Ilse (21) open over het verlies van haar broertje aan suïcide: ‘Je houdt de persoon in leven door erover te praten’

‘’Thuis waren we altijd met z’n vijven: mijn ouders, twee broertjes en ik’’, begint Ilse haar verhaal. ‘’Timon was vijftien toen hij twee jaar geleden overleed. Mijn andere broertje zeventien en ik was negentien. Nu zijn we nog maar met z’n vieren.’’ Ilse vertelt over de vele vragen die niet beantwoord zijn en waarvan sommige ook nooit beantwoord gaan worden. ‘’Dat voelt als een groot gapend gat diep vanbinnen.’’

Spelletjesfamilie

Ilse heeft nooit gemerkt aan haar broertje dat hij met zware gevoelens rondliep. ‘’Dat maakt het verhaal misschien nog wel moeilijker. Je hoort soms mensen zeggen: ‘nu heeft hij rust’, maar in deze situatie is dat eigenlijk totaal niet van toepassing’’, vertelt Ilse. ‘’Achteraf hoorde ik wel van mijn ouders dat Timon niet zo lekker in zijn vel zat. Na de lockdown moest hij weer naar school en toen was zijn beste vriend verhuisd. Een lastige situatie voor hem, maar ook voor mijn ouders, want elke puber heeft weleens tegenzin om naar school te gaan. En in de weekenden, als ik wat meer thuis was, was hij altijd heel gezellig. We waren echt een spelletjesfamilie en hadden de leukste avonden met elkaar. Ik kan mij dan soms ook best schuldig voelen, omdat ik nooit een keer gevraagd heb hoe het nou écht met hem ging. Als broers en zussen leef je toch een beetje langs elkaar heen. Het is gezellig als het gezellig is, maar dat benadrukt ook weer hoe belangrijk deze dag van preventie is. Gelukkig kan ik dat gevoel ook aan de kant zetten, want je weet niet of hij dan wel iets gezegd zou hebben. Je merkte in ieder geval helemaal niets aan hem.’’

‘Je hebt letterlijk pijn in je hart’

Ilse vertelt hoe de periode na het verlies van haar broertje was. ‘’Je kan niet onder woorden brengen hoe je je voelt, dat is onmogelijk. Je hebt letterlijk pijn in je hart van het verlies dat je hebt geleden. Ook heerst er veel onbegrip. Er kwamen vragen bij mij op zoals ‘Waar is God in dit verhaal? Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Waarom was Hij er niet bij toen het gebeurde? Waarom heeft Hij het niet voorkomen?’. Dat was een hele lastige tijd.’’

Specialisten en slachtofferhulp waarschuwden Ilse dat feestdagen als kerst en Pasen extra moeilijk kunnen zijn. ‘’Maar ik ervaarde dit niet zo. Juist omdat je weet dat deze dagen eraan komen, bereid je je daar bewust of onbewust op voor. De onverwachte momenten waren voor mij lastig. Zo was ik een keer bij een vriendin eten en toen zij met haar gezin van vijf op de foto ging, schoot ik vol. Ook gingen we een keer bowlen en dat was het laatste wat wij als compleet gezin hadden gedaan. Dat zijn momenten waar je je niet op voorbereid en die je dan opeens kunnen overvallen.’’

Dag voor dag

Het verlies van haar broertje een plek geven, vindt Ilse nog een moeilijke formulering. ‘’Het leeft elke dag met je mee. Er zijn momenten dat je beseft hoe bizar het is wat je hebt meegemaakt, maar ik kijk er af en toe ook heel rationeel naar, omdat je gewoonweg geen woede of verdriet meer in je hebt. Ik probeer alle emoties wel een plek te geven.’’ Daarnaast is Ilse meer met de dag gaan leven. ‘’Als er iets gebeurt in je gezin, waarvan je nooit had verwacht dat het jullie zou overkomen, dan zie je hoe kwetsbaar het leven kan zijn. Wat als er nog een keer zoiets ergs gebeurt of wat als ik er zelf morgen niet meer ben? De ene keer pakt dat goed uit en de andere keer ben ik toch iets te impulsief. Maar ik was altijd een hele erge planner en dat is nu wel anders.’’

Praten over gevoelens

Ilse kan gelukkig goed over haar gevoelens praten. ‘’In het begin was dat wat moeilijker, want toen was rouw nog een heel groot thema bij ons in huis’’, laat ze weten. ‘’Sinds ik het huis uit ben, kan ik er juist heel goed over praten, omdat we dan naar momenten zoeken. Er kan dan ook een wat langere tijd overheen gaan. Mijn ouders staan er altijd voor open, dus als ik er zin in heb dan ga ik even op de koffie of kom ik eten. En dan kunnen we het er heel lang en diep over hebben. Dat is heel fijn. Toen het net gebeurd was, ging het meer over de oppervlakte van rouw en het ‘waarom?’. Nu halen we ook mooie herinneringen op.’’

