Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Katharine Hayhoe: ‘Klimaatverandering is falen in de liefde voor elkaar’

Katharine Hayhoe is een van de meest vooraanstaande klimaatwetenschappers ter wereld. In haar boek ‘Hoop voor de aarde’ legt ze uit hoe we samen in actie kunnen komen tegen het klimaatprobleem. Ze was afgelopen week in Nederland en Christine sprak met haar.

Deel:

Een van de belangrijkste adviezen die u geeft is: ga met elkaar in gesprek. Waarom vinden we dit zo ingewikkeld? 

‘Het is moeilijk om te praten over het klimaat zonder er nog wanhopiger van te worden. Vaak zijn we voorzichtig, want we willen anderen niet boos maken of ze het gevoel geven dat we ze veroordelen. Er is niets positiefs aan dat soort gesprekken. Er is al zo veel mis in de wereld, dus waarom zou je over zo’n negatief onderwerp willen praten?’ 

Hoe moeten we wel met elkaar in gesprek gaan?

‘Wat we moeten veranderen is hoe we over het klimaat praten. Wat je leest over het klimaat in de media is vaak negatief. Het gaat over ijsberen, droogte en bosbranden. En altijd zijn het problemen die zich ergens ver weg afspelen. Maar wat gebeurt er hier? In Nederland zijn er ook overstromingen en hittegolven. Het weer in de lente wordt steeds droger. Daar kunnen we het over hebben. 

Het andere waar we over kunnen praten zijn de oplossingen, want er is veel wat we kunnen doen. Laten we praten over waarom het klimaat relevant is voor jou en welke praktische oplossingen er zijn. Als je om je heen kijkt, zie je dat er vele oplossingen zijn voor iedereen. Vertel over wat jouw school, stad of kerk doet of wat je op andere plekken ziet gebeuren. Door over oplossingen te praten houd je die gesprekken hoopvol en inspirerend.

We beginnen onze gesprekken vaak vanuit onze verschillen. Het is dan moeilijk om het ergens eens over te worden. Als je denkt aan een betere toekomst dan kun je het zien als een piramide, met onderaan wat we het meest nodig hebben. Wat we nodig hebben is: schone lucht, schoon en genoeg drinkwater, voedsel, veiligheid, een veilige plek om te wonen, werk, opleiding, reizen en genieten van het leven. Als we klimaatverandering niet omkeren, dan zullen we die goede toekomst niet krijgen. En dit is wat ons bindt, we verlangen naar hetzelfde. Dus: doe iets, het maakt niet uit wat en vertel anderen erover, op een niet-oordelende manier. Laat zien hoe het je iets heeft opgeleverd en waarom je er enthousiast over bent. 

Er zijn vele oplossingen, die verder reiken dan het klimaat alleen en dat is wat we nodig hebben. Als we stoppen met fossiele brandstoffen, zal onze lucht weer schoon worden. Luchtvervuiling is nu de doodsoorzaak van 10 miljoen mensen per jaar. Als we voedsel duurzaam verbouwen, en stoppen met voedsel verspillen, dan is er genoeg te eten voor iedereen. Zonne-energie en andere vormen van vernieuwbare energie zijn de goedkoopste vormen van energie die we kennen. Dat is betere toekomst! 

Over voedselverspilling gesproken, ik doe zelf mijn boodschappen nu op een andere manier.  Ik ga vaker naar de winkel en koop echt alleen wat ik nodig heb. Groenten blijven zo langer vers, we eten gezonder en het scheelt me geld. En het is ook beter voor het klimaat, maar er zijn dus voordelen die daaraan voorafgaan. 

Praat over het mooie, aantrekkelijke stuk.

Praat dus over het mooie, aantrekkelijke stuk. Elke verandering begint met iemand die erover gaat praten. Communicatie is niet genoeg, maar het is essentieel, want het is het begin.’

Ik kan soms moedeloos raken als ik over het klimaat nadenk. Er gaat al zo veel mis en we gaan het nooit op tijd oplossen. Uw boek gaat over hoop, maar voelt u zich nooit depressief? 

‘Elke keer dat ik met mensen over klimaatverandering praat, vraag ik hoe zij zich voelen. Ze zijn bang, gefrustreerd, boos, depressief en verdrietig. En ik voel dat ook. Het zijn logische reacties. Het is volkomen normaal om je zo te voelen, wanneer je weet wat er aan de hand is. Het is belangrijk om die gevoelens te erkennen. 

Doordat mensen er niet over praten, voelen ze zich vaak alleen en dat maakt het erger. Ze vragen zich af of het raar is dat ze zich zorgen maken en angstig zijn. Vraag daarom aan anderen hoe ze zich voelen. Dat maakt ons allemaal minder alleen. 

Ik geef les over klimaatverandering aan studenten en als afsluiting schrijven ze een essay over hoe ze zich voelen aan het einde van die lesperiode. De helft van de studenten was bang dat ze zich na dit vak slechter zouden voelen, maar ze voelden zich juist gesterkt. Nu weet ik wat te doen en hoe ik een verschil kan maken, schreven ze. Een student schreef zelfs: het gaf me vrede. Dat heeft allemaal te maken met: weten wat je moet doen.’ 

U heeft het over kiezen voor rationele hoop. Wat is dat?

‘Je kunt niet te snel over hoop gaan praten, want dan zeggen mensen: je hebt dus niet door hoe erg het is. Er is een verschil tussen hoop en optimisme. Je hebt geen hoop nodig als alles goed gaat. Als je gezond bent, fijn werk hebt en geen grote problemen, dan kun je optimistisch zijn en geloven dat het in de toekomst zo blijft. We hebben pas hoop nodig als dingen slecht gaan. Wanneer we bang en verdrietig zijn, of gefrustreerd en depressief. Dat is waar hoop begint. 

