Groot onderzoek: dit doet corona met ons geloofsleven

Gewoonte maakt plaats voor bezinning

Je geestelijke batterij opladen door te luisteren naar een goede preek, uit volle borst meezingen met Psalmen of Opwekking en na afloop gezellig koffiedrinken met je geloofsgenoten: voor velen van ons is dat al jaren vaste prik. Maar dat veel kerken noodgedwongen hun deuren sloten en overgingen op online diensten, heeft z’n weerslag gehad op onze kerkgang. Zo is bijna één vijfde (16%) van de ondervraagden op dit moment gestopt met het bijwonen van een kerkdienst. Hierbij gaat het zowel om fysieke samenkomsten, als online vieringen én het volgen van kerkdiensten op televisie. “We zien vooral na de zomer een piek in het aantal stoppers,” vertelt EO-onderzoeker Hildebrand Bijleveld. “Dat lijkt samen te hangen met het feit dat in de tweede coronagolf veel kerken helemaal overschakelden naar online diensten.”

Minder vaak naar de kerk

Naast stoppers zijn er ook ‘wisselaars’. Vaak zijn dit kerkgangers die in de afgelopen maanden een kijkje hebben genomen bij andere kerken en concludeerden dat ze daar beter op hun plek zitten. Daarbij gaat het vooral om jongeren tussen de 18 en 35 jaar. “Jonge mannen zeggen het vaakst te wisselen van kerk,” zegt Bijleveld. Ook jonge vrouwen (bijna 15%) nemen zich voor om over te stappen, bijvoorbeeld na het bijwonen van een fysieke of online kerkdienst van een andere gemeente. “Daarbij zie je dat kerkbezoek voor veel mensen ook een gewoonte is,” legt Bijleveld uit. “Naast wisseling van kerkgemeente zie je bovendien dat mensen zich voornemen om na de coronacrisis minder vaak naar de kerk te gaan. Dit geldt voor 15% van alle respondenten. Voornamelijk jongeren willen gaan minderen, bijvoorbeeld omdat ze de kerkgang te weinig doorleven of hun geloof minder sterk is geworden.”

'Het zijn de jongeren die duidelijk laten weten dat ze zich niet gehoord en gezien voelen.'  

Jongeren voelen zich niet gehoord en gezien

Volgens Bijleveld de belangrijkste conclusie uit het onderzoek, maar tegelijkertijd ook de meest confronterende: het zijn de jongeren die duidelijk laten weten dat ze zich niet gehoord en gezien voelen. “Bij de jongeren is echt iets misgegaan,” ziet Bijleveld. Zo kregen jongeren relatief weinig pastorale aandacht en áls ze het al kregen, was dat vooral op eigen initiatief. “43 procent van de jongeren vindt dat de kerk meer had moeten doen aan eenzaamheidsbestrijding. Daarnaast vindt een derde van de christelijke jongeren dat de kerk te veel bezig is met corona en te weinig met het geloofsleven.” Ook opvallend: de helft van de jongeren is van mening dat de coronaregels in hun eigen kerk te streng worden nageleefd.

Vooral vrouwen zijn de kerk meer gaan waarderen

Ken je die zin uit dat bekende liedje van De Dijk: ‘Een man weet niet wat hij mist, als zij er niet is’? Die vlieger zou ook best wel eens op kunnen gaan voor kerkgangers richting de kerk. Op de vraag of ze de kerk meer zijn gaan waarderen, antwoordt bijna de helft (47,1%) van de mannen tussen de 36 en 55 jaar namelijk met een volmondig ‘ja’. Bij vrouwen in diezelfde leeftijdscategorie ligt dit percentage iets lager (45,3%), maar vrouwen tussen de 18 en 35, 55-plussers én 75-plussers waarderen hun kerk aanzienlijk meer dan hun mannelijke geloofsgenoten.

We bidden meer en besteden meer tijd aan stille tijd en meditatie, maar  zingen minder christelijke liederen

Waar ligt dat aan? “Christelijke vrouwen zijn over het algemeen geloviger, ze bidden meer dan mannen en ze bezoeken wereldwijd vaker kerken,” weet Bijleveld uit eerder onderzoek. “Het kan dus zijn dat zij de kerk meer missen. Wat we in ieder geval zien, is dat relatief veel vrouwen (22,4%) extra diensten zijn gaan volgen, naast de diensten van hun eigen kerk. Ook antwoorden zij over het algemeen positief op vragen over het naleven van de coronaregels in hun eigen gemeente en het helpen van de zwakkeren. Dat kan bijdragen aan de manier waarop zij tegen de kerk aankijken.”

Hoop, geloof en gebed

Wat in ieder geval zeker is, is dat corona voor veel mensen geen grote negatieve effecten heeft op hun persoonlijke geloofsleven. Want hoewel 4% zegt de kerk definitief de rug toe te keren na de coronacrisis, blijkt uit het onderzoek ook dat we vooral steun uit het geloof halen: het helpt ons erop te vertrouwen dat het allemaal goedkomt. Wat ook in het oog springt, is de veranderde invulling van ons geloofsleven: we bidden meer en besteden meer tijd aan stille tijd en meditatie, maar tegelijkertijd besteden we minder tijd aan het thuis zingen van christelijke liederen.

Lees hier een interview waarin Joanne vertelt hoe corona haar blik op de kerk heeft veranderd.