Annelies Keuning: 'Datingsites? Dank je de koekoek'

Annelies’ toekomstplaatje zag er in haar meisjesjaren ongeveer zo uit: ze zou op haar 18e trouwen en daarna – hopelijk – een groot gezin krijgen. Met de man van haar dromen zou ze levenslang samenblijven. De werkelijkheid bleek anders. Op haar 21e kreeg ze een relatie met Rob. Ze trouwden twee jaar later, in 1988, en kregen twee dochters: Olette en Arise. Hun huwelijk hield ruim dertig jaar lang stand. Maar in 2019, toen hun relatie al langere tijd niet meer rimpelloos was en zij daar eens goed met hem over wilde doorpraten, bekende Rob dat er een andere vrouw in het spel was.

‘Ik wil met je verder’
“Die mogelijkheid – overspel – was nooit bij me opgekomen”, zegt Annelies. We ontmoeten elkaar in het rijtjeshuis in Nieuwerkerk aan den IJssel waar haar tweede man, Martin de Jong, jarenlang met zijn eerste vrouw Ria en hun vijf kinderen heeft gewoond.

“In de periode ervoor merkte ik wel dat we uit elkaar groeiden. Ik dacht dat hij zich helemaal verloor in zijn werk; Robs werk was wel z’n identiteit. Ik had het gevoel dat er iets niet meer helemaal klopte in onze relatie, maar kon daar mijn vinger niet achter krijgen. Dat maakte me onzeker. Als reactie hierop betrok ik hem niet meer bij wat mij bezighield. Maar het voelde niet goed. Ik geloof – nog steeds – in levenslange trouw. Dus op een gegeven moment heb ik hem op de man af gevraagd: ‘Joh, wat is er aan de hand? Ik wil wel met je verder.’ Maar Rob had zijn besluit genomen. Hij vertelde me dat hij voor die andere vrouw koos. Nou, dát had ik niet zien aankomen.”

Hebben jij en Rob het jullie dochters samen verteld dat jullie uit elkaar zouden gaan?
“Nee. Olette woonde al op zichzelf, en onze jongste dochter was nog thuis. Toen ik had aangegeven dat ik wilde praten, en met hem verder wilde, kwam bij hem het hoge woord eruit: hij had een ander. In eerste instantie wilde hij nog thuis blijven slapen, maar daarvan heb ik gezegd: ‘Dat gebeurt niet. Eruit.’ Hij was zijn koffers aan het pakken, en op datzelfde moment kwam Arise thuis. Toen was het ook voor haar wel duidelijk dat hij wegging. Rob is naar mijn oudste dochter gegaan, die al op zichzelf woonde. Hij heeft het haar verteld en bleef nog een poosje bij haar wonen.”

Antikraak-tarief
“Het was een heel nare tijd. Het huis is gelukkig vrij snel verkocht. Daar was ik aan de ene kant heel blij om, vanwege al die herinneringen. Maar door de scheiding raakte ik het beeld van mijn verleden kwijt – het gezin dat wij waren, bestond niet meer – én het beeld van mijn toekomst. Omdat de woningen steeds duurder werden, kon ik geen nieuw huis kopen. Juist toen ik er bijna wanhopig van werd, kon ik samen met Arise een tijdlang in een leegstaande pastorie in Zoetermeer wonen, de plaats waar we het grootste gedeelte van ons huwelijk hebben gewoond. Tegen een soort antikraak-tarief. Later kreeg ik, verrassend snel na mijn inschrijving, een huurappartement in Delft.”

Er waren momenten dat ik me zielsverlaten heb gevoeld

Hoe waren de contacten met je ex?
“In het begin nog wel aardig. Maar op den duur is het stukgelopen op geldzaken. Alimentatie. Toen zijn we alsnog gaan vechten. Met hulp van een advocaat en de rechter zijn we eruit gekomen. Maar de stukken die je rond zo’n rechtszaak leest, zijn uiterst pijnlijk.”

