Waarom zou je eigenlijk bidden?
Herken je dat? Dat je aan het bidden bent, maar ondertussen in gedachten boodschappenlijstjes aan het opstellen bent of nadenkt over een gesprek dat je vorige week had. Theoloog en activist Rikko Voorberg herkent dat in elk geval wel. Hij gaat via Jezus, een mysticus en Herman Finkers op zoek naar de betekenis van bidden.
Ik doe niet zo vaak iets van gebed. Wel sta ik regelmatig op mijn balkon om zes uur 's ochtends om even wakker te worden. Ook probeer ik dan iets van een besef te zoeken dat ik in deze ruime wereld leef, onder een hemel, in de tijd. Soms fluister ik dan zachtjes wat woorden: een vraag naar rust voor de dag of een stukje van het Onze Vader-gebed. Halverwege het formuleren wordt het gordijn aan de overkant opengeschoven. Hé, al wakker? denk ik. Mijn gedachten zijn aan de overkant, maar mijn mond is nog de woordjes van een bekend gebed aan het prevelen.
Veel is niet relevant
Jezus van Nazareth zegt tegen zijn leerlingen: "Bij het bidden moeten jullie niet eindeloos voortprevelen zoals de heidenen dat doen die denken door hun veelheid aan woorden verhoord te zullen worden. Doe hen niet na. Jullie Hemelse Vader weet immers wat jullie nodig hebben vóór jullie het Hem vragen."
Gebed is niet bedoeld om in je onderhoud te voorzien.
Gebed als verlanglijstje
Dat is interessant. Gebeden zijn niet bedoeld om God op de hoogte te stellen van wat je nodig hebt, zodat Hij even in zijn voorraad kan gaan kijken hoeveel Hij nog heeft staan en of Hij zin heeft om het jou te geven. Gebed als verlanglijst is niet zo relevant. Gebed om God te veranderen of ergens toe aan te zetten blijkbaar ook niet. Zeker als het gaat om wat je zelf meent nodig te hebben. Gebed is niet bedoeld om in je onderhoud te voorzien.
Dogma
Een mysticus zei ooit: ‘Zolang ik nog iets van God verlang dan weet ik dit gewis, dat hij voor mij geheel en al niets dan een afgod is.’ Ik kan dit geloof ik niet helemaal als dogma voor alle tijden en plaatsen omarmen – maar dat zou je met geen enkel dogma moeten doen. Het punt is hier dat Jezus zegt dat het informeren van God over wat je nodig hebt niet relevant is. Dat is er allang.
Toverformule?
Vraag is natuurlijk wat dan wel. Dan leert Jezus zijn leerlingen een superkort gebedje. Soms vraag ik me af of dat nou werkte zoals Hij het voor zich zag. Nu zitten we namelijk met een gebedje waarvan we kunnen zeggen dat het goed is. Want ja, het Onze Vader is door Jezus zelf gegeven, dus die woorden kloppen. Voor je het weet is er weer een soort mantra geformuleerd, een toverformule. In plaats van overgave, vertrouwen, zoeken naar contact.
Overgave
Het bedoelde contrast is trouwens vrij duidelijk in de eerste zinnen. Jezus zegt: vraag niet wat je nodig hebt. En dan is de eerste zin: "Uw naam worde geheiligd, uw koninkrijk kome." Je zou kunnen zeggen: vraag niet wat jij nodig hebt, vraag wat God nodig heeft. Het is zíjn koninkrijk, zíjn naam. Hij wil iets. En dan is het de bedoeling te bidden wat God voor zich ziet en waar jij naar bent gaan verlangen omdat je het een goed idee vindt. Dat is een vergaande vorm van overgave, niet?
Onvoorwaardelijk liefhebben
Herman Finkers zei het prachtig bij De Verwondering met Annemiek Schrijver. Zij vroeg of hij zich geliefd wist door God. Hij zei: "Onvoorwaardelijk liefhebben is Gods ding, dat is zijn werk, dan kan hij mij net zo goed meenemen." Om vervolgens te stellen dat alles bestaat omdat God erbij betrokken is. Zou God zich terugtrekken uit een steen of een bloem of wat dan ook, dan bestaat dat niet meer.
Het feit dus dat ik besta, zei Finkers, betekent dat God zich niet uit me heeft teruggetrokken.
'Hij wil dat ik er ben'
Het feit dus dat ik besta, zei Finkers, betekent dat God zich niet uit me heeft teruggetrokken. Dat Hij wil dat ik er ben, dat maakt wel dat ik me geliefd voel, ja. Hij excuseerde zich voor het feit dat het misschien wat animistisch klonk, maar Annemiek was blij en ik ook. God moet mij hebben, zei hij eigenlijk. En dat maakt bidden voor wat God nodig heeft, niet voor wat ik nodig heb, ietsje logischer.
Hoop voor de mensheid
Wat moet er in de wereld gebeuren? Wat is de hoop voor de mensheid? Vraag je dat eens af en bid erom. Zo wordt je hoop uitgelijnd met datgene waar het hart van de Maker naar uitgaat. En ondertussen vertrouwen dat er voor je wordt gezorgd. Omdat je het verlangen deelt van de Voorzienigheid. Zo begrijp ik de mysticus die niets meer wil verlangen voor zichzelf en Jezus van Nazareth die meent dat we moeten bidden om wat God nodig lijkt te hebben. Hij wil een ander koninkrijk in deze wereld. En Hij heeft daarvoor ons hart nodig, onze ziel, onze handen en wie we zijn. Daarvoor bestaan – de rest zal wel gegeven worden. Of niet.
Dit blog is eerder gepubliceerd op 22 augustus 2017 op Lazarus.
Geschreven door
Rikko Voorberg
