Scheppingsdrift duikt in het verhaal van Jakob
In deze aflevering van de podcast Scheppingsdrift duikt Allard Amelink, met behulp van theoloog Alain Verheij en kunstkenners Lieke Wynia en Ab Nieuwdorp in het Bijbelverhaal van Jakob. Na Kain en Abel, opnieuw een broedertwist in de Bijbel. En deze begint zelfs al in de baarmoeder. Esau wordt als eerste geboren en maar zijn broertje Jakob geeft zich niet zo snel gewonnen. Bij de geboorte houdt hij zijn broers hiel al vast, later wordt hij een hielenlichter. In deze aflevering van Scheppingsdrift bedrog (waarbij misbruik gemaakt wordt van hongerklop en slechtziendheid), een visioen, worstelen met God, nog meer bedrog en uiteindelijk verzoening. We moeten het zeker niet alleen over Jakob hebben, maar ook over Esau. En ook over Rachel én over Lea. En over Bilha en Zilpa – wie zijn dat ook alweer?
Allard heeft een boek mee dat het licht zet op deze laatste twee vrouwen. De vergeten, misbruikte dienstmaagden. Ab heeft vier Joodse componisten mee. Elk van die componisten probeert de door de antisemitisme en oorlog verwoeste Joodse wereld opnieuw tot leven te wekken. De worsteling met God en de Jakobsladder zijn natuurlijk prachtig uit te beelden; Lieke heeft twee indrukwekkende werken mee, waar meer op te zien is dan je in eerste instantie vermoedt. En Alain gaat wat dieper in op de trickster Jakob door een film over een nog grotere trickster mee te nemen.
In deze aflevering hoor je over:
Isaak zegent Jakob van Govert Flinck (ca. 1635)
Isaac’s Blessing uit Biblical Songs van Mario Davidovsky (1990)
Descent (Stairway From Heaven) van Anna Freeman Bentley (2011)
Jacob’s Dream uit ‘Jacob and Rachel’ van Eric Zeisl (1954)
The Handmaid’s Tale van Margaret Atwood (1985)
La vision après le sermon van Paul Gauguin (1888)
‘Who, who are you stranger?’ uit The Wrestler van Samuel Adler (1972)
Catch me if you can van Steven Spielberg, naar het boek van Frank Abagnale
Jacob’s Death uit The Eternal Road van Kurt Weill (1937)
Gustave Moreau en zijn wenteltrap
in het 9e arrondissement van Parijs
lopen mensen langs een gevel in vier seizoenen
op steeds weer nieuwe typen schoenen
terwijl binnen de tijd heeft stilgelegen
zoals een antieke ring generaties lang
in hetzelfde doosje in een kast kan staan
wie er binnen stapt wordt besprongen
door nimfen en demonen, peinzende heiligen
tamme eenhoorns, chimaera en godenzonen
meer dan duizend schilderijen
roepen in zonnescherpe gouden vegen
de mysteriën aan
daar zat de schepper op zijn rotanstoel
nadat hij zijn museum had volmaakt
en te ziek was om overeind te komen
in vrees of verlangen keek hij naar zijn Jakobsladder
een wenteltrap die oogde
alsof God de lakens had uitgeklopt
en naar beneden laten zakken, niet met knopen
waarlangs gevangenen ontsnappen
maar sierlijk en open
en terwijl hij daar zat, aan zijn stoel gebonden
hoorde hij ongeschoeide voeten stommelen
zag een schim van wat leek op grote veren
heel zijn leven had hij omhoog gekeken
maar nu begon er iets, nu begon een lichte voet
zich op de bovenste trede af te tekenen
Anne Broeksma
