Hoe de puberteit van jouw ene kind die van je andere beïnvloedt
‘Hoe meer ruimte er in een gezin is voor pubers om te strijden, hoe rustiger ze vaak worden’
Hoe een kind pubert, heeft impact op zijn broers en zussen, zo legt therapeut Hans Groeneboer uit. Als er minder ruimte is voor het andere kind om te strijden met zijn ouders, dan kan hij of zij zich gaan aanpassen en dat heeft gevolgen op zijn latere volwassen leven.
Hans Groeneboer voert als contextueel therapeut veel familiegesprekken. Bij zeer makkelijke pubers gaan bij hem de alarmbellen af: “Als ik aan puberouders vraag: ‘Hoe gaat het in jullie gezin?’ En een ouder antwoordt: ‘Het gaat goed, ons kind is zo’n makkelijke puber.’ Dan denk ik: O o, dat klinkt niet goed. Daar zijn vaak redenen voor, waardoor het kind zich gaat aanpassen, met een uitgestelde puberteit als gevolg.
Uitgestelde puberteit
Een uitgestelde puberteit kan bij elk kind voorkomen. De jongste, oudste, middelste, jongen of meisje. Als er al een ander kind in het gezin enorm aan het puberen is, dan zie je dat zijn broer of zus zich gaat aanpassen en meegaand wordt. Dat gebeurt zonder dat hij of zij zich daar bewust van is.
Als je niet hebt kunnen puberen komt dat, over het algemeen, later in je leven een keer terug. Daar is je partner of baas niet blij mee. Ik werk veel met familiebedrijven. Op de werkvloer kom ik veel pubers tegen, maar dan pubers van veertig jaar of ouder. Dat zijn mensen die onzichtbaar worden voor de ander, of heel lastig in de omgang zijn. Mensen die zich niet gezien en gehoord voelden tijdens de puberteit. Die raken uit balans omdat zij geen gezonde puberteit hebben gehad.
Het nieuwste magazine van de EO
De beste verhalen voor ouders van pubers lees je in Pubergedoe!
Pubergedoe is een magazine voor puberouders die af en toe met de handen in het haar zitten. Bestel 'm hier!
Wat is de impact van de positie van het kind in het gezin op pubergedrag?
“Ieder kind heeft een eigen en unieke positie. Als het oudste kind van een gezin braaf is, dan heeft het tweede kind meer ruimte om te puberen. Als één van de kinderen in een gezin onbewust kiest om een lastige puber te worden, gaat het andere kind zich aanpassen. Want hij ziet dat zijn ouders het al lastig hebben met zijn broer(tje) of zus(je). Dat heeft te maken met voorrangsregels in loyaliteit. Kinderen zijn heel loyaal naar hun ouders. Zij willen dat hun vader en moeder trots op hen zijn. Kinderen doen hun best voor de herkenning en erkenning van hun ouders. Ze willen hoge cijfers halen, uitblinken in een sport of actief zijn binnen het geloof als hun ouders dat belangrijk vinden.
Vanaf elf, twaalf jaar, vliegen de hormonen door het lijf bij tieners. Hun hersenen maken een grote verandering door. Rond die leeftijd gaan kinderen meer op hun eigen grond staan, zo noem ik dat. Ze worden eigenwijzer en narcistischer. Die strijd bij pubers is nodig om psychologische spieren te trainen. Maar ouders moeten die strijd wel aankunnen. Een puber moet voelen en ervaren dat hij de ruimte krijgt om te mogen strijden met zijn ouders.
In de puberteit komt er een nieuwe voorrangsregel. Pubers gaan nadenken over waar zij behoefte aan hebben. Wat voor hen belangrijk is. Dat heeft te maken met de vraag: mag ik zijn wie ik ben? En daar is een stukje strijd voor nodig. Zodat een puber een onafhankelijke volwassene kan worden.’’
Als een broer of zus zich enorm afzet tegen de ouders, wat voor invloed heeft dat op zijn of haar broertje of zusje?