Dat neem je allemaal mee in je rugzak...
“... die al bijna niet te dragen was. Een echtscheiding is een heel traumatische ervaring, zeker ook voor onze dochters.”

Nooit ‘goed genoeg’
Op dit punt hielp haar opvoeding ook niet mee, vertelt ze. “Wat ik oppikte vanuit de Christelijke Gereformeerde Kerk in Barendrecht, de kerk van mijn jeugd, is dat je nooit ‘goed genoeg’ bent. Er werd wel gesproken over genade, maar de zondigheid van de mens kreeg veruit de meeste nadruk. Dat heeft mij als persoon gevormd. Na de echtscheiding kon ik voor mezelf maar één conclusie trekken: kennelijk ben ik ook als echtgenote niet goed genoeg. De gedachte kon mij bespringen: zie je wel, je wordt gestraft...”

Annelies, die opvallend heldere ogen heeft, kijkt peinzend naar buiten. “We waren zo’n lange tijd samen, van 1986 tot 2018. Door de jaren heen ben je helemaal vergroeid met elkaar. Een vertrouwd bestaan. En dan, opeens, die scheiding. Heel, heel pijnlijk. Ook voor onze dochters.”

Wat deed je met je trouwring?
“Die heb ik, samen met enkele andere ringen, laten omsmelten om er een nieuwe ring van te maken. Die heb ik zelf ontworpen. Dat is mijn manier om dingen te verwerken. Na de scheiding heb ik ook mijn moeders achternaam aangenomen, Keuning.” Ze staat op. “Heb je twee tellen? Ik wil je graag nog iets laten zien.”

Zwart geverfd 
Annelies loopt de trap op en komt terug met een soort schilderijtje. In felgele letters prijkt daarop deze Bijbeltekst: ‘Mijn genade is genoeg voor u, want kracht ontplooit zich ten volle in zwakheid’ (2 Korintiërs 12 vers 9). In witte letters, verticaal, staat het woord genade. “Dit wás een ingelijste foto van Rob en mij”, licht ze toe. “Die heb ik eerst helemaal zwart geverfd. Vervolgens heb ik er kleuren op aangebracht, daarna de letters. Van zwart naar kleur, van negatief naar positief.” 

Begon je met Robs gezicht toen je die foto zwart maakte?
“Nee, volgens mij niet. Ik wil hem niet haten, en ik wil ook geen wrok. Wrok is iets wat mijzelf aantast.”

Wat is er met jullie trouwbijbel en -album gebeurd?
“Die trouwbijbel heb ik weggedaan, het trouwalbum niet. Dat stopte ik in een doos, om te bewaren voor de kinderen. Voor hen wil ik dat eerste huwelijk niet ontkennen. We hebben gewoon ook goede tijden gehad.” Stilte. “Ik róúw over het gezin dat wij waren. En ik rouw over de vanzelfsprekende zorg die je had voor de kinderen, in het gezin. Rouw is iets wat op den duur een plekje krijgt, maar steeds terugkomt. Bijvoorbeeld als er iets met onze dochters zou zijn. De meiden hebben geen thuis meer, zoals vroeger. Het gezin dat wij waren, is weg.”

Onherroepelijk. 
“Precies. Natuurlijk blijf ik moeder. Maar het contrast tussen het ‘nieuwe geluk’ van hun vader en mijn verdriet moet groot zijn geweest. Zij zullen zich, in de periode dat het heel slecht met mij ging, best vaak hebben afgevraagd: ‘Waar is mijn moeder?’ Ze waren 23 en 24 toen wij uit elkaar gingen. Ook zij hebben die scheiding moeten verwerken. En ik? Ik was een vrouw in rouw. Dus toegroeien naar het openstaan voor een nieuwe relatie is voor mij een heel proces geweest. Mijn vertrouwen had een enorme knauw gekregen.”

