Tijs van den Brink zoekt eind 2022 naar hoopvolle woorden

Goed. Dat heb ik weer. Ik werk inmiddels 26 jaar bij de EO en ben al wel een jaar of tien jouw columnist, schat ik in. Nog nooit vroeg de redactie van Visie me voor een verhaal in het laatste nummer van 2022. Tot dit jaar. “Zeg Tijs, er was nogal wat aan de hand in de wereld dit jaar. Zou jij niet iets hoopvols kunnen zeggen over al dat nieuws, zo aan het eind van het jaar?” 

Corona
Jaja. Waarom nu, Visie? Waarom nu? Je had me ieder jaar mogen vragen, maar dit jaar... En dan ook nog wat hoopvols. Dank je wel, lekker dan. Want het was me nogal een jaar, het jaar onzes Heren 2022. Toen het begon, zaten we in een vette lockdown, weet je nog? Een week voor de Kerst van 2021 diende de omikronvariant van het coronavirus zich aan. Een variant die nog besmettelijker was dan de voorgaande dominante variant delta. En delta had ervoor gezorgd dat de ic’s tegen de winter weer nokkievol lagen.

Genadige vier
En dus greep het (toen diep-demissionaire) kabinet in. De scholen en alles ging weer dicht. Je mocht met maximaal twee personen op bezoek, met Kerst verhoogd tot een genadige vier. Als je nog niet depressief was geworden van de voorgaande coronajaren, dan was dit wel het moment. Gevaccineerd en wel ging de boel opnieuw op slot. Toch was het een hoopvol moment, want achteraf bleek dat juist de omikronvariant de ommekeer bracht. Hij werd onze bevrijding uit de coronacrisis, althans tot nu toe. Omikron is veel minder ziekmakend dan z’n voorganger. Toen omikron dominant werd, liepen de ziekenhuizen niet nog voller, maar juist leeg. 

Maar goed, deze winter kan iedereen warm zitten

Nieuwe lente
Trouwens, we konden dat al vermoeden toen deze variant zich aandiende. Vanuit Zuid-Afrika, waar hij als eerste werd gezien, werd al gezegd dat dit een milde versie van het coronavirus betrof. Maar het toen nog machtige OMT en het kabinet durfden het niet te geloven. Ondanks de optimistische berichten vanaf het zuidelijk halfrond, werd hard ingegrepen.
Daarna ging het land langzaam maar zeker open. Tijd voor een nieuwe lente – letterlijk en figuurlijk. Het jaargetijde van de hoop brak aan. Tot 24 februari.

Marcherende soldaten
De Russische president Vladimir Poetin besloot dat het nog geen tijd was voor lente. Hij viel met donderend geraas buur- en broederland Oekraïne binnen. Grote verbijstering maakte zich meester van het Westen. Lang hadden we gedacht dat hij zover niet zou gaan. Het binnenvallen van een buurland, gewoon ouderwets met marcherende soldaten en tanks en vliegtuigen en zo – we waren bijna vergeten dat dat nog kon. Maar het gebeurde in 2022. 

Straatarm
Ik weet niet wat de coronacrisis precies met jou heeft gedaan, maar ik ben echt somber geweest. Ik wist niet wat ons overkwam. Toen ik de beelden van lijkkisten in een kerk in het Italiaanse Bergamo zag, vreesde ik het ergste. Gaan we echt allemaal dood? Komen we hier nog uit? En als we eruit komen, zijn we dan allemaal straatarm omdat de economie totaal instort? Ik heb het af en toe echt gedacht en gevoeld in het begin van de crisis.

De inval van Rusland in Oekraïne voelde anders dan corona, al zijn er ook overeenkomsten. Soms denk je, net als bij corona: komen we hieruit? En zo ja: hoe dan? Als Poetin in staat is een oorlog te beginnen met een buurland, is hij dan ook in staat en bereid ons aan te vallen? Moeten we ons, zo kort na een pandemie, gaan voorbereiden op een heuse ouderwetse oorlog?

Minder voelbaar
Maar anders dan bij corona is de angst voor Poetin in de loop van het jaar bij mij wat weggezakt. Niet omdat hij bij zinnen is gekomen, maar omdat de dreiging toch minder voelbaar voor de deur staat. De verpleeghuizen gaan in ons land niet dicht, de ic’s lopen niet vol, de scholen blijven open. En het lijkt erop dat het Westen bereid is Poetin eensgezind een halt toe te roepen.

Energiearmoede
Wie dacht dat we het met corona en de oorlog om Oekraïne wel gehad hadden qua ellende in 2022, zit ernaast. Rechtstreeks gevolg van de oorlog is de stijging van de energieprijzen, zowel van olie als van gas. Ineens bleken de vaste lasten – die horen bij wonen bijvoorbeeld – van een heel andere orde te kunnen zijn dan we altijd voor mogelijk hielden. Het bedrag dat we moeten uitgeven aan warmte en licht is bij sommigen zomaar drie of vier keer over de kop gegaan. De term ‘energiearmoede’ deed z’n intrede. Diepe onzekerheid voor veel mensen, al dan niet met kinderen. Waar corona en de oorlog voor iedereen een min of meer gelijke dreiging inhiel- den, is dat bij energiearmoede anders. Vooral mensen die toch al krap bij kas zitten, worden er zwaarder door getroffen dan anderen. Onlangs sprak ik een voorganger uit een achterstandswijk die me vertelde: “‘Mijn mensen’ zien als een berg op tegen de winter die komt. Hoe gaan we dit overleven?” 

