Waarom kon meneer X zo lang zijn gang gaan?

De afgelopen twee weken kon ik alleen maar platliggen vanwege rugklachten en heb ik alles gebinged wat los en vast zat. Zo ook de NPO-serie Dertigers. Het gaat over een clubje oude studievrienden en het draait om een gemeenschappelijk trauma dat zij als groep opliepen. Het doet me denken aan mijn eigen vriendenkring die ik nog overhield aan mijn studententijd. We zijn even oud, hebben dezelfde studie gedaan, maar onze levens zijn totaal verschillend. Mmm, is dat de enige overeenkomst met de serie? Of hebben wij ook een gemeenschappelijk trauma?

En ja, ik ging vijftien jaar terug in de tijd. Lopend door de wandelgangen van mijn christelijke hogeschool. Terug naar het moment dat we hoorden dat onze docent onze studiegenoten had misbruikt. Hoe kon dit gebeuren? Hij was de amicaalste docent met de meeste contacten binnen en buiten de school. Iemand die je als ambitieuze student graag in je netwerk wilde hebben. Hij stond altijd als eerste klaar om de eerstejaars te verwelkomen met een grote glimlach en grap. Daarnaast wist hij de mooiste verhalen te vertellen en de studenten dromden bijeen om niks te missen van zijn veelal hilarische anekdotes.

Alle puzzelstukjes op hun plek

Door velen werd het nieuws logischerwijs met enige terughoudendheid ontvangen. Bij mij vielen juist alle puzzelstukjes op hun plek. Hij probeerde mij destijds ook te verstrikken in zijn web van seksuele lusten. Gelukkig was dit niet mijn eerste studie: ik was iets ouder dan de gemiddelde student. Ook had ik al wat professionele hulp gehad bij mijn eigen issues waardoor ik geen behoefte meer had om over mijn problemen te praten.

Dit benoem ik zo, omdat hij constant hamerde op mijn eventuele moeilijkheden tijdens onze -door hem geïnitieerde- een-op-een-gesprekken. Door deze optelsom was ik beter in staat om naar mijn alarmerende onderbuikgevoel te luisteren en de man snel af te poeieren. Tenminste, dat is mijn analyse zo achteraf. Misschien had ik gewoon geluk? Wie zal het zeggen.

Misbruik aan het licht

Elk jaar als ik samen met mijn studievrienden op vakantie ga, passeert deze betreffende docent weer de revue. Voor het gemak noem ik hem meneer X. In gesprek met mijn oud-studievrienden komt bij mij weer de verontwaardiging bovendrijven. Waarom heeft meneer X zo lang zijn gang kunnen gaan? En hoe kan het dat hij -ondanks alle bewijzen- het verhaal van de studentes bleef ontkrachten om vervolgens vrolijk door te hobbelen naar een andere functie, zonder al te veel consequenties?

Toen het misbruik aan het licht kwam, werden er verhitte discussies gevoerd tussen mijn jaargenoten. Jongens die meneer X in bescherming namen en meisjes die zeiden dat ze het niet begrepen en vice versa. Ongeloof, frustratie en boosheid. Het is uiteindelijk gesust. Door gewapper met de mantel der liefde, zo voelde het aan. We moesten het er maar niet te veel over hebben.

Het zit me dwars. Nog steeds, na al die jaren. Ik denk omdat het raakt aan mijn geloofsovertuiging. We zijn als christenen toch ook in deze wereld om ‘recht te doen’? Durven we eigenlijk wel iemand te vermanen of zelfs aangifte te doen? Zeker als het gaat om iemand uit onze eigen kring?

Blinde vlek

Ik heb me laten vertellen door een insider dat ook de christelijke wereld is veranderd en de situatie tijdens mijn studententijd nooit meer zo zou worden aangepakt na de hele #metoo-beweging. Dat vond ik een hoopvolle gedachte. Toch sluimert diep in mij het idee dat we in de christelijke wereld een blinde vlek hebben voor rechtvaardigheid.

