'De oorlog in het Midden-Oosten is ook een informatie-oorlog'

Dinsdagavond presenteerden Margje Fikse en ik de talkshow Op1. Rond acht uur kwamen beelden binnen van een gruwelijke ontploffing bij een ziekenhuis in Gaza. Wij kijken dan altijd met de Op1-redactie naar het NOS Journaal. Echt vreselijke beelden. Ontzetting natuurlijk. Afschuw alom.

Wat was hier aan de hand? Was is het eerste wat je denkt op zo’n moment? Een aanval van Israël op een Palestijns ziekenhuis, zoals allerlei media wereldwijd meldden?

Even nadenken: hoe logisch zou dat zijn? Heel de wereld kijkt mee bij alles wat Israël nu in de Gazastrook doet. President Biden stond op het punt naar het Midden-Oosten af te reizen om te bemiddelen. Welke Israëliër haalt het in z’n hoofd om op dat moment bewust een burgerdoel – en dan ook nog een ziekenhuis – tot target te maken?

Toch schreven vele journalisten wereldwijd die avond dat “bij een Israëlische aanval op een ziekenhuis 500 Palestijnen waren omgekomen”. Met alle gevolgen van dien: op allerlei plekken in de wereld, ook in Nederland, gingen woedende pro-Palestijnse demonstranten de straat op. De anti-Israëlische leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ was weer tot ver voorbij de ‘river’ en de ‘sea’ te horen.

Nog diezelfde avond klonken er andere geluiden: Israël, dat aanvankelijk aankondigde te onderzoeken wat er was gebeurd, meldde dat het vermoedelijk om een Palestijnse raket ging – van de terreurgroep Islamitische Jihad. In de loop van de volgende dagen – tot het moment dat ik deze column schrijf - bleek dát de meest waarschijnlijke verklaring te zijn. Gelukkig hadden we bij Op1 Bart Wallet te gast, de zeer deskundige hoogleraar joodse studies. Die wist, toen we rond half elf uitzonden, alles in perspectief te plaatsen.

De oorlog in het Midden-Oosten is, zoals elke oorlog, ook een informatie-oorlog. Dat waren veel journalisten wereldwijd dinsdagavond even vergeten. Als ‘de Palestijnse gezondheidsautoriteiten’ (lees Hamas) melden dat er “500 burgers zijn omgekomen bij een Israëlische luchtaanval”, moet je dat niet overschrijven, maar op onderzoek uitgaan. En ja, dat is lastig, zeker in tijden dat de claims en beelden over de sociale media vliegen. Maar het is ons werk.

Gelukkig wonnen in de Westerse wereld de (vermoedelijke) feiten het de volgende dag van de emoties – hoewel veel redacties het lastig bleken te vinden te erkennen dat ze te snel waren dinsdagavond. Ik vrees dat de gewone man in het Midden-Oosten nog steeds denkt dat Israël achter de ontploffing zit.

En o ja: de bemiddelingspoging van Joe Biden is dankzij de (vermoedelijk) onjuiste informatie op niets uitgelopen…