Vrienden en vriendinnen stonden na het verlies direct voor Ilse klaar. Toch merkt ze dat het na een tijd wel ingewikkelder wordt om erover te blijven praten. ‘’Als je elkaar ziet, maak je er al gauw iets gezelligs van of ga je iets leuks doen. Ik voel dan geen ruimte om met een zwaar verhaal aan te komen. Ik ben van mijzelf gezellig, klets veel en laat mijn gevoeligheid niet snel zien. Ik denk dat vrienden daarom ook vaak geen ruimte vinden om erover te praten. Daarnaast hebben ze Timon ook niet echt gekend, dus het gaat dan al snel over de gebeurtenis zelf, terwijl je het daar ook niet altijd over wilt hebben’’, legt Ilse uit.

Ze is ook gaan praten met een psycholoog en heeft EMDR-therapie gevolgd. ‘’Dat lucht wel enigszins op, maar ik merkte wederom dat praten met mensen waar je een band mee hebt eigenlijk het belangrijkste is. Ik wil gewoon graag de herinneringen blijven ophalen aan Timon en het hebben over de grappige en leuke momenten.’’

Tips om rouw bespreekbaar te maken

Ilse heeft door haar ervaring een aantal tips om rouw bespreekbaar te kunnen maken. ‘’Ik zou willen zeggen: vraag altijd naar iemand, ook al kan de timing verkeerd zijn. Ik denk dat iedereen die iets heftigs heeft meegemaakt, het heel erg kan waarderen dat je interesse en medeleven toont en dan maakt de timing helemaal niets uit. En als iemand iets vraagt en je moet eventjes huilen, is dat helemaal niet erg. Natuurlijk is het voor iedereen anders en moet je het inschatten per situatie, maar wees niet bang dat de timing verkeerd is. Interesse is voldoende. Je houdt de persoon in leven door erover te praten en dat is mooi.’’

‘’Een andere tip, en dat klinkt supercliché, maar vraag eens aan iemand hoe het écht gaat’’, vervolgt Ilse. ‘’Met de nadruk op echt. Ik vind het altijd heel prettig als mensen doorvragen tot de kern. Wat voel je en wat voor emoties gaan er door je heen? Dat wordt naar mijn mening nog te weinig gevraagd. Hoe vaak ik wel niet gelachen heb op een feestje, terwijl eigenlijk vanbinnen alles pijn deed… Probeer er te zijn voor je vrienden in moeilijke tijden en dat is lastig, want rouwen duurt lang. Stuur af en toe een kaartje of een appje dat je aan ze denkt. Iets kleins kan al zoveel goeds doen. En denk niet dat na een jaar de rouw wel minder zal zijn. Dat iemand er nu wel zelf over kan praten en zichzelf wel redt. Blijf ernaar vragen. Het kan misschien iets minder dan in het eerste jaar, maar stop er nooit mee. Het is deel geworden van iemands dagelijks leven. Net zoals dat je naar iemand werk of hobby vraagt, kun je ook vragen hoe het met de rouw gaat.’’

‘Ik geloof nog steeds in een goede God’

Heb je tips voor mensen die de struggles opmerken bij een ander? ‘’Omdat ik zelf niets merkte aan mijn broertje vind ik het lastig om hier iets over te zeggen, maar ik denk dat het belangrijkst is, dat je beseft dat je geen verantwoordelijkheid op je kan nemen als iemand zich zo voelt’’, antwoordt Ilse. Het enige wat je kan doen als mens is een luisterend oor bieden, doorvragen en er voor diegene zijn.

Ik geloof zelf – ondanks wat ik heb meegemaakt – nog steeds in een goede God die wonderen kan doen. Dus ik zou als enige tip mee kunnen geven: bid voor diegene en laat God het werk doen. Het voelt misschien machteloos dat je zelf niets kan doen, maar als mens kun je die last ook niet dragen. De grootste doodsoorzaak van jongeren onder de dertig jaar is zelfdoding en we leven in een tijd waarbij psychologische hulp heel moeilijk is om te krijgen. De reden dat ik deze preventie dag en -week ook zo belangrijk vind. We moeten met z’n allen gaan erkennen dat dit echt een groot probleem is in onze maatschappij en dat het veel meer voorkomt dan je eigenlijk doorhebt. Laten we daarom van elkaar leren en elkaar een hart onder de riem steken.’’

In moeilijke periodes heeft Ilse veel geluisterd naar het nummer 'Reasons' van Hulvey. ‘’Een lied dat heel toepasselijk is voor zowel nabestaanden als voor mensen die zelf met depressieve gevoelens rondlopen. Het lied heeft een pakkende tekst waardoor ik steeds weer door kon gaan. Muziek brengt vaak onder woorden wat je soms niet kan zeggen.’'

Heb jij hulp nodig of wil je met iemand praten over dit onderwerp? Neem dan contact op via 113.nl of bel met 0800-0113.