'Geloof en Songfestival gaan prima samen'
Theoloog Tom Mikkers over religie en het Eurovisie Songfestival
Op zaterdag 13 mei is het weer zover: de finale van het Eurovisie Songfestival. Theoloog Tom Mikkers volgt deze competitie al jaren op de voet. "Mag je eigenlijk verwijzen naar God in een lied op het Songfestival? De Nederlandse inzending Burning Daylight van Dion Cooper en Mia Nicolai draait er niet om heen: 'I don’t believe in God anymore’ zingt Mia."
"Nadat het hele land viel over dit duo en de valse start moest ik wel even aan die tekstregel denken…én aan Psalm 32: 'Wie God verlaat heeft smart op smart te vrezen'."
Nederlandse inzending
"Officieel is religie net als politiek verboden op het songfestival-podium. Dat wil niet zeggen dat religieuze gevoelens niet van muziek worden voorzien tijdens het festival. Zingend vraagt onze Mia Nicolai zich dit jaar ook nog af waar God heen is gegaan 'Cause where did she go?'. Zo lijkt Mia ook nog een duit in het religieuze zakje te doen rond de kwestie of je naar God verwijst met het woordje hij of zij."
Theoloog Tom Mikkers deed voor 'Langs de Lijn' op NPO Radio 1 de afgelopen jaren verslag van de halve finales van het Eurovisie Songfestival. Met Hijlco Span schreef hij het boek 'Hallelujah Eurovision, de magie van het songfestival' dat in 2020 verscheen.
Religieuze woorden
"Liedjes waarin geloof wel degelijk een rol speelt, zijn door de hele geschiedenis van het songfestival aan te wijzen. Songfestival liedjes geven religieuze woorden en beelden vaak wel een heel eigen betekenis zoals in 2019 toen zanger Roko uit Kroatië in engelenpak over zijn droom in het lied ‘The dream’. Er kwamen engelen van goud uit het plafond aan touwen naar beneden."
Israël
"Ook Israël stuurt vaak liedjes met een gelovige toon of met Bijbelse beeldspraak. ‘Derech ha melech’ uit 1989 gaat over de weg van de koning met de harp, in wie je natuurlijk koning David kunt herkennen."
"De tekst van ‘Amen’uit 1995 van de zangeres Liora was een onvervalst gebed met zinnen als 'in een gebed dat opstijgt, prijst de ziel God' of 'zegen ons, en verlicht ons aangezicht'."
"Zelfs de introfilmpjes of postcards voorafgaand aan de liedjes van het festival in 1999 dat plaatsvond in Jeruzalem, hadden allemaal betrekking op Bijbelse personages en voorstellingen."
Leger des Heils
"De inzending van Zwitserland in 2013 vroeg wel om enige bijsturing door de organisatie. Het Leger des Heils droeg dat jaar zorg voor de Zwitserse inzending met het lied ‘You and me’, uitgevoerd door de band Heilsarmee die bestond uit leden van het Leger des Heils in Zwitserland. De regel dat religieuze uitingen formeel niet zijn toegestaan, werd dit keer wel van stal gehaald en de groep moest van naam veranderen. Ook de uniformen van het Leger des Heils konden in Zwitserland blijven. De band deed mee aan het festival in Zweden in blauw-wit tenue onder de naam ‘Takasa’ wat gelezen worden als: 'The artists known as Salvation Army” én wat ook ‘zuiveren’ betekent in het Swalihi. Takasa leverde ook de oudste deelnemer ooit aan het festival. Eén van de bandleden was maar liefst 95 jaar oud."
Andere godsdiensten
"De invloed van andere godsdiensten op de muziek van het festival vraagt om een iets scherpere blik. Omringd door dansers die verkleed waren als demonen en engelen zong het duo Elnu en Samir uit Azerbeidzjan in Belgrado in 2008 over de eeuwige strijd tussen goed en kwaad, daarmee verwijzend naar het centrale thema uit de oorspronkelijke godsdienst van dit land, het Zoroastrisme."
"Boeddha maakte in 2017 voor het eerst zijn entrée in de bijdrage van Italië. Dit lied uitte kritiek op al te gemakkelijke westerse kijk op Boeddha en het voel-je-goed -geloof van onze tijd."
"Mohammed daarentegen is nog nooit bezongen. De allereerste moslim op het Eurovisie Songfestival deed mee in 1964 voor Joegoslavië: Sabahudin Kurt. Hij was afkomstig uit Bosnië. Zijn lied ‘Život je sklopio krug’ ging niet over de Islam maar over vriendschap. Hij bleef steken op nul punten."
Religieuze tune
"Geloof is dus aanwezig op het festival. Wie goed kijkt, kan er niet omheen. De tune van het songfestival is zelfs religieus. Dit is namelijk de prelude van het ‘Te Deum Laudamus’ wat betekent 'wij prijzen U, o God'. Deze melodie is afkomstig van Marc Antoine Charpentier (1643-1704) die veel naast opera’s ook kerkmuziek heeft gecomponeerd."
'Dit is de dag' NPO Radio 1 over het Eurovisie Songfestival
Geschreven door
Tom Mikkers
