Filmrecensie: Het verloren transport

Eerbetoon aan vrouwen in de oorlog

25 april 2023 · Leestijd 2 min ·

Best bijzonder, dat er zo’n tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog nog steeds regelmatig films verschijnen over minder bekende episoden uit die tijd. Na recente producties als Bankier van het verzet en De slag om de Schelde is er nu Het verloren transport. Net op tijd voor 4 en 5 mei – een sprekende illustratie weer van wat we precies herdenken.

In april 1945, toen de bevrijding nabij was, zetten de nazi’s in alle haast enkele duizenden Joodse gevangenen uit Bergen-Belsen op treinen naar andere kampen. Een van die treinen strandde op het Duitse platteland, dat inmiddels was bezet door de Russen. Het verloren transport combineert dit historische gegeven met een fictief verhaal over drie vrouwen die tot elkaar worden veroordeeld: een Joods-Nederlandse gevangene, een Russische soldaat en een Duitse dorpeling. Alle drie hebben ze voldoende reden om elkaar te haten, toch ontstaat er gaandeweg iets van onderling begrip, en zelfs waardering.

Vrouwelijk perspectief

Het verloren transport begint wat schools, met een landkaartje en een voice-over die de voorgeschiedenis schetst, en ook het verhaal zelf houdt een licht educatieve ondertoon. Dat stoort echter nauwelijks: de personages boeien, er wordt goed gespeeld, en het vrouwelijke perspectief is verfrissend. Want op een handvol uitzonderingen na (over Anne Frank of bepaalde verzetsheldinnen) gaan oorlogsfilms doorgaans toch vooral over mannen.

Compassie

Regisseur en scenarist Saskia Diesing (die zelf een oom had die als baby op de bewuste trein zat) omschrijft haar film in de persmap als een eerbetoon aan de miljoenen vrouwelijke slachtoffers van de oorlog. Vrouwen die mannen en zonen verloren, die werden vernederd en verkracht, en die naderhand puin moesten ruimen. Ze wijst ook op het belang van diversiteit in de verhalen die worden verteld: “Compassie begint met het begrijpen van het leven vanuit andermans perspectief.”

Het verloren transport kan in die zin een geslaagde oefening in compassie worden genoemd.