Column Victor | ‘Acht vrouwen op één vierkante meter’

10 april 2024 | Leestijd 3 min

· ·

Als je in Rwanda bent, is de genocide van 1994 al snel onderwerp van gesprek. Een taxichauffeur brengt me naar mijn accommodatie, terwijl hij me vertelt dat hij heeft gewerkt als manager in Hotel des Milles Collines, het hotel waar de befaamde Oscar-genomineerde film ‘Hotel Rwanda’ over is gemaakt. En dat hij zelf naaste familie in de genocide is verloren.

Zijn vader en moeder zijn vermoord in het dorp. Zijn zus is met een kapmes afgeslacht in het toilet door de buren. Hij zegt dat hij nog regelmatig zijn geboortedorp aandoet. En bij diezelfde buren langsgaat om te buurten. “Maar wacht even,” zeg ik. “Je zus is daar in dat huis vermoord en jij gaat er even langs voor de gezelligheid?” “Tja,” zegt hij. “Ik ben christen en ik heb het ze vergeven.” Ik kan het nauwelijks begrijpen.

De pijn van vrijheid

Ik reis door en ik lees het boek van Immaculee Illibagiza, ‘De pijn van vrijheid’. Het vertelt het ongelooflijke verhaal van een 22-jarige studente die haar paasvakantie thuis doorbrengt, maar plots terechtkomt in de bizarre genocide van 1994. Opgejaagd door haar buren die haar willen vermoorden, vindt ze onderdak bij een dominee. Hij verbergt haar in een toilet, van 90 bij 120 cm. Eerst zit ze daar alleen, maar in de uren die volgen komen er nog eens 7 vrouwen bij: 8 vrouwen opgepropt op 1 vierkante meter in de wc.

Huisinvallen

Ondertussen gaat de zoektocht naar Immaculee, de studente, verder. Keer op keer komen ze het huis waar ze verborgen zit binnen om te zoeken. Ze pluizen met zaklampen alle vertrekken uit. Een huis met 4 slaapkamers, maar ze vinden de vrouwen niet. Honderden mensen omcirkelen het huis om er zeker van te zijn dat niemand ontsnapt. Ze hoort een oud-klasgenootje van de lagere school buiten roepen: “Ik heb 399 kakkerlakken gedood, ik wil dat Immaculee de vierhonderdste wordt!”

Ontsnapping

Op de radio wordt omgeroepen: “Dood iedereen, en vergeet de kinderen niet. Want het kind van een slang blijft een slang.” Dag na dag verstrijkt, de huisinvallen blijven doorgaan. De 8 vrouwen houden zich doodstil en overleven alle zoektochten. Immaculee doodt de tijd met bidden en Bijbellezen. Drie maanden houden ze het vol. Na 91 dagen weten ze te ontsnappen. Immaculee weegt nog geen 30 kilo. Ze weten zichzelf in veiligheid te brengen en pas dan hoort Immaculee dat haar hele familie is uitgemoord.

Vergeving

Het boek beschrijft haar onmenselijke worsteling met God en dat wat God vraagt: vergeving. Niet lang daarna staat ze oog in oog met de man die haar moeder en broer vermoordde. Dan kan Immaculee tegen de man zeggen: “Ik vergeef het je.”