Daarom pleit ik ervoor om te kiezen voor rationele hoop. Dat je zegt: klimaatverandering is heel erg en het gaat waarschijnlijk nog erger worden, maar een betere toekomst is nog steeds mogelijk als we alles op alles zetten. Dat is het pad dat we kunnen gaan bewandelen naar een betere wereld. Hoop is als het licht aan het einde van een lange, donkere tunnel. Het licht zal niet naar je toekomen, zolang je blijft zitten in die donkere tunnel. Maar het licht is er, dus laten we in beweging komen. Het zal misschien vermoeiend, uitputtend en beangstigend zijn. Maar je gaat door, omdat je weet dat er een kans is op een beter leven. En dat is er!’ 

U bent klimaatwetenschapper geworden vanwege uw geloof, schrijft u. Op welke manier inspireert uw geloof u om dit werk te doen? 

‘Er is een tekst in de Bijbel over hoop (Romeinen 5: 3-4) en die begint met lijden. Er staat dat ellende leidt tot volharding, volharding tot betrouwbaarheid en betrouwbaarheid tot hoop. En hoop zal ons niet teleurstellen, want de liefde van God vervult onze harten. Dat is waar het allemaal op neerkomt: liefde. Liefde voor mensen, plekken, dingen. En dat is waar we voor vechten. 

Als je de dingen doet waar je van houdt, op de plek waar je van houdt, met de mensen van wie je houdt, dan zijn dat klimaatacties. Het herinnert ons er namelijk aan waar we het voor doen. Het gaat niet om het redden van de planeet. Het gaat om het redden van onszelf en de andere levende wezens waarmee we deze planeet delen. Laten we daarom hoop in praktijk brengen, door op zoek te gaan naar hoopvolle verhalen en die met elkaar te delen. Wijs elkaar op de oplossingen en mensen die een verschil maken. En blijf vooral de dingen doen die je graag doet.’ 

Denkt u dat kerken een voortrekkersrol zouden moeten hebben in het voeren van het klimaatgesprek? 

Klimaatverandering is falen in de liefde voor elkaar.

‘Ja, ik geloof dat we vooraan zouden staan om op te roepen tot klimaatactie, als we de Bijbel zorgvuldig zouden lezen. Door de hele Bijbel heen lees je hoe we worden opgeroepen om verantwoordelijkheid te nemen voor elk levend wezen op onze planeet. Het gaat over hoe God zelfs de kleinste dingen in de natuur op waarde schat. Over onze liefde voor elkaar en dat dat is waar we als christenen aan te herkennen zijn. Klimaatverandering is falen in die liefde. Het schaadt de meest arme en kwetsbare mensen en de wereld waar wij zorg voor moeten dragen. Dus ja, christenen zouden leiders moeten zijn.’ 

Zouden we meer open moeten zijn over onze christelijke inspiratie?

‘Wees authentiek en laat zien dat jij al de perfecte persoon bent om te geven om klimaatverandering. Als christen ben je immers geroepen om anderen lief te hebben. En iemand die niet gelooft kan dat ook zijn, ook zij hebben de perfecte reden om hierom te geven. Verbind wie jij bent aan datgene waar je om geeft, zodat anderen dat zien en weten dat ook zij de perfecte persoon zijn. Als we delen wie we zijn, raken we anderen die zich daarin herkennen en die identiteit delen. Ik geef om het klimaat omdat ik christen ben, maar ik ben ook moeder, Canadese, winteratleet en inwoner van Texas. Het gaat om al die dingen die ik ben.’ 

Wij kunnen als individuen het klimaatprobleem niet oplossen. Hoe kunnen we overheden en grote bedrijven stimuleren om het systeem te veranderen?

‘Een systeem verandert als mensen hun stem laten horen en vragen om verandering. Er is een quote van Moeder Theresa hierover: ‘Ik alleen kan de wereld niet veranderen, maar ik kan wel een steen over het water werpen om vele rimpelingen te creëren.’ Dat vind ik een krachtige gedachte.

Hoe eindigde apartheid? Waarom kwam er vrouwenkiesrecht en vele andere grote maatschappelijke veranderingen? Systemische veranderingen ontstaan niet doordat een groot en belangrijk iemand dat besluit. Het waren moedige individuen, die niet beroemd en rijk waren of invloed hadden en zij riepen op tot verandering. Sommige van hun namen kennen we, zoals Martin Luther King -en vaak werden ze geïnspireerd door hun geloof-, maar daarvoor waren ze vaak nog niet bekend. Ze werden ondersteund door duizenden anderen. En door hen veranderde de wereld. Als je nu ziet hoeveel jonge mensen al hun stem gebruiken om iets te veranderen in de wereld… dan kunnen wij dat allemaal!’

Hoop voor de aarde - nu te koop

Hoop voor de aarde, Katharine Hayhoe, 232 pagina's, Kok Boekencentrum. Bestel hier

Katharine Hayhoe is een van de belangrijkste klimaatwetenschappers van de VS. Ze is hoogleraar aan de Texas Tech University en hoofd-wetenschapper van de Amerikaanse natuurbeschermingsorganisatie The Nature Conservancy. Haar TED-talk over klimaatverandering is meer dan 5 miljoen keer bekeken. Time riep haar in 2014 uit tot een van de 100 meest invloedrijke mensen.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Foto boven: Ashley Rogers

Geschreven door

Christine Raven

--:--