Vaak en heftig ruziemaken in het bijzijn van je kinderen: dit zijn de gevolgen
Gezinstherapeut: ‘Ouders zoeken vaak te laat hulp bij relatieproblemen’
Je bent moe en geprikkeld, de kinderen ‘zeuren’ aan je hoofd en dan komt je partner ook nog eens met een verwijt. Voor je het weet staan jullie ruzie te maken in de keuken terwijl de kinderen op hun iPads kijken. Elke ouder maakt weleens ruzie, maar wanneer wordt het schadelijk voor je kind? Kindertherapeut Lettie van Geresteijn en gezinstherapeut Jacomijn Jacobs delen hun inzichten.
Ruziemaken waar de kinderen bij zijn, kan dat?
Kindertherapeut Lettie van Geresteijn: ‘’Je kunt als ouders ruzie maken en het daarna weer goedmaken. Dat kan een mooie levensles zijn voor je kinderen. Toch vind ik het gezinsafhankelijk of ruziemaken een goed voorbeeld kan zijn. Ik denk dan aan ouders die heftige dingen hebben meegemaakt in hun jeugd, zoals verwaarlozing of mishandeling. Een ouder met zo’n verleden wil misschien wel aan zijn kinderen laten zien dat hij het goed kunt maken na een ruzie, maar weet zelf niet hoe. Omdat hij dat zelf nooit geleerd heeft. Zo’n ouder loopt na een ruzie boos weg of wordt misschien agressief.
Eerst aan de slag met jezelf
Dan kun je jezelf afvragen of het slim is om ruzie te maken of dat je eerst iets anders te doen hebt. Dat je eerst gaat leren waar je eigen triggers vandaan komen en hoe daarmee om te gaan.’’
Jacomijn Jacobs:‘’Conflicten en spanningen tussen ouders zijn heel stressvol en onvoorspelbaar voor kinderen omdat kinderen die niet goed kunnen overzien. Grote ruzies zijn zelfs schadelijk voor het kind. Denk daarbij aan heftige ruzies die over relationele volwassen dingen gaan. Voor zulke ruzies adviseer ik: zoek daar een andere plek en tijd voor om het uit te praten met je partner.
Maar het kan best zo zijn dat er af en toe een kleine ruzie is tussen ouders. Dan gaat het erom dat je weer herstel zoekt. Laat aan je kind zien dat je het weer oplost met elkaar.’’
Wat zijn de gevolgen van opgroeien met ouders die structureel ruziën?
Jacobs: ‘’Een peuter leert zichzelf zien door de ogen van papa en mama. Zo ontwikkelt hij zijn zelfbeeld. Door zijn ouders leert het jonge kind dat hij er mag zijn. Kinderen die opgroeien bij ouders die vaak en heftig ruziemaken, kunnen daarvan in de war raken. Zij gaan twijfelen aan zichzelf. Mag ik wel zijn wie ik ben? Ben ik hier te veel? Komt dit door mij? Zulke kinderen kunnen bijvoorbeeld vermijdend of angstig worden. Sommige kinderen gaan vervelend gedrag laten zien, anderen gaan juist superlief en stilletjes spelen. Zij zijn in de war met hun eigen ik.’’
Ook van Geresteijn ziet angst en stress terug bij kinderen van ouders die structureel ruzie maken. Ze beschrijft een schrijnend voorbeeld: ‘’Kinderen die ik spreek in mijn praktijk vertellen dat zij zich eenzaam voelden als hun ouders ruzie maakten. Vaak zaten zij dan op hun kamer te wachten tot hun ruziënde ouders beneden zouden stoppen. Met een verdieping tussen hen in en geen verbinding tussen het kind en de ouders.’’
Als ruzies steeds vaker voorkomen in een gezin, in hoeverre is het aan te raden om relatieproblemen te bespreken met de kinderen?