“Je ziet dan dat het andere kind denkt: Ik pas me wel aan. Hij geef zijn ouders voorrang. Met als gevolg dat je je puberteit uitstelt. Dat heeft ook te maken met de houding van ouders. Hoe meer ruimte er in een gezin is voor kinderen om te strijden, hoe rustiger pubers vaak worden.”
“Mijn broer was heel lastig als puber. Hij nam alle ruimte in. Het was de tijd van The Beatles en hij liet zijn haren tot over zijn oren groeien, net als bij zijn favoriete bandleden. Verschrikkelijk vond mijn moeder dat. Ik ging netjes naar de kapper. Mijn vader was veel weg en ik zag mijn moeders verdriet en moeite. Ik miste de ruimte om ook te puberen. Ik miste een volwassene die mij aanmoedigde om vragen te stellen. Die me hielp om grenzen aan te geven. Nu ging ik me aanpassen. Later heb ik de puberteit wel ingehaald en heb ik veel met mijn ouders gepraat. Maar dat is geen makkelijk proces geweest.”
Durf te puberen
“Tegen pubers die zich aanpassen wil ik zeggen: maak je vader tot vader en je moeder tot moeder, probeer je ouders niet uit de wind te houden. Durf weer te puberen.”
Wat zou jouw tip zijn aan ouders om hun kind te helpen puberen?
“Het grote probleem is dat veel ouders niet snappen wat puberteit is. Als een baby in zijn luier poept, wordt er gezegd: dat hoort erbij, want hij is nog maar een baby. Maar als een puber gaat puberen, wordt er gezegd: doe eens volwassen! Dat is niet rechtvaardig. Als ouders heb je de tools nodig om je kind te ondersteunen tijdens de puberteit.
Maak er een studie van. Zorg dat je weet wat je kind nodig heeft als hij in de puberteit komt. In mijn boek Pubertijd leg ik uit hoe je als ouders samen kunt werken. Ik adviseer ouders om twee rollen te verdelen. Eén ouder heeft de koningsrol en gaat de strijd aan. ‘Om tien uur ben je thuis vanavond.’ De andere ouder heeft de priesterrol en gaat coachen. ‘Oh, je bent het er niet mee eens? Wat zijn je argumenten en hoe ga je daarover onderhandelen?”
Elk kind moet door de puberteit heen, sommigen moeten alleen wat meer gestimuleerd worden
“Door die twee rollen leert je kind om te gaan met strijd. En wissel die rollen ook regelmatig om. Vergeet niet: pubers zijn ook ontzettend leuk. Ze zijn veelkleurig en denken out of the box. Ik heb zoveel geleerd van mijn puberende kinderen.
Elk kind moet door de puberteit heen. Sommigen moeten alleen wat meer gestimuleerd worden. Soms heeft een kind een zieke moeder, een broertje met een beperking of de ouders gaan scheiden. Dat zijn belangrijke redenen om de puberteit uit te stellen. Als kind ga je niet lastig doen als je al een ziek broertje hebt. Dat zijn allemaal invloeden die meespelen. Heb daar als ouder oog voor. Er moet ook aandacht zijn voor kind dat gezond is. Een kind mag zich aanpassen in zo’n situatie, maar er mag ook strijd zijn.”
Boek: Pubertijd – de invloed van (uitgestelde) puberteit
Hoe belangrijks is het dat een puber kan puberen? En wat zijn de gevolgen voor het volwassen leven als er geen ruimte is voor de pubertijd? Hans beschrijft in dit boek de consequenties als mensen niet voldoende konden ontwikkelen. Angst voor conflicten, onzekerheid, frustratie, boosheid en vele andere vormen van onmacht zijn vaak het gevolg van een niet voltooide pubertijd. Hans Groeneboer, pubertijd – de invloed van (uitgestelde) puberteit, ’t Gulden Boek, 145 blz, €26,96