Terug naar kantoor: ‘HSP’ers leggen op het werk de lat voor zichzelf heel hoog’
’s Morgens zit je in een overvolle trein, op kantoor zijn alle werkplekken bezet, voor een vrij tafeltje in het bedrijfsrestaurant moet je nú richting lift en ja hoor, om half zes fiets je nog snel even naar de supermarkt. Heerlijk dat alles straks weer is zoals het was?
Misschien krijg je het bij de gedachte alleen al Spaans benauwd. Al die mensen, al die prikkels, al dat móéten. Als je hoogsensitief bent – en dat is grofweg één op de vijf mensen – heb je tijdens de vakantie gemerkt hoe fijn het was een stapje terug te doen. Je hoeft geen HSP’er te zijn om iets daarvan te willen vasthouden.
Hoogsensitief leven, óók op je werk?
Ben jij hoogsensitief en zou je er graag ontspannen en nuchter mee willen leren leven? Met deze online training ontdek je o.a. hoe je keuzes kunt maken voor dingen die echt bij jou passen en hoe je meer rust krijgt in lijf en hoofd.
Al die gevoeligheid
Wanneer ben je eigenlijk een HSP’er, een hoogsensitief persoon? Als ik die vraag aan een paar collega’s stel, denken ze het allemaal te zijn. De een knipt labels uit kleren, de ander vindt een ritje in de achtbaan heerlijk maar wordt na vijf minuten al knettergek als ze een collega moet inwerken, en weer een ander breekt bij elke condoleance in tranen uit, ook al kent ze de overledene amper. Een vriendin zegt het maar irritant te vinden, al die gevoeligheid. Afgelopen Kerst ging haar schoonzus, die eerder dat jaar een boek over hoogsensitiviteit had gelezen, na het diner op de bank liggen om bij te komen van alle prikkels, terwijl vriendin zelf met haar 80-jarige schoonmoeder een wandeling ging maken. “Ik had dat hele diner gekookt en alle boodschappen gedaan, dus waarom lag ík niet op die bank,” zei ze naderhand verontwaardigd. Met andere woorden: is HSP niet gewoon aanstellerij, een hippe verzamelnaam voor iets waar je je ook overheen zou kunnen zetten?
Actief brein
Zo simpel ligt het niet. De term HSP kwam in 1996 in zwang toen de Amerikaanse klinisch onderzoekspsycholoog Elaine Aron haar eerste boek over het onderwerp schreef: The highly sensitive person. In Nederland heeft onder meer prof. dr. Elke van Hoof onderzoek naar het fenomeen gedaan. Zij definieert hoogsensitiviteit als ‘een persoonskenmerk waarbij drie factoren een rol spelen: diepere verwerking van prikkels, emotionaliteit en snellere overprikkeling. De diepe verwerking van prikkels is de kern en emotionaliteit en overprikkeling zijn er een gevolg van.’
Je wordt ermee geboren en je hebt het of je hebt het niet
Geef je twee mensen dezelfde opdracht, waarbij de een hoogsensitief is en de ander niet, dan zie je in het brein van de HSP’er het sociale deel actiever zijn dan gemiddeld. Er zijn meer hersengebieden actief bij het uitvoeren van een opdracht en dat is niet iets wat zich gaandeweg je leven ontwikkelt maar is een kwestie van aanleg. Je wordt ermee geboren en je hebt het of je hebt het niet. Het is bovendien erfelijk; het komt eigenlijk niet voor dat je de enige bent in een gezin die het heeft.
Hooggevoelig of overgevoelig?
HSP’ers zijn dus bovengemiddeld emotioneel en snel overprikkeld. Geen wonder dat ze als kind regelmatig het verwijt kregen dat ze niet zo overgevoelig moesten doen, niet ‘om niks’ moesten gaan huilen. Maar ben je als overgevoelig persoon dan altijd hoogsensititief? En hoe moet ik dan mijn buurman plaatsen, die sinds zijn burn-out al ontploft bij het geluid van een brommer in de straat? Daarover krijg ik verhelderende informatie van Margreet Bronk, HSP-coach en ervaringsdeskundige.
