Is iedereen tegenwoordig profeet?

Toen ik twee weken geleden bij de kapper was, hoorde ik hem met grote stelligheid beweren dat het ‘genetisch’ was of je corona kreeg of niet. Het leek mij tamelijk onwaarschijnlijk. Of er wel of niet in je gezicht wordt gehoest door een besmet persoon lijkt me toch ook wel belangrijk. En wanneer je fysieke conditie de vatbaarheid beïnvloedt is ook dat een factor die je niet altijd met je geboorte meekrijgt.

Toch las ik later in het NRC over een studie die aantoont dat mensen die een bepaald stuk neanderthaler-DNA in hun genoom hebben minder snel op de intensive care komen wanneer ze eenmaal besmet zijn. Zo zie je maar: de kapper had mogelijk wel degelijk ergens een klok horen luiden.

Maar het punt met mijn kapper is: als hij iets zegt, dan is dat zo. Met hem ga je niet in discussie. In de knipbeurt daarvóór, alweer even geleden, introduceerde hij me in het idee van de Great Reset. Helemaal volgen kon ik het niet, maar er zou een mondiaal plan zijn om de lonen drastisch te nivelleren en de economie te vergroenen. Het klonk me als muziek in de oren, maar ik begreep dat dit moest klinken als een onheilsprofetie.

Profetenmantel past velen

In deze onzekere tijden gonst het van de theorieën over wat ons te wachten staat. De profetenmantel is een mantel waarvan velen kennelijk menen dat die hen past. De Bijbel is met deze aantrekkingskracht niet onbekend. Vandaar dat hij bij de echte profeten vertelt dat die er helemaal geen zin in hadden om tot het profetendom te worden geroepen.

De Bijbelse profeet Jeremia bijvoorbeeld was naar eigen zeggen genetisch bepaald om profeet te worden. Al voor zijn embryonale staat zou dit zijn bestemming zijn geweest (Jeremia 1: 5). Maar toen hij dit, eenmaal geboren en getogen, van God hoorde, riposteerde hij: ‘Ach Heer, ik kan niet spreken; ik ben veel te jong’.

Er zijn vandaag de dag genoeg mensen die zich geroepen voelen om de waarheid te verkondigen, al dan niet onder uitdrukkelijke verwijzing naar de Allerhoogste, en gebruiken daarbij vaak grote woorden als Vrijheid, Onrecht en Liefde. Tegenstand doet de zelfbenoemde profeet in zijn of haar overtuiging sterken, want: ‘Hé, wie was dat ook alweer die óók tegenstand kreeg…?’

Het gaat om het geheel

In een van de belangrijkste vroege christelijke gemeenschappen, die in de Zuid-Griekse stad Korinthe, had ook een aantal leden de ambitie om namens God te spreken, in al dan niet verstaanbare taal. Paulus gebruikt zijn brief om deze tendens heel tactisch te kop in te drukken. Het is allemaal in principe niet verkeerd, schrijft hij, maar profeteren, of de Bijbel uitleggen, is ook maar een taak naast andere en het gaat om het geheel. Dat besef is bij mensen die op de voorgrond treden vaak net even minder ontwikkeld dan bij anderen.

Het bestaande beeld van de samenleving als lichaam, past hij toe op de geloofsgemeenschap, die hij ‘het lichaam van Christus’ noemt. Dat staat voor het regime waaronder christenen leven: een spiritueel regime, niet geregeerd door wetten en maatregelen, maar door de Geest, een geest van bescheidenheid, geduld en vriendelijkheid – hij ‘zingt’ erover in het zogenaamde Hooglied van de Liefde. (De schrijver zou verrast zijn te horen dat dit favoriet is bij huwelijksvieringen.)

Iedereen doet in de samenleving wat in zijn of haar vermogens ligt, en het is allemaal goed en nodig, maar wie eigen roem zoekt, is een kletsmajoor. (Mijn parafrase van ‘als ik de liefde niet heb, ben ik als een galmend bekken of een schellende cimbaal’.) Het gaat erom te handelen met oog voor de relaties. Dat is liefde.

Rustig doorvragen

Dus hoe te reageren op mijn kapper, of op anderen die met grote stelligheid wilde theorieën verkondigen over waar het heen gaat met de wereld? Het is moeilijk opboksen tegen de onzin waarmee mensen via allerlei media worden bestookt.
‘Praat met elkaar, leer elkaar kennen’, las ik in een stuk van Arjen van Veelen. Lees niet iemand de les die je niet kent - en zeker niet als ze een schaar in hun handen hebben, zou ik daaraantoe willen voegen. Rustig doorvragen naar wat iemand beweegt.

Na bijna twee jaar waarin we de boodschap kregen ‘blijf thuis’ waardoor we nauwelijks nog toevallige ontmoetingen hadden, met een onzekere toekomst en enorme opgaven voor de wereld als geheel, is het belangrijkste dat we elkaar weer opzoeken, een praatje met elkaar maken. Want uiteindelijk zijn we allemaal met elkaar verbonden.

Afbeelding boven: Jeremia treurt over de verwoesting van Jeruzalem. Geschilderd door Rembrandt van Rijn en te zien in het Rijksmuseum.