Praten over een (nog) niet vervulde kinderwens: hoe dan?

Vorig jaar kreeg presentatrice Anne-Mar Zwart een zoon. Ze werd niet zomaar zwanger en onderging een medische behandeling om haar kinderwens in vervulling te laten gaan. In de podcast Willen jullie geen kinderen? praat ze met verschillende (ervarings)deskundigen over een (nog) niet vervulde kinderwens en over het taboe dat hierop rust.

Kinderwens

Naar aanleiding van deze podcast deed Eva onderzoek. Vrijwel alle vrouwen die de vragenlijst invulden (96,3%) hebben of hadden ze een kinderwens. De wens van het grootste deel van deze vrouwen (60,9%) is (uiteindelijk) vervuld. 12,1% heeft al een of meerdere kinderen, maar nog steeds een kinderwens. Bij bijna een derde (27,1%) is de wens (nog) niet vervuld.

Van alle ondervraagden is meer dan de helft (53,5%) het ermee eens dat er een taboe rust op praten over een (onvervulde) kinderwens. 35,3% geeft aan het moeilijk te vinden om met iemand met een onvervulde kinderwens te praten over kinderen en zwangerschap.

Medisch traject

22,2% van de respondenten heeft een medische behandeling ondergaan om zwanger te worden. Een klein deel (1,4%) start binnenkort met medisch traject. IUI is de meest ondergane behandeling, ruim de helft (54,3%) van de vrouwen in de ‘medische molen’ heeft deze behandeling ondergaan. Andere behandelingen zijn ICSI (26,1%), Ovulatie-inductie (21,7%) en IVF (13%). 23,9% geeft aan een andere – niet gespecificeerde – behandeling te hebben ondergaan.

Op de vraag of er behandelingen zijn die vrouwen niet zouden ondergaan antwoord een derde (30,6%) met ‘nee’. Toch zijn er ook vrouwen die wel bezwaren hebben tegen bepaalde behandeling. Vooral IVF (34,7%) en ICSI (30,6%) worden hier genoemd. Op de vraag waarom niet, worden ethische bezwaren, geloof en mentale en fysieke belasting veel genoemd:

‘We hebben heel erg getwijfeld of we dit nog wilden. IUI had al best impact’
‘Ik vind de hormonen te ingrijpend in mijn lichaam’
‘Wij hadden onze vraagtekens of het bijbels verantwoord is of niet’
‘Ik heb het wel gedaan maar vind het nog steeds heel erg moeilijk dat er nog cryo’s zijn die nooit meer gebruikt zullen worden maar wel al iets zijn. Daarom wilde wij hier eerst niet voor kiezen.’
‘Het ‘voelde’ voor ons niet goed... de nadruk lag zo op het maakbare. Alsof het buiten de baarmoeder wel allemaal even geregeld kon worden.’

Praten over een kinderwens

Bijna 23% (22,7) van de ondervraagde vrouwen geeft aan dat er nooit naar hun kinderwens is gevraagd. Bijna de helft (48,8%) geeft aan dat er soms naar gevraagd is. Vrouwen zijn er zelf ook niet altijd open over. Vooral op het werk is het een onderwerp dat weinig wordt besproken; 41,3% is er niet open over op het werk. In de kerk is er nog minder openheid over dit onderwerp, bijna de helft (46,7%) is er in hun kerk niet open over.

Het meest open over hun kinderwens zijn vrouwen naar familie en vrienden. Dat is ook de groep waar vrouwen het meeste steun ervaren (vrienden 74,2%, familie 64,9%). Op hun werk ervaart 37,1% steun en in de kerk een kwart (25,8%).

Wanneer open

De meeste vrouwen geven aan niet snel zelf over hun kinderwens te beginnen, maar praten er wel over als het ter sprake komt of ernaar gevraagd wordt. En naarmate het langer duurt voor de wens in vervulling gaat en er wellicht zelfs medisch ingrijpen nodig is, gaan vrouwen er ook meer over delen. Dat is ook helpend tijdens medische behandelingen om zwanger te raken:

‘Iedereen die het vraagt krijgt antwoord over hoe wij erin staan. Zelf begin ik er niet vaak over.’
‘Toen het langer duurde, omdat mensen dan ook rekening met je kunnen houden en je teleurstellingen kunt delen’
‘Het heeft veel impact op je leven en dit kan je niet niet delen’
‘Ik was open omdat ik niet anders meer kon. Zoveel pijn en verdriet. Het is ingewikkeld want het is zo privé́ en anderzijds zoveel mensen hebben ermee te maken en word er te weinig over gepraat’

Als vrouwen zich niet veilig voelen, zijn ze minder open. Dat is vaak bij mensen die minder dicht bij ze staan. Ook als ze geen oprechte interesse ervaren, houden ze liever hun mond. En in sommige situaties vinden ze het niet passend om het over hun eigen verlangen te hebben.