We staan op om ‘recht te doen’ aan de armen in alle uithoeken van de wereld. Wezen, vluchtelingen, prostituees. Broodnodig en goed natuurlijk, maar wel een ver-van-je-bed-show. Durf ik eigenlijk wel recht te doen aan mensen om me heen? In de kerk, op school, op het werk.

Recht doen aan vrouwen tegen wie gezegd wordt er niet een te groot probleem van te maken. Zoals ook studiegenoten tegen elkaar zeiden: 'Het is ook naar voor meneer X. Hij is ontslagen, dat is toch al erg genoeg?' 

Het verhaal van de studentes werd nooit gehoord. En ook ik werd nooit bevraagd op mijn ervaringen met meneer X.

'Recht doen is ook een kans om iets dat ziek is beter te maken. Iets dat krom is, recht te maken.'

Nu klink ik waarschijnlijk wel wat rancuneus. En dat ben ik misschien ook wel. Eerlijk gezegd vind ik het ook een gemiste kans dat deze man nog jaren in ontkenning heeft geleefd. Recht doen is ook een kans om iets dat ziek is beter te maken. Iets dat krom is, recht te maken. En misschien had het hem zelfs wel bevrijd.

Mijn verantwoordelijkheid

Kan ik dit relaas eigenlijk wel hoopvol afsluiten? Het lijkt nog niet af. Zoals in het hele leven zullen er waarschijnlijk altijd losse eindjes blijven. Boven alles hoop ik dat ik nooit blind zal raken voor onrecht. Zeker niet als het direct onder mijn neus gebeurt. Ik denk dat ik deze onderstaande Franciscaanse zegenbede van zuster Ruth Fox maar ga inlijsten en een mooi plekje in huis geef om me te herinneren aan mijn eigen verantwoordelijkheid om recht te doen. Waar dat ook mag zijn.

Moge God ons zegenen met ongemak bij gemakkelijke antwoorden, halve waarheden en oppervlakkige verhoudingen zodat we diep vanuit ons hart mogen leven.  Moge God ons zegenen met woede bij onrechtvaardigheid, onderdrukking, en uitbuiting van Gods schepselen zodat we mogen werken aan rechtvaardigheid, vrijheid en vrede.  Moge God ons zegenen met tranen om te vergieten voor hen die lijden aan pijn, verwerping, honger en oorlog zodat we onze handen kunnen uitstrekken om hen te troosten en om hun pijn in vreugde te veranderen.  En moge God ons zegenen met genoeg dwaasheid om te geloven dat we een verschil kunnen maken in de wereld, zodat wij kunnen doen waarvan anderen zeggen dat het niet gedaan kan worden.

Opgedragen aan de studentes die niet gehoord zijn.

Ben je zelf slachtoffer (geweest) van grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik? Er zijn mensen die naar je verhaal willen luisteren en je willen helpen:

- Je kunt contact opnemen met Slachtofferhulp om je verhaal te doen of informatie in te winnen. 
- Het Centrum Seksueel Geweld biedt professionele hulp aan iedereen die kortgeleden een ongewenste seksuele ervaring heeft meegemaakt. Je vindt ze hier. 
- Bij het reformatorische Ik meld het kun je anoniem je verhaal doen en zitten mensen klaar om naar je te luisteren en je te adviseren. 
- Heb je te maken gehad met misbruik in een kerkelijke situatie? Er zijn diverse organisaties die je verder kunnen helpen. Je vindt ze hier. 

Wil je net als Annegina opstaan graag tegen (toekomstig) onrecht? 

- Stel vragen: hoe is het op jouw opleiding, in je bedrijf, etc geregeld? Waar kunnen mensen die slachtoffer zijn van ongewenst seksueel gedrag terecht? 
- Veiligekerk.nl is een intiatief dat kerken helpt om een veilige omgeving te creëren. Op hun site vind je allerlei informatie over hoe jij als lid ervoor kunt zorgen dat je kerk opener en veiliger wordt.