvahuis
“In Batavia woonden we in een Marvahuis. Ik heb daar de tijd van mijn leven gehad! Het was zo nieuw allemaal. Je had natuurlijk ook dingen die minder waren. Soms sneuvelde er een vriend van één van de meisjes. Dat verdriet deel je dan met elkaar. Mei 1948 ben ik teruggevaren met de Willem Ruys. Dat was op dat moment het nieuwste schip dat er was. Ik had er wel de pest in dat ik terug moest. We kwamen ’s ochtend in Hoek van Holland aan met van dat miezerige weer. Verschrikkelijk. Je kreeg 40 gulden in je handen gedrukt en werd dan thuisgebracht. Eenmaal thuis ging ik mij drie keer per dag verkleden en douchen, zoals gebruikelijk was in Nederlands-Indië. Maar mijn moeder zei al snel: ‘zo doen we dat hier niet’.
Ik denk nog vaak aan die tijd. Ik heb daar erg veel geleerd. Vooral een stuk zelfstandigheid, want daarvoor had ik altijd bij mijn moeder thuis gewoond. Ook een stuk discipline. Ik was één keer vijf minuten te laat en toen mocht ik een week niks meer. Ik ben altijd betrokken gebleven bij de Marva’s. De uitzending heeft mij ook geholpen bij het vinden van werk. Als ik zei ‘ik ben twee jaar in Nederlands-Indië geweest’, dan hoefde ik niks meer te zeggen, dan werd ik zo aangenomen.”
Vrouwen in de frontlinie
Het verhaal van Francine Cools komt uit het boek Vrouwen in de frontlinie, van Tweede Wereldoorlog tot coronacrisis, geschreven door Johan Kroes. Als tekstschrijver voor de provincie Overijssel kwam hij in aanraking met de eerste vrouwelijke Commissaris van de Koningin van Overijssel: Ank Bijleveld-Schouten. Ook schreef hij voor de eerste vrouwelijke minister van Defensie: Jeanine Hennis-Plasschaert. Nadat hij las dat onze militaire historie vooral door mannenogen is beschreven, heeft hij zich tot doel gesteld om de verhalen van vrouwen in de speeches van Hennis-Plasschaert te verwerken. Hij schreef in 2019 het jubileumboek 75 jaar vrouwen bij de Nederlandse krijgsmacht. Het boek Vrouwen in de frontlinie heeft hij geschreven om deze pioniers te eren en ervoor te waken dat deze verhalen niet verloren gaan en deze vrouwen recht te doen.
Vrouwen in de frontlinie, Lux uitgeverij, ISBN 9789491935282