‘Als ik mensen niet ken heb ik het er niet over, ik vind dat zij er niets mee te maken hebben’
‘Ik heb het er niet over als er vreugde is om ander nieuw leven. Daar paste mijn verdriet niet bij’
‘Het is ook een stukje zelfbescherming, we zijn er al heel open over maar in hoeverre wil je steeds je verhaal doen. Dat kost veel energie’

Reacties

De meeste mensen reageren goed als vrouwen over hun kinderwens praten. ‘Begripvol’, ‘betrokken’, ‘liefdevol’ en ‘meelevend’ zijn termen die veel worden genoemd. Toch weet niet iedereen hoe te reageren:

‘Mensen vinden het iets lastigs waar ze niks mee kunnen’
‘De reacties zijn verschillend: meelevend en soms ook niet weten wat ze moeten zeggen.’
‘Ze vinden het vaak lastig wat te zeggen, je kan daardoor domme, lege of zelfs kwetsende opmerkingen krijgen’

Ook veel genoemd zijn ongevraagde adviezen die vrouwen krijgen. ‘Anders neem je een hond’, ‘ga lekker op vakantie’. En met stip op een: ‘je moet het loslaten’. Terwijl vrouwen die in een traject zitten continu met hun kinderwens geconfronteerd worden: dagelijks hormonen slikken of spuiten, inclusief vervelende bijwerkingen, en vele ziekenhuisbezoekjes zijn geen uitzondering. Dit soort adviezen zijn dus allerminst helpend.

Bot

Soms krijgen vrouwen vervelende of ronduit botte reacties te horen:

‘Wanneer krijg ik nou eindelijk een neefje of nichtje erbij?’
‘Zal ik het voor je doen’
‘Een kind is ook niet alles hoor’
‘Dan doe je toch ‘gewoon’ ivf, alsof het niks is om allerlei hormonen te spuiten met een kleine succeskans’

Hoe kun je over een kinderwens praten?

Uit de antwoorden in het onderzoek blijkt duidelijk dat vrouwen met een (nog) niet vervulde kinderwens behoefte hebben aan steun, een arm om de schouder, een open houding, een oprecht gesprek:

‘Een letterlijke arm om je schouder. Meehuilen.’
‘Hoe gaat het met je? Gewoon heel open’
‘Geen tips of ideeën, maar gewoon luisteren’
‘Er gewoon even zijn, een knuffel, wat dieper op in gaan hoe je je voelt’

Vrouwen geven ook aan dat het pijnlijk is als ze door mensen met kinderen worden buitengesloten als ze (nog) geen kinderen hebben. Ze willen juist betrokken worden:

‘Ik vroeg heel concreet: bel ons niet als laatste als je zwanger bent, laat ons snel op kraambezoek komen en bel me gerust met vragen over zwangerschapsklachtjes want dat vind ik heerlijk’
‘Mogen moederen over kinderen van een ander’

Taboe doorbreken

Vrijwel alle vrouwen ervaren openheid over hun kinderwens en alles wat daarbij komt kijken als helend en de toenemende openheid wordt gewaardeerd:

‘Ik ben heel blij dat er steeds meer openheid is over een nog onvervulde kinderwens’
‘Pas toen ik een nabije collega door het zeer moeilijke proces van zwanger raken zag gaan, besefte ik wat een impact dat op iemands leven kan hebben. De bewustwording dat kinderen krijgen niet vanzelfsprekend is, vind ik de laatste jaren wel toegenomen in de maatschappij.’
‘Het lucht op om er open over te zijn’
‘Fijn dat jullie dit onderwerp aansnijden. Haal het alsjeblieft uit de taboesfeer!!! Ik hoop dat vrouwen (en mannen) weten dat ze waardevol zijn ook zonder kinderen.’

Willen jullie geen kinderen?

In de laatste aflevering van de podcast Willen jullie geen kinderen (deze aflevering verschijnt donderdag 2 december online) spreekt Anne-Mar met twee vrouwen die aan het Eva-onderzoek hebben meegedaan. Jacoba kreeg uiteindelijk drie kinderen, de kinderwens van Ingemarie is (nog) niet vervuld. Ook Nico praat mee. Zijn biologische kinderwens werd niet vervuld, maar hij kreeg wel twee prachtige adoptiekinderen. Met elkaar spreken ze over wat zij te horen kregen en wat wel en niet helpt.

Bij Eva besteden we regelmatig aandacht aan een onvervulde kinderwens. Lees deze artikelen hier.