Roos Schlikker in 'Lazarus': 'Mijn moeder had een bipolaire stoornis en ik wilde haar beschermen'
Schrijver en columnist Roos Schlikker groeide op met een bipolaire moeder. Hoge pieken, diepe dalen en altijd afstemmen op hoe haar moeders pet stond. In 'Lazarus' diept ze haar levensverhaal op aan de hand van De Verloren Zoon.
Rembrandts schilderij over het bijbelverhaal De verloren zoon spreekt haar erg aan. Vooral de persoon in de achtergrond, in de schaduw, trekt haar aandacht. ‘Ik ben altijd geïnteresseerd in dat wat niet gezegd of benoemd wordt.’
Roos heeft het bijbeltje van haar moeder mee. Opa was dominee, dus bijbels waren er altijd in huis. ‘Er zitten nog briefjes in met gekrabbel’, merkt ze op, terwijl ze erdoorheen bladert.
Ze herinnert zich het verhaal van de verloren zoon nog wel. Vooral: ‘die arme broer, die achterblijft en zo hard z’n best doet. Ik vind het een beetje een wreed verhaal. Ergens verwacht je dat jongste broer -die naar de hoeren gaat- gestraft wordt en dat de nobele, hardwerkende broer beloond wordt. Maar dat gebeurt niet.’ De achtergebleven broer gaat verhaal halen bij zijn vader en zegt: voor mij heb je nooit iets geslacht of een feest gegeven. Die zegt: ik dacht dat je broer dood was en ik ontvang hem met open armen. Roos: ‘De broer is verongelijkt, het lijkt kinderachtig, maar ik begrijp het wel. Maar ik kan me voorstellen dat deze broer denkt: had ik het ook maar gedaan.’
Ze begrijpt de oudste broer. ‘Het is het gevoel van zo hard je best doen. En degene die er met de pet naar gooit, wordt geprezen. Het heeft ook te maken met zichtbaarheid. Iedereen wil gezien worden en erkend worden in wat ie doet en betekent. En dat herken ik, ten opzichte van mijn moeder. Ik heb behoefte gehad aan erkenning van haar ziekte, maar ook van wat het voor mij betekent heeft.’
Hoge toppen, diepe dalen
Roos’ moeder had een bipolaire stoornis. ‘Mijn moeder was anders dan andere moeders. Ze was wisselend in haar stemmingen. Hoge toppen, maar ook hele diepe dalen. Ik was altijd bezig met intunen op mijn moeder: hoe is het, hoe hangt de vlag erbij? (…) Ik had het gevoel dat ik haar moest beschermen.’
Het zorgde ervoor dat Roos naar de buitenwereld deed of er niets met haar aan de hand was. ‘Dan heeft niemand last van me. Met mij was niks aan de hand.’ Nog altijd is het voor haar lastig om open te zijn over hoe ze zich voelt. ‘Als het niet zo goed met me gaat, ben ik nu nog geneigd om me terug te trekken, in plaats van me makkelijk te laten troosten. Ik ben deze niet’, zegt ze, wijzend naar de jongste zoon op het schilderij.
Haar eigen gezondheid geeft haar momenteel uitdagingen, waardoor grenzen leren kennen een thema blijft. ‘Je treft me in een fase van mijn leven, waarin ik elke dag heel goed moet intunen op hoe het met mij gaat. En ik vind er geen zak aan!’ Het liefste zou ze er niet over vertellen, maar toch vindt ze het belangrijk om dit in het licht te brengen. Zodat anderen er herkenning in vinden. ‘Ik voel me dan ook minder eenzaam.’
Marleen nodigt Roos uit om op een bijzondere manier onderdeel te worden van het verhaal van de verloren zoon. Welke rol in het schilderij spreekt haar aan en durft ze het schilderij ‘in te stappen’? Je ziet het in de uitzending van ‘Lazarus’ van maandag 20 december 23.30 uur op NPO2. Kijk het hier terug op NPO Start.
Roos Schlikker schreef het boek Moeder van glas, over het leven met een bipolaire moeder. ‘Wanneer haar moeder overlijdt door een val van de trap wil Roos Schlikker beter begrijpen wie de vrouw was die zich zo lang achter een masker had verborgen. Tijdens haar zoektocht leert ze haar rouw omarmen en komt zo dichter bij haar moeder dan ooit tevoren.’ Klik hier voor meer info.
Aan deze uitzending werkte de toneelgroep van Carla Veldhuis mee. Na uitvoerig onderzoek maakten zij het schilderij Terugkeer van de verloren zoon van Rembrandt tot in detail na.