“Overgevoeligheid is niet zoals hooggevoeligheid een kwestie van aanleg, maar iets wat je ontwikkelt door dingen die je in het leven hebt meegemaakt. Overgevoelige mensen zijn als gevolg daarvan bezig met overleven, met overeind blijven staan, met zichzelf dus. Hoewel ze dezelfde klachten kunnen hebben, is een HSP’er juist niet met zichzelf maar met anderen bezig. De HSP’er is sterk empathisch, zuigt de emoties van anderen als het ware naar binnen en omdat ze minder goed kunnen filteren komen externe prikkels ook meer binnen dan normaal. Typisch is dat ze zich soms griezelig goed kunnen inleven in de ander en dingen ‘in de lucht voelen hangen’.”
Overgevoeligheid is niet zoals hooggevoeligheid een kwestie van aanleg, maar iets wat je ontwikkelt
Een HSP’er kan bijvoorbeeld langs een groep mensen lopen en bewust of onbewust ‘noteren’ dat de sfeer gespannen is. Het brein gaat vervolgens aan de slag met deze informatie, er komen allerlei vragen en herinneringen op. Als je later op de dag iemand uit die vergadering tegen het lijf loopt, ben je er nog steeds mee bezig. Margreet: “Een simpele wandeling over de gang kost zo heel wat verwerkingsenergie en zo zijn er op het werk natuurlijk veel meer prikkels. Je ervoor afsluiten is haast onmogelijk. Probeer je het wel, dan ontstaat er vaak een lichamelijke klacht, waardoor je alsnog weet dat er te veel op je af is gekomen en je uit balans bent geraakt.”
Lat ligt hoog
Naast de gebruikelijke prikkels die uitgaan van mensen, geluiden en licht, leggen HSP’ers op het werk de lat voor zichzelf heel hoog. Omdat ze dingen van meerdere kanten bekijken zijn ze vaak meesters in het vooruit denken. Die kracht heeft een keerzijde in de vorm van faalangst en secundair reageren. Hun actieve brein heeft reactietijd nodig en dat kan botsen met de omgeving. Dat je je dan soms aanpast, ontdek je ’s nachts als je in bed ligt te tobben over wat je allemaal hebt gezegd. Dit is de meest gehoorde klacht die Margreet van HSP’ers hoort in relatie tot hun werk.
“Een andere uitdaging waar veel HSP’ers tegenaan lopen zijn dominante mensen. HSP’ers voelen zich snel geïntimideerd omdat zij de prestatiedrang, ambitie en het succesvol willen zijn van dit type persoonlijkheid niet herkennen. Zeker als het om een leidinggevende gaat, voelt de emotionele HSP’er zich dan onbegrepen en boos, ligt wakker van de situatie en voelt zich onveilig en niets meer waard.”
Op zoek naar balans
En als je er na een enerverende werkdag helemaal aan toe bent thuis lekker bij te komen, wachten daar vaak weer nieuwe uitdagingen. De gemiddelde werkende moeder met jonge kinderen moet vandaag de dag heel wat presteren. Volgens Margreet zelfs veel te veel! “Mensen zoeken dan de oplossing in minder werken, maar je kunt beter op zoek gaan naar balans. En dat doe je door allereerst te kijken naar je eigenheid. Wat past bij jou? Onder christenen wordt ‘voor jezelf kiezen’ soms gezien als egoïstisch, maar als je voor jezelf kiest, doe je dat ook voor je man en je kinderen. Het is niet Gods bedoeling dat jij jezelf kwijtraakt en zo druk bent met voldoen aan de verwachtingen van anderen dat je geen ruimte meer hebt om je talenten in te zetten.”
Ontdek wat voor jou een goede balans is en maak dat bespreekbaar op je werk
Goed omgaan met de druk van het leven van alledag? De afgelopen jaren heeft ons geleerd dat je niet elke dag fysiek op kantoor hoeft te zijn om je werk goed te kunnen doen. Ontdek wat voor jou een goede balans is en maak dat bespreekbaar op je werk. Ga leven volgens #ikbendenorm en leer gedoseerd nee zeggen tegen alles wat op je afkomt. Stop met jezelf vergelijken met anderen. Waarom zou jouw kind met vier op zwemles moeten? Bewust keuzes maken is bevrijdend en brengt rust. Ook voor niet-HSP’ers.
Meer weten over hoe je met HSP ontspannen kunt leren leven? Klik dan hier voor de training 'Hoogsensitief leven' met HSP-coach Margreet Bronk en leer o.a. hoe jij je kunt beschermen tegen de emoties van anderen, en positief met prikkels kunt omgaan.
Tekst: Jeanet van der Linden
Beeld: Magda Rinkema