Van Geresteijn: ‘’Dat verschilt per leeftijd en situatie, maar ik ben er niet voor om als ouders helemaal niets te zeggen tegen de kinderen. Want dat kan ook juist voor verwarring zorgen. Observeer goed wat je kind aankan. Wat voor emoties zie je bij je kind? Sluit daarbij aan en benoem ze. Erover praten kan al laagdrempelig. Tegen jonge kinderen kun je bijvoorbeeld zeggen: ‘Papa en mama zijn ook weleens verdrietig of boos. Dat hoort erbij en dat mag.’ Vaak geldt: hoe jonger het kind: hoe korter de boodschap.
Soms kiezen ouders ervoor om eerst het ene deel van het verhaal te delen met het kind. En als het ouder is het andere gedeelte. Omdat ze nog te jong zijn voor het complete verhaal of omdat het kind in een stressvolle situatie zit en niet alle informatie aankan. Als je dat uitlegt, neemt een kind daar vaak genoegen mee. Want het is een geruststellende gedachte dat hij het later wel mag weten. En dat papa en mama weten wat goed is voor hem.
Probeer als ouder wel te voorkomen dat je kind partij moet kiezen tussen mama en papa. Dat kun je bijvoorbeeld voorkomen door als ouders samen dat gesprek aan te gaan met je kind en samen een eenduidig verhaal te delen.’’
Probeer je kind niet te belasten met de inhoud van jullie ruzie
Jacobs legt uit dat elke leeftijd om een andere benadering vraagt: ‘’Een kind van vier kan zo’n ruzie nog niet overzien. Het brein van een vierjarige is nog niet zo ontwikkeld dat hij denkt: ik ben de oorzaak van dit conflict. Vanaf een jaar of acht begint dat schuldgevoel te komen. Een puber voelt zich juist snel aangesproken en niet gezien. Afhankelijk van de leeftijd kun je iets zeggen als: ‘Papa en mama hadden ruzie, maar we lossen het samen weer op.’ Uiteindelijk draait het erom dat je je kind betrouwbaarheid, veiligheid en duidelijkheid biedt. En dat doe je als ouders ook door het zelf uit te praten met elkaar. Door te werken aan jullie relatie. Probeer in ieder geval als ouder je kind niet te belasten met de inhoud van een ruzie met je partner. Zeg geen dingen als: ‘Mama is vreemdgegaan.’ Heeft je kind toch die informatie opgevangen? Dan is het ook weer afhankelijk van de leeftijd hoe je dit herstelt. Een kleuter zal 'vreemdgaan' nog niet begrijpen, maar een ouder kind kan dat wel al weten. Leg dan uit dat dat iets is tussen jou en jouw partner. Dat jullie daar verantwoordelijkheid voor zijn en jouw kind niet.
Hoe zorg je weer voor verbinding met je kind na geruzie?
Jacobs: ‘’Ik had het net over betrouwbaarheid, veiligheid en duidelijkheid. Jonge kinderen bied je duidelijkheid door overzicht te bieden. ‘We gaan nu eerst eten, dan stappen we in de auto en daarna gaan we naar oma.’ Die duidelijkheid zorgt ervoor dat hun stresssysteem tot rust komt. Als wij een drukke dag hebben gehad en we zijn overprikkeld dan kunnen we dat zelf reguleren. Maar kinderen hebben hun ouders nodig om dat voor hen te doen. Zo’n duidelijke structuur helpt hen om stress te verminderen.’’
Zie relatietherapie als cadeau en niet als falen
Van Geresteijn: ‘’Ik ben heel enthousiast over samen een spel doen als hulpmiddel om onder andere de ouder-kindrelatie te versterken. Er zijn veel spellen die je kunt doen om in de behoefte van je kind te voorzien. Als er ruzie is geweest, dan troost je eerst je kind. Als je kind rustig is geworden, kan daarna bijvoorbeeld een rugtekeningspel goed werken om te kalmeren. Bij dit spel maakt de ouder tekeningen met de vingers op de rug van het kind of andersom. Zo zorg je voor nabijheid, geborgenheid en aanraking. Maar stoeien, acrobatiek of vