Johan: ‘Ik mis de kerk niet in coronatijd’

‘Ik weet eigenlijk niet meer wat ik precies geloof…’

Deze zin lees ik terug in een notitieboekje tijdens het opruimen van onze zolder. Het is de lente van 2020 en een van die zeldzame momenten dat ik een sterke behoefte voel om een grote schoonmaak te houden van ons huis. We zitten net in de eerste lockdown vanwege de coronacrisis en daardoor moet ik noodgedwongen veel tijd in huis doorbrengen. Ik heb dus geen enkel excuus meer. 

In een van de dozen vind ik het bewuste boekje terug waarin ik twee jaar geleden mijn notitie had opgeschreven. Door deze losse zin – die op een lege pagina staat – denk ik na over mijn persoonlijke geloofsreis die ik tot nu toe heb afgelegd. Ik blader terug en zie een schim van mijn vroegere zelf: een radicale christen zonder een spoor van onzekerheid of twijfel. ‘Wat is er gebeurd in die jaren?’, denk ik. 

Ik miste de kerk niet

Dat opruimmoment bleek achteraf een kruispunt in m’n leven. Met het uitbreken van de coronacrisis kwam niet alleen de wereld stil te staan. Het gold ook voor mijn kerkelijke leven met alle gewoontes en tradities. Geen kerkdiensten, geen huiskringen, we mochten niet meer zingen. Het werd stil. Heel stil… 
Ik moet bekennen dat ik de kerk niet miste. Ik denk ook niet dat andere mensen mij misten. Het viel toch niemand op of ik wel of niet naar de online stream van de kerkdienst keek.

Sterker nog, ik voelde een vreemd soort opluchting. Alsof iemand op de resetknop had gedrukt. Ook al weet ik dat mensen het heel anders ervaren, voor mijn geestelijke gezondheid was deze eerste lockdown eerder een zegen dan een vloek. Er waren opeens geen afleidingen en verplichtingen meer. Alle avonden in mijn agenda waren leeg. Er ontstond ruimte. Ruimte om terug te kijken en de balans op te maken, op zoek te gaan naar een andere weg waarin ik identiteit, waarden en geloof weer actief bij elkaar probeer te brengen.

Als ik niets zou doen, zou ook mijn laatste restje geloof als zand door mijn vingers glippen.

Opruimen van m’n geloofshuis

Het opruimen van mijn zolder op die lentedag krijgt achteraf een symbolische betekenis. Het was ook het begin van de opruiming van mijn geloofshuis. Welke overtuigingen en tradities kunnen weg? Welke moeten er blijven? Het was tijd om de confrontatie aan te gaan met mijn diepste vragen, twijfels en teleurstellingen. Dat er iets moest gebeuren wist ik wel, want als ik niets zou doen, zou ook mijn laatste restje geloof als zand door mijn vingers glippen.

Premier Rutte zei tijdens de coronacrisis steeds dat we zo snel mogelijk terug moesten naar het ‘oude normaal’. Maar inmiddels is duidelijk dat dit ‘oude normaal’ niet meer bestaat. We moeten leren leven met een voor altijd aanwezig virus dat ons bedreigt. Dat geldt voor mij ook op geestelijk vlak: na mijn geloofscrisis kon ik niet meer terug naar het ‘oude normaal’, hoe graag ik het soms ook had gewild. Dat wat er ooit was, bestaat niet meer. Ik moet me richten op het ‘nieuwe normaal’: een plek waarin ik het traditionele geloof dat ik van huis uit heb meegekregen opnieuw moeten uitvinden en vormgeven. Dat vraagt om tijd, rust en bovenal ruimte. 

Niet terug naar het oude normaal

Inmiddels zijn de kerken weer open en hopen veel mensen weer terug te keren naar het oude, vertrouwde kerkelijke leven dat voor hen voelt als ‘thuiskomen’. Maar wat als dat thuisgevoel juist ontbreekt? Wat als we niet terug willen naar het ‘oude normaal’, omdat het oude niet langer houdbaar is gebleken voor veel mensen zoals ik? 

Ik heb daarom besloten om voorlopig niet meer terug te gaan, maar om een andere weg te zoeken. Ik ben een ruimtezoeker geworden. Met de term ‘ruimtezoeker’ bedoel ik iemand voor wie geloven niet (meer) vanzelfsprekend is, maar die het geloof ook niet kwijt wil raken. Ik ben op deze plek beland en zoek naar nieuwe ruimte waarin mijn geloof verder kan groeien. Niet omdat ik per se vrij wil zijn om te doen wat ik wil, maar omdat ik terug wil keren naar de essentie van mijn geloof, mijn eerste liefde. 

Ik voelde mij al een tijdje als vogel in een kooi waarvan het deurtje wijd openstaat. In de coronatijd ben ik noodgedwongen uitgevlogen en de ruimte die ik heb mogen ervaren, wil ik niet zomaar weer inleveren door mijn kerkelijk leven weer op te pakken. Ik wil de komende tijd ontdekken waar mijn vragen, twijfels en teleurstellingen mij brengen in plaats van ze weg te stoppen en te negeren. Ik wil ontdekken wat dit seizoen met mijn geloof kan doen. Tegelijkertijd wil ik de weg naar de kerk niet voorgoed afsluiten. Misschien vlieg ik over een tijdje wel terug een kooitje in, maar nooit meer vanuit plichtsgevoel of omdat het nou eenmaal zo hoort. 

In een serie blogs voor Lazarus en in de podcast ‘Ruimtezoekers’ doet Johan verslag van zijn zoektocht. Meer lees je op zijn website www.ruimtezoekers.nl