Mpho Tutu: ‘Soms reageer ik met ‘ja God, ik heb U wel gehoord, maar ik ga het niet doen’’

Mpho Tutu is moeder van drie kinderen en inmiddels ook oma. Ze reist zeer regelmatig naar Zuid-Afrika waar haar dochter en kleinkinderen wonen. Haar jongste telg woont nog thuis in Nederland. Hoewel ze keurig en weloverwogen spreekt, zit er ook iets rebels in haar wat af en toe de kop opsteekt in het gesprek. Ze is zich daarvan bewust en beaamt het met een schaterlach. Haar brede lach verraadt de genen van moeder, haar neus en oogopslag de genen van vader. In gesprek met de zestigjarige schrijfster en spreker over haar geloofsleven, haar beeld van God en haar roeping als priester zie je van tijd tot tijd een glinstering in haar ogen. Deze wordt meestal aangewakkerd als het gaat over iets waar zij nét iets anders over denkt.

Eigen spiritualiteit

“Ik herinner me mijn eerste weekend op de universiteit nog goed. Ik dacht: dit is te gek! Ik ga lekker niet naar de kerk, maar ik slaap uit.” Begint hard te lachen: “Nou, dat heeft nog geen week geduurd! Ik ontdekte dat het niet werkte voor mij. Ik had mijn eigen spiritualiteit al wel, want het was me mijn hele leven aangeboden. We hadden als gezin altijd een avondgebed voor het slapen gaan en als ik in het weekend thuis was, had mijn vader altijd wel ergens een viering waar ik naartoe ging. Het was deel van mijn leven.”

Wanneer je dan op jezelf gaat wonen, ontdek je dat je toch echt zelf iets moet doen.

“Net zoiets als dat je je als kind niet realiseert dat je boodschappen moet doen, omdat de koelkast altijd gevuld is. De boodschappen zijn er op een of andere manier gewoon, zo lijkt het ten minste. Wanneer je dan op jezelf gaat wonen, ontdek je dat je daar toch echt zelf iets aan moet doen. Ze komen niet uit de hemel gevallen. Dus die ervaring maakte me ervan bewust dat als ik een sterk geloof wil hebben, ik daar zelf verantwoordelijk voor ben.”

“Dus ik nam tijd om de Bijbel te lezen, te bidden en te mediteren. Met de Bijbel begon ik met de King James vertaling en dacht: waar hebben die mensen het in hemelsnaam over?” Lacht. “Ik snapte er niets van! Dit was voordat er internet was, dus het duurde jaren voordat een vriend van mijn zus, die priester was, mij vertelde dat ik beter een andere vertaling kon lezen.”

Het evangelie

“Op een gegeven moment werkte ik voor een kerk en deed hun programma voor naschoolse opvang.” Lachend: “Ik dacht bij mezelf: je zult met mij moeten praten als je iets wilt. Per slot van rekening heb ik jullie kinderen. Kom maar eens kijken wat we hier allemaal doen. Wat ik ook ontdekte, was – hiervoor maakte ik een programma’s voor vluchtelingen – dat ik goed was in het ontwikkelen van programma’s.”

Voor mij is het evangelie dat je in de greep van God komt en dat je leven daardoor totaal verandert

“Maar hoewel de programma’s hun werk deden, zag ik dat het evangelie daadwerkelijk verandering teweegbracht. Als je wilt dat mensenlevens veranderen, dan maakte het evangelie dat verschil. Voor mij is het evangelie dat je in de greep van God komt en dat je leven daardoor totaal verandert. Toen ik dat zag en ervoer, dacht ik: dat is het! Daar wil ik iets mee.”

Roeping

“Mijn beide ouders hadden een bediening in de kerk. Alleen mijn vader was officieel ingewijd in de kerk en mijn moeder niet. Of ik in die voetsporen wilde volgen? Misschien wel, maar ik denk dat de sleutel van het volgen in die voetsporen zat in God de ruimte geven om te spreken tot mijn hart en mijn bereidheid om ook te luisteren.” Lachend: “Dat doe ik meestal ook. Maar ik reageer ook weleens met ‘ja God, ik heb U wel gehoord, maar ik ga het niet doen.’”

“Maar weet je, hoe je het ook wendt of keert, het komt altijd weer terug bij je. Er was een aantal keren in mijn leven gezegd dat ik misschien ook een priester kon worden, net als mijn vader, maar een deel van mij verzette zich daartegen. Een ander deel zei: als het zo bedoeld is, zal het gebeuren. Ik stond open voor beide opties. Lange tijd was het overigens voor vrouwen in onze denominatie niet eens mogelijk om priester te worden. Ik geloof dat je in Zuid-Afrika pas rond 1999 de eerste vrouwelijke priester had, dus dat is best nog heel recent. In Amerika mocht dat al veel eerder.”

Beeld van God

“Ik denk dat het heel normaal is dat mensen vanuit verschillende culturen ook een verschillend beeld van God hebben. In de westerse cultuur is Jezus blond en heeft blauwe ogen, terwijl in Latijns Amerika Hij eruitziet als de mensen daar. Dat is allemaal goed. Het enige riskante hieraan is als je jouw godsbeeld – dat een kopie is van wie jij bent – opdringt aan andere mensen, want daarmee impliceer je eigenlijk: wij zijn God en jij niet.”

Het grote gevaar is dat je God creëert naar je eigen beeld

“Het grote gevaar is dat je God creëert naar je eigen beeld en bepaalt hoe Hij eruitziet en hoe Hij is, inclusief jouw vooroordelen en jouw onvolmaaktheden. De definitie die mij het beste helpt, is dat God liefde is. Alle andere definities trekken een te kleine cirkel om God en een te klein godsbeeld laat vaak sporen achter. Zoals ik eerder benoemde, de neiging is dat wij God naar ons eigen beeld maken in plaats van dat wij naar Gods beeld zijn gemaakt.”

God is er

“Ik heb het gevoel dat God en ik al lange tijd onderweg zijn en dat Hij niet zozeer mijn leven onderste boven moest keren, hoewel ik die momenten zeker ken. God is altijd bij me geweest. Hij is mijn reisgenoot op weg. Ik geloof dat God in je leven is en dat Hij aan het werk is om alles ten goede te keren. Soms kun je als mens het gevoel hebben dat God er niet is, maar ik denk dat we Hem vaak zoeken op plekken waar wíj́ Hem verwachten. Maar God is er gewoon en wij kijken vaak precies de andere kant op. Dan God draait ons in Zijn liefde om, zodat we Hem weer zien. Dat is voor mij het goede nieuws dat ik graag deel met anderen.”

Meer lezen van Mpho Tutu? In de nieuwste Eva met het thema 'Dromen' vertelt Mpho over hoe zij zich inzet voor waarheid en verzoening rond het slavernijverleden. “Alle mensen verdienen respect en waardigheid.’’ Word abonnee of bestel een los nummer!

Tekst: Jeannette Coppoolse
Fotografie: Nienke van Denderen