''Het is goed dat we niet wisten wat ons te wachten stond''

Verkering

Samen groeien ze op in Sliedrecht: zelfde buurt, zelfde kerk, zelfde jeugdgroep. Ze gaan zelfs op dezelfde jeugdreis naar Oekraïne. Toch slaat de vonk pas erg laat over. Jan lacht: ‘’We wisten wel dat we dezelfde ambities hadden. We plaagden elkaar wel eens: ‘Dan trouwen we toch en gaan we samen naar Afrika, ofzo?’ Maar echt serieus was het toen nog niet.’’ Pas in 1996, als ze rond de 20 zijn en een rommelmarkt organiseren krijgen ze verkering. Langzaam worden ze flink verliefd op elkaar en ook op Oekraïne, waar ze in die jaren nog veel vaker heen gaan.

Maar wanneer Jan, die medisch technicus is, op één van de reizen wordt uitgenodigd door artsen in een lokaal kinderziekenhuis begint het balletje pas echt te rollen. “’Zou je niet hier komen werken?’, werd mij gevraagd. En ik keek om mij heen: zag dat de apparatuur heel slecht was. Vooroorlogse beademingsapparatuur. Geen monitors op de IC... ’’

Trouwen

In juni 1998 trouwen Jan en Margreet. Vier maanden na het bezoek aan het kinderziekenhuis. Ze gaan opnieuw terug naar Oekraïne, dat jaar, om vrienden te bezoeken. Daar besluiten ze in te gaan op het verzoek van de artsen om in het kinderziekenhuis te komen werken. Net getrouwd en met een hoopvol hart. Margreet: ‘’Het is goed dat we niet wisten wat ons te wachten stond.''

Dat we nooit burn-out zijn geraakt is een wonder.

Dronken artsen

Jan werkt in het kinderziekenhuis terwijl Margreet aan de slag gaat als sociaal pedagogisch medewerker in een nabij gelegen psychiatrisch ziekenhuis. Daar ziet ze dingen waar ze nog jaren later last van zou hebben. Margreet: “Mensen die vastgebonden lagen. Artsen die zelf dronken waren. Deze mensen werden gewoon weggestopt, onmenselijk behandeld…”

Veel van de patiënten hebben ook verslavingsproblemen. Uiteindelijk inspireert dit Margreet om zelf een verslavingskliniek op te richten.

Thuiskomen

Overdag zien ze elkaar vaak niet, maar ‘s avonds vinden ze steun bij elkaar. Jan: ‘’We gingen beiden door hele heftige dingen heen. Zagen beiden ongelofelijke dingen in het ziekenhuis en de verslavingszorg. Dat we nooit burn-out zijn geraakt is een wonder. Maar wat ons samen hield, is dat we het altijd deelden met elkaar.’’ Margreet: ‘’En humor. Ontspannen met vrienden.’’ Jan: ‘’Grappig dat je dat zegt. Dat was nieuw voor ons, dat ontspanning ook hoorde bij het christelijke leven. We waren gewend om zo hard door te gaan. Maar dat leerde ik van de Oekraïense cultuur: God was verweven in het alledaagse, in alles, in de rust en in het werk. Soms gebeurde er iets kleins en dankten de Oekraïners God, midden op straat!’’

Alles is vervangbaar - op je relaties na.

Lijken op het plein

Dan breekt in 2014 de oorlog uit. Een deel van de Oekraïners wil bij Rusland horen en een deel niet. Rusland neemt het schiereiland de Krim in. Margreet is op het plein in Kiev, waar na protesten de lijken liggen. Toch denkt niets in hen er aan om te vertrekken. Margreet: ‘’Na 14 jaar ga je niet je biezen pakken. Onze familie was bezorgd. Ik dacht alleen maar: ‘ik laat deze mensen niet in de steek.’’’

Geen oorlogsfilm

Hoewel ze verder ver van het conflict wonen, is de dreiging elke dag voelbaar. Margreet: ‘’Een oorlogsfilm kijken is één ding, er in leven heel anders. Het verandert je. Ik ben eens door het huis gaan lopen om een vluchtkoffer te maken. Paspoort, portemonnee. Maar eigenlijk doen spullen er niet toe besef je op zo’n moment. Je kunt alles vervangen. Op je relaties, vrienden en familie na – voor de rest is kun je zonder. ’’Jan: ‘’Je relativeert veel vaker: waar maak ik mij eigenlijk druk over?’’

Geld lenen voor gastvrijheid

En er zijn meer lessen uit Oekraïne die ze met zich meedragen. Margreet: ‘’Oekraïense vrienden gaan echt voor je door het vuur. Er is zo’n hartelijkheid in die cultuur. Je gaat niet op de koffie bij iemand, je deelt een maaltijd. Wij waren eens bij een familie die uitgebreid te eten op tafel had gezet maar zelf niets at. Toen ging de deur van de keuken open: zaten ze zelf de restjes op te eten. Niet alleen dat, later bleek ook nog eens dat ze geld hadden geleend om ons te eten kunnen geven. Maar goed dat ik dit niet van te voren wist. Anders had ik geen hap door mijn keel gekregen.”

Wat ze mee willen geven aan stellen die samen door heftige tijden heen gaan? Jan: ‘’Dit klinkt misschien cliché: maar blijf met elkaar praten. Met elkaar en met anderen. En schroom niet om een hulpverlener in te schakelen. Of praat met goede vrienden.’’ Margreet: ‘’Waar mogelijk: praat ook met God. Juist je moeilijkheden, frustraties en verdriet mag je bij God neerleggen. Er is niet voor niets een boek met ‘klaagliederen’. Ik ben altijd heel eerlijk met God. God is echt de derde persoon in ons huwelijk. Zonder Hem weet ik niet waar we nu waren geweest. ‘’ Vervolgt: ‘’Je hoeft geen perfect verhaal te hebben. Vandaag de dag lijkt het door Social Media alsof iedereen een perfecte relatie heeft: maar dat is schijn. Soms zie ik wel eens stellen voorbijkomen en denk: hebben die twee nooit ruzie? Maar iedereen heeft moeilijkheden. Ook wij waren het soms spuugzat. Wees daar eerlijk in. Ga niet doen alsof. Juist naar elkaar toe.’'

Die perfecte relatie? Dat is schijn.

Houd de deur voor elkaar open

Ook over het individualistische in de Nederlandse cultuur heeft Margreet wat te zeggen: ‘’We denken vaak dat wel heel zelfstandig moeten zijn. Alles zelf doen. Maar dat is iets wat ik geleerd heb in Oekraïne: de deur staat altijd open. Als er iets was kon je midden in de nacht een vriend bellen en dan stond 'ie zo op je stoep. Dat die deur openstaat, dat mag in een relatie ook zo zijn, emotioneel. Zacht naar anderen toe, kwetsbaar. Laat de deur naar je partner open staan. Geef elkaar niet op.’’