‘In de natuur ervaar ik hoe machtig en creatief God is’

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?

‘’Een gelukkig toeval. Ik kwam de volgende uitspraak tegen: ‘Complete volksstammen vertrappen een bloem in het stof zonder er ook maar één seconde aan te denken dat zij een van de heerlijkste gedachten van God onder hun hak hebben…’ Bij alle terechte aandacht voor het klimaat en de natuur was ik deze positieve, religieuze invalshoek nog niet tegengekomen.

Vervolgens schenk je eens een glas wijn in, praat er over met vrienden en je ontdekt dat er door de eeuwen heen een kapitaal aan mooie uitspraken te vinden is over de natuur. Bijvoorbeeld een uitspraak van Gregorius de Grote (540-604). ‘Iedereen verwonderde zich toen één keer water in wijn veranderd werd. Maar elke dag wordt het vocht van de aarde, dat in de wortel van de wijnstok gezogen wordt, door de druif in wijn veranderd en niemand verbaast zich erover…’”

Heb jij altijd al oog gehad voor de schoonheid van de schepping?

‘’Nee, niet echt. Ik vond het vanzelfsprekend dat de bomen in de winter kaal werden, dat in de lente de takken uitliepen, in de zomer alles in bloei stond en dat de groene blaadjes in de herfst zomaar in roodgeel veranderden. Zonder daarvan op te kijken. Maar alles wat in de natuur leeft – bloemen, planten, dieren – is absoluut wonderbaarlijk.

Sinds ik dit weet, heb ik geen mier meer doodgeslagen

Alleen stond ik daar nooit van te kijken. Uit gewoonte was ik afgestompt, ziende blind of verwend. Maar het idee dat alle leven ooit in ‘no time’ door de Schepper is gecreëerd, maakt dat ik met nieuwe ogen naar de Melkweg, de Grote Beer, de Maan en de wolken kijk. Zelfs glimwormen, luizen en rupsen zijn geweldige uitvindingen.”

Welke tekst uit het boek is jou het meest dierbaar en waarom?

‘’Er liep een mier over de tafel, naar mijn broodje kaas, en die sloeg ik in één klap dood. Er zat een vriend aan tafel, hij keek me aan en vertelde: ‘Weet je wat ik zo leuk vind aan mieren? Ze zijn zo ontzettend ingenieus gebouwd. Wist je dat ze geen longen hebben? Ze ademen via een soort openingen aan de zijkant van hun lichaam, die op hun beurt weer deel uitmaken van een leidingsysteem dat zuurstof naar alle cellen verplaatst. Ze hebben trouwens ook geen oren, maar ze kunnen wel horen, door trillingen op te pikken via een orgaan onder de knie. Om dat gebrek aan longen en oren te compenseren hebben ze wel vijf ogen en twee magen. Eentje voor henzelf en een ‘krop’ om eten in op te slaan voor de mieren die in het nest moeten blijven en dus niet op voedseljacht kunnen.’

Ik was met stomheid geslagen. Of je nu wel of niet gelooft dat God ook de schepper is van de mier met zijn sociale karakter en fysieke bouw, het is een fantastisch dier! Sinds ik dit weet, heb ik geen mier meer doodgeslagen. Al moet ie wel met zijn poten van mijn broodjes afblijven.”

In de inleiding schrijf je: ‘In de natuur ontmoet je, elke dag en nacht, wonderen die geen mens kan bedenken’. Welk wonder uit de natuur is voor jou extra speciaal en waarom? 

‘’Dit is een strikvraag. Er bestaat in de schepping geen wonder boven wonder. In de natuur ervaar ik hoe machtig en creatief God is. Bijvoorbeeld dat een jonge koekoek zonder ouders vijfduizend kilometer naar de juiste plek in Afrika vliegt. Dat maakt me sprakeloos. Ik las dat er in Bulgarije op één dag 160.000 boerenzwaluwen op reis gingen naar Afrika. Ze waren er nog nooit geweest en toch wisten zij feilloos de route. Je maakt mij niet wijs dat dit ‘toevallig’ is ontstaan.”

Evelyn Underhill (1875-1941) zegt: ‘In de geschapen wereld om ons heen – planten en dieren – zien we de eeuwige Kunstenaar, de eeuwige Liefde aan het werk!’ Om die eeuwige Kunstenaar op te merken, moet je wel eerst stil staan. Wat is jouw tip om te onthaasten?

‘’Wist ik dat maar. Ik ben zelf van het hollen, vliegen en rennen. En ik rijd altijd door het oranje verkeerslicht. Om Gods werk te bewonderen kun je films en foto’s bekijken. En er is niets mis met lezen over de natuur, maar als je door de bossen loopt en goed luistert, kun je meer leren dan uit boeken. Want als zij spreken, is het de stem van God. Een prachtig citaat van George Washington Carver (1864-1943). En Maarten Luther (1483-1546) formuleerde het nog mooier: ‘God heeft het evangelie niet alleen in de Bijbel geschreven, maar ook op de bomen, in de wolken en de sterren.’”

Wat is jouw favoriete natuurplek in Nederland?

‘’Ik woon op de Utrechtse Heuvelrug, een bosrijke omgeving. Een wandeling met mijn hond Boris langs weilanden, heide en onder bomen zorgt ervoor dat ik – ondanks alle stress en sores – toch weer uitgerust en gemotiveerd aan de slag kan met mijn werk.

Het leiden van rouwdiensten, dat is mijn hoofdvak, en nabestaanden tot troost proberen te zijn die net hun liefste mens verloren aan de dood, vraagt wel dat je de schoonheid en de stilte van de natuur hard nodig hebt.”

Wat hoop je te bereiken met de 365 uitgekozen teksten in jouw boek?

‘’Het zou al mooi zijn als jij vanaf morgen stomverbaasd naar een grassprietje zou kijken. Eén van de allergewoonste, meest saaie en talrijkste plantjes ter wereld, maar wie heeft het bedacht? Het groeit in de natuur. Niks bijzonders, zeg je. Oh nee?’’

Welke tekst of quote uit jouw boek wens jij de ‘Eva-vrouw’ toe?

‘’Om te beginnen een tekst van Moeder Teresa: ‘We moeten God vinden, maar we vinden hem niet in het lawaai of de opwinding. Kijk naar de natuur, de bomen, de bloemen en het gras, die in diepe stilte groeien. Kijk naar de sterren, de zon en de maan die zich allemaal in stilte voortbewegen…’

En de tekst die ik heb uitgescheurd en met een punaise op de muur bij mijn bureau heb geprikt: ‘Er is zeker iets in de onverstoorbare rust van de natuur dat onze kleine angsten, stress en twijfels overschaduwt: de aanblik van de diepblauwe hemel en de clusterende sterren erboven lijken een grote stilte aan de geest te geven…’”

Een schitterend meesterwerk

Cees Baan, KokBoekencentrum

Een schitterend meesterwerk

Hoe het christendom kijkt naar de natuur, 141 blz.