Hinke: 'God is geen man. God is een zij'

In de Franse taal kun je door de voorzetsels le en la zien of een woord mannelijk of vrouwelijk is. Dat hebben we in het Nederlands niet. Ik vraag me weleens af waar het goed voor is, want wat maakt het nou uit of een boot mannelijk is en de sneeuw vrouwelijk? Trouwens, als een boot mannelijk is, waarom zijn er dan zoveel boten met namen als Elizabeth en Alberta?

Het Hebreeuws maakt ook duidelijk of woorden mannelijk en vrouwelijk zijn. Dat zie je niet aan het lidwoord, zoals bij het Frans, maar aan het zelfstandig naamwoord zelf. Ook in het Hebreeuws is de logica vaak ver te zoeken. Zo is in het Hebreeuws zowel het woord licht (‘or) als het woord duisternis (hosek) een mannelijk woord. Een voorbeeld van een vrouwelijk woord in het Hebreeuws is Ruach. Ruach betekent wind, adem of geest.

Een geest is een geest

Het woord Ruach komt veel voor in het Oude Testament van de Bijbel en voor mensen die geloven in de triniteit (God is Vader, Zoon en Geest) is deze Ruach het bewijs dat God de heilige Geest ook in het Oude Testament al actief was en niet pas op Pinksteren voor het eerst kwam kijken.

Deze vrouwelijke Ruach uit het Oude Testament wordt in het Griekse nieuwe testament een neutrale Pneuma. Nergens wordt vanuit het woord gerechtvaardigd dat de heilige Geest een mannelijke entiteit is. De vraag is of dat wat uit maakt. Een geest is een geest en geesten zijn niet mannelijk of vrouwelijk, net zoals boten en sneeuw. (Behalve de geest uit de film Aladdin, natuurlijk, dat is duidelijk een dude.)

God een zij noemen is blasfemisch

Als een geest niet perse mannelijk of vrouwelijk is, dan zou je kunnen stellen dat mannelijke en vrouwelijke voornaamwoorden inwisselbaar gebruikt kunnen worden voor het aanduiden van de geest. Maar op het moment dat ik in een preek, een blog of een column God de heilige Geest duidt met een vrouwelijk voornaamwoord, dan krijg ik het wel te horen. Dan komen mensen mij vertellen dat dit niet kan. God is geen zij en als ik God wel een vrouwelijk voornaamwoord geef is dat iets blasfemisch, zo wordt mij dan meegedeeld. Een dominee vertelde mij eens dat de Bijbel ons geen enkele reden geeft om God vrouwelijke voornaamwoorden te geven en dat wij in bescheidenheid de Bijbel dienen te volgen daarin.

Vanwaar die allergie om God als vrouwelijk af te schilderen?

Vicky Beeching schreef in het nawoord van haar boek, Undivided (over haar coming out in de christelijke wereld) dat zij God net zo goed vrouwelijke als mannelijke voornaamwoorden wil geven, maar dat haar uitgever had gezegd dat ze het bij mannelijk moest houden om mensen niet af te schrikken. Zelf heb ik dergelijk advies ook gehad. ‘Beter gebruik je geen vrouwelijke voornaamwoorden voor God, Hinke, want mensen vallen daarover en je daadwerkelijke boodschap wordt dan niet meer gehoord.’ Mensen haken bij voorbaat af.

De vrouwelijke kant van God

Het argument van de dominee, dat we de Bijbel moeten volgen, speelt hierin mee. De Bijbel, geschreven in een patriarchale samenleving, zou nooit God als vrouwelijk benoemen. Maar hoe zit dat dan met die plekken in de Bijbel waar God zichzelf vergelijkt met een moeder (Psalm 131:2, Jesaja 66:11-13) of met een hen (het is Jezus die dat doet, trouwens, in Lucas 13:34 en Mattheüs 23:37)? Die worden dan voor het gemak even vergeten of weggewuifd als uitzonderingen.

Ik zou graag God vrouwelijke voornaamwoorden willen geven, juist om aan te tonen dat God geen man is. Om de onderbelichte vrouwelijke kant van God te laten zien. Om te laten weten dat God mensen mannelijk en vrouwelijk heeft geschapen en dat al die mensen naar Gods beeld zijn geschapen. Omdat God geest is. Omdat God onze genders overstijgt. God is non-binair. God is androgyn. Non-binaire mensen krijgen in het Engels het voornaamwoord they. In het Nederlands vertaal je they met zij. God is een zij.