Elkaar helpen zijn we kennelijk een beetje verleerd

Geld
Het voordeel van deze laatste crisis, in tegenstelling tot de twee voorgaande, is dat met geld een hoop kan worden opgelost. Corona hebben we niet in de hand, Poetin hebben we niet in de hand, maar mensen mét geld kunnen mensen zónder geld helpen. En omdat we dat kennelijk een beetje verleerd zijn in ons land (dat elkaar helpen), doet de overheid dat nu. Met zo veel geld dat het maar de vraag is of volgende generaties daar niet de dupe van worden. Maar goed, deze winter kan iedereen warm zitten, als je de weg naar de subsidiepotten weet te vinden tenminste.

Persoonlijk
Ik ken jouw persoonlijke omstandigheden niet. Misschien was 2022 voor jou wel juist een topjaar, dat kan natuurlijk ook. Dat je afstudeerde, een baan vond, een kind kreeg. Dat je eindelijk de levensgezel vond waar je al lang naar zocht, dat je een huis kon kopen of toch nog de huwelijksreis maakte die je tijdens corona niet kon maken. Dan heeft 2022 voor jou natuurlijk een totaal andere lading, en is hoopvol zijn of blijven vermoedelijk gemakkelijk.

Het tegenovergestelde kan ook: dat je in 2022 niet zozeer werd geraakt door het wereldleed, maar persoonlijk werd getroffen. Een auto-ongeluk of een onschuldig onderzoek in het ziekenhuis met sombere afloop: “Oei, mevrouw, dat is een tegenvaller. Die cellen mogen daar niet blijven zitten, ik bel meteen even met de operatiekamer.” En binnen een week lig je in het ziekenhuis. Van topfit naar kankerpatiënt.

Oude vader
Dan gaat je hele leven ineens pas echt overhoop. Plannen voor de lange termijn zijn à la minute onbelangrijk. Hoe vertel ik het m’n oude vader? En wie zorgt er straks voor m’n kinderen? Dat zijn de vragen die je plotseling moet beantwoorden. Dan voelt het leed van een oorlog, weliswaar op ons eigen continent, ver weg.  Wat gebeurt er dan met je? Is er hoop? Kun je terugvallen op iets of Iemand? Of is er vooral leegte, angst, onzekerheid? Als dat wat je altijd hebt geloofd – dat God je draagt en dat Hij zijn handen onder je leven houdt – voor het eerst écht wordt getest, als er voor het oog geen andere handen meer zijn dan die van de dokter, dan is het echt een heftig jaar geworden. 

Stikstofcrisis
Ik zou nog veel meer crisissen langs kunnen lopen die zich het afgelopen jaar aandienden. De stikstofcrisis natuurlijk, die boeren rond natuurgebieden al zo lang in de greep houdt en regelmatig tot wanhoop brengt.
Ik heb de klimaatcrisis in dit artikel bewust maar even buiten beschouwing gelaten. De wereld vergaderde er weer eens uitgebreid over in 2022, wekenlang, maar het leidde nauwelijks tot enige vooruitgang. Je zou er klimaatdepressief van worden.

Gezegend het land waar een frikandellencrisis de krant haalt

2022 werd ook nog het jaar van de frikandellencrisis: eind augustus waren ineens nergens meer ‘kwaliteitsfrikandellen’ te krijgen. Trouwens: gezegend het land waar een frikandellencrisis de krant haalt... Ik houd op. Als ik nog even doorga, haal je het einde van dit artikel niet in goede gezondheid; dat kunnen we er niet bij hebben. 

Gelukkige realiteit
Is er hoop, ook na horrorjaar 2022? Ik denk het. Naar het zich laat aanzien, is corona – behalve als je long covid hebt – zo goed als voorbij. Eerlijk zijn: dat wist je nog niet een jaar geleden! Maar het is gelukkig wel de realiteit van vandaag.

De oorlog in Oekraïne is nog niet voorbij, maar ook die gaat ooit stoppen. Hopelijk snel, misschien duurt het nog een tijdje. Het verloop van de energiecrisis hangt weer af van de oorlog, maar ik voorspel je: ook die gaat óf voorbij, óf we leren ermee om te gaan.

En die ziekte? Misschien valt het mee en kun je toch ‘gewoon’ door met je leven. Maar lang niet alles komt goed. Er zijn meer dan 20.000 Nederlanders overleden aan corona. Tienduizenden militairen lieten tot nu toe het leven in Oekraïne. Maar ‘we’ – jij en ik – zijn er nog. Tot nu toe gaat de geschiedenis van de mens door.

Bevrijding
Het belangrijkste: we zijn niet alleen, hè! Het is december, en in de donkere nacht van de geschiedenis van ruim tweeduizend jaar geleden, verscheen een Ster aan het firmament. Juist in het donker van dit verdrietige jaar klinkt de aankondiging van de bevrijding:

Al wie dolend in het donker,
In de holte van de nacht,
En verlangend naar een wonder
Op de nieuwe morgen wacht:
Vrijheid wordt aan u verkondigd
Door een Koning zonder macht!

2022 heeft niet het laatste woord. Er komt een nieuw begin.