Bye bye kerk, welkom pinkstervuur

Goed, het christendom is dus in ons land bezig te verdwijnen. De kennis van kerkliederen, de bijbel of traditie smelt weg. Mensen denken bij het woord Hemelvaart aan de NASA en bij Pinksteren aan de meubelboulevard. Kerkgebouwen worden afgebroken om plaats te maken voor iets nuttigs. Zelf woon ik tegenwoordig op een plek waar eens een kerk stond. Hier en daar vind je nog als een laatste, luide stuiptrekking een opgewekte gemeente die de hele regio afkamt om de tent vol te krijgen, maar met nul invloed op de bredere samenleving.

Ondeugende vonk

Ik moet denken aan het sterfbed van een dame met gevoel voor humor. Als predikant was ik erbij. Met aan het hoofdeind zoemende medische apparaten gaf ze de geest, als iemand die christelijke uitdrukking nog kent. Maar niet voordat ze met een ondeugende vonk in de ogen van ons afscheid had genomen. De vonk sloeg over op de verdrietige kinderen die rond haar bed stonden, de lichamen die haar lichaam had voortgebracht. Zoals Christus de kerk als ‘zijn lichaam’ heeft voortgebracht. De kinderen raken nog steeds geïnspireerd als ze over haar praten. Ook ik, want telkens als ik aan haar terugdenk, krijg ik zin om iets geks te doen.

De Goddelijke voorzienigheid

We staan aan het sterfbed van de kerk. Laten we goed voor haar zorgen. Niet curatief, want genezing is herstel van het oude en dat is voorbij, maar palliatief. Zoals gewoonlijk voelen kunstenaars de veranderende tijden het beste aan. Beeldend kunstenaar Wout Herfkens verzamelt de kruisbeelden die bij bosjes overbodig zijn geworden. In zijn atelier maakt hij Christus van het kruis los, legt hem in bed, plakt pleisters op zijn wonden en dekt hem liefdevol toe. Want hij heeft toch wel erg zijn best gedaan, eeuwenlang hangend in weer en wind langs de weg of in koude kerkgebouwen. Komt bijvoorbeeld de inspiratie voor goede zorg, onderwijs en kunst niet van hem en zijn kerk vandaan? Maar ook hier worden de laatste sporen met chloor weggeschrobd. Zo is de naam van het Limburgse ziekenhuis ‘de Goddelijke Voorzienigheid’ veranderd in ‘Maaslandziekenhuis’ – een naam als van een bushalte. Ik weet wel in welk ziekenhuis ik zou willen sterven.

Vergeet de vonk niet

‘Sterfbed’ klinkt wat somber, maar vergeet de vonk niet. Dit is niet de eerste keer. Christus is al eens eerder verdwenen, met Hemelvaart. De apostelen bleven verdrietig en bezorgd achter. Maar de geest is gegeven, de vonk sloeg over: ‘Vurig en eensgezind wijdden ze zich aan het gebed’ en ‘vuurtongen verspreidden zich en zetten zich op hen neer’ (Handelingen 1 en 2). En het resultaat? Een totaal nieuwe kerk die niemand had kunnen voorzien, behalve de goddelijke Voorzienigheid. Een kerk heel anders dan de toen vertrouwde tempel of synagoge.

Wie zorgzaam de stervende kerk begeleidt, wordt brandbaar. Voor je het weet slaat de vonk van Pinksteren over.