Je hebt allebei al een heel leven achter de rug

Je deed altijd cynisch over datingsites, maar hebt Martin alsnog langs die digitale weg leren kennen?
“Ik kon er inderdaad héél cynisch over praten. Mijn broer Leo – hij is predikant – hoorde dat ik er weer eens negatief over deed. ‘Nou,’ reageerde hij, ‘ik heb laatst nog een stelletje op leeftijd getrouwd dat elkaar op die manier had leren kennen.

Dat was heel leuk.’ Die opmerking bleef hangen, en deed me er toch iets anders over denken. Ik meldde me aan bij een grote, christelijke datingsite. Daar kreeg ik óf contact met mannen uit zeer behoudende kerken die zich afvroegen of ik wel gelovig genoeg was, óf ik kreeg heel veel smerigheid over me heen, vooral van de kant van oudere mannen. Van dat laatste ben ik echt geschrokken.”

Die datingsite werd het dus niet?
“Ik heb me snel afgemeld.”

Rond de feestdagen
Het was op een later moment, rond de feestdagen in december, dat het alleen- zijn meer dan ooit op haar afkwam. “Ik dacht: is dit wat ik wil, voor de rest van mijn leven? Nee. Daarom heb ik me – op hoop van zegen – ingeschreven op een andere datingsite, gericht op ouderen.”

Wat waren je eerste ervaringen daar?
Annelies schiet in de lach. “Dat is wel een grappig verhaal. Deze keer had ik me via mijn telefoon aangemeld. Per dag krijg je dan profielen te zien van mannen die een match zouden kunnen zijn. Dus ik zat zo eens te swipen,” – haar hand maakt een veegbeweging over een denkbeeldig schermpje – “totaal niet beseffend dat ik daarmee vrijwel alle mannen ‘likes’ gaf. Dus ik kreeg heel wat reacties, inclusief – opnieuw – nogal vervelende. Ik heb ook twee keer een date gehad, in het echt. Beide keren dacht ik direct: hoe kom ik hier weg?”

Mooie stem
Bijna had ze de stekker uit dit tweede onlinedating-avontuur getrokken, toen ze in contact kwam met Martin. “We zijn er nog steeds niet over uit hoe dat precies is gegaan”, zegt Annelies met een big smile. “Hij zegt dat ik hem als eerste een like gaf, maar volgens mij was het andersom. Afijn, ik had door die eerdere ervaringen wel geleerd het kaf van het koren te scheiden. Ik zag in zijn profiel dat hij een weduwnaar was, en christen. Ik heb een achtergrond in de jeugdbescherming, waarin je soms ook ingrijpende beslissingen moet nemen. Mede daarom was ik erg gesteld op mijn privacy. Dus toen Martin voorstelde om te bellen en me mijn nummer vroeg, dacht ik: dat ga ik niet doen.”

Vond je het te dwingend?
“Dat niet. Maar ik dacht: laten we elkaar eerst eens in het echt ontmoeten. Dus ik heb hem zelf gebeld, om een afspraak te maken. We hadden elkaar een uur aan de lijn.” Glimlachend: “Ik vond dat hij een mooie stem had, en ook heel mooi vertelde over zijn huwelijk met Ria, en hoe hij jarenlang voor haar heeft gezorgd toen ze ziek werd. Hij is haar altijd trouw gebleven. Ze overleed in de zomer van 2018.”

Juist die trouw door dik en dun moet je hebben aangesproken?
“Zijn verhaal gaf me inderdaad veel vertrouwen. Tijdens dat uur aan de telefoon concludeerden we allebei dat het leuk zou zijn om elkaar te ontmoeten. Dat was in het weekend. We spraken af bij hem thuis. Maar na dat bewuste telefoontje sloeg de twijfel toe: waar ben ik mee bezig? Schei toch uit.”

Ruth
Tot ze de maandag voor de afspraak ‘toevallig’ op een YouTube-kerkdienst stuitte waarin een andere broer die predikant is, Hans, preekte over Ruth. “Op een gegeven moment zegt Naomi tegen Ruth: ‘Maak jezelf mooi, ga naar Boaz toe en laat zien dat je beschikbaar bent.’ Die woorden hakten er zó bij me in. Ik dacht: ik ga.” Haar blikt glijdt richting de voordeur, die vanuit de kamer te zien is. Daar stond ze, de avond erna. Met kloppend hart, wachtend tot Martin zou opendoen.

En?
“Ik wist direct: hij is het, voor mij. Gek, hè? Maar zo was het. We hebben de hele avond gepraat en hadden een heel goede klik. Natuurlijk kwamen er later nog allerlei strubbelingen. Want je bent geen 18 meer en hebt allebei al een heel leven achter de rug. Van lieverlee zijn we elkaar steeds vaker gaan ontmoeten. Martin wilde al vrij snel grote stappen zetten, maar ik wilde daar echt de tijd voor nemen. Dat heeft er vooral mee te maken dat ik moeite heb met veranderingen. Toen Martin de eerste keer over trouwen begon, had ik zoiets van: hó, dat wil ik nog niet! Maar ik snapte het wel; zijn eenzaamheid, als weduwnaar, was heel groot.”

‘Dat ga ik jou niet aandoen’
Annelies wist inmiddels dat Martin longkanker heeft gehad. “Toen ik hem op een bepaald moment zwaar hoorde hoesten, dacht ik: misschien is de kanker weer terug? Martin vertelde me dat hij een broer had verloren aan longfibrose. Een progressieve ziekte, waarbij een verlittekening van het longweefsel ervoor zorgt dat de longen steeds stijver worden. Martin is onderzocht en bleek eveneens longfibrose te hebben. Dat heeft bij mij wel iets gedaan.”

In welke zin?
“Voor die diagnose hadden we al plannen om samen verder te gaan. Maar ik wist wel dat ik er nu nóg serieuzer over na moest denken. Zelf wilde Martin onze relatie verbreken, toen hij wist dat hij longfibrose had.”

Ook op het dieptepunt was ik nooit alleen

Waarom?
“Hij had zoiets van: dat ga ik jou niet aandoen; als je met me trouwt, zit je eraan vast. Dat vond ik zo’n rare redenering. Zijn broer had diabetes en kon de medicatie niet verdragen. Martin gelukkig wel; de situatie lijkt nu stabiel. Maar we weten dat onze tijd samen sowieso beperkt is – tenzij er een wonder gebeurt.”

Duwtje in de rug
Als Annelies uit het voorraam kijkt, ziet ze een meter of twintig verderop de hervormde Oude Kerk oprijzen. Daar werd op 11 november 2022 de trouwdienst gehouden waarin het kersverse echtpaar Gods zegen vroeg over hun (tweede) huwelijk. “Mijn jongste broer, Leo Molenaar, leidde de dienst. Dezelfde broer die me een duwtje in de rug gaf richting de datingsite.”

Met Martins ziekte in je achterhoofd, moet ‘tot de dood ons scheidt’ heel anders hebben geklonken dan toen jullie je eerste partners het jawoord gaven.
“Absoluut. Ik merk het ook wel dat hij die ziekte heeft. Met ademhalen en zo, maar ook als het gaat om Martins energie... Toen we samen in het ziekenhuis waren, zag ik een jonge vrouw binnenkomen, met een zuurstoffles. Ik hoorde het geluid van haar moeizame ademhaling, en vond dat heel confronterend.”

Ervaar je het ondanks die onzekere toekomst als een zegen dat je Martin hebt leren kennen?
“Er zijn momenten geweest, zeker rond en na de scheiding, dat ik me zielsverlaten heb gevoeld. Dat ik het uitschreeuwde naar God: ‘Is dit nou de bedoeling? Waar bént U?’ Maar met terugwerkende kracht kan ik toch zeggen: ook op het dieptepunt was ik nooit alleen. Dat ik na alles wat er in mijn leven is gebeurd Martin heb leren kennen, is een zegen. Ik droomde vroeger van een groot gezin. Zelf kreeg ik twee dochters en Martin heeft vijf kinderen en zestien kleinkinderen. Daar geniet ik enorm van. Het is een zegen. En een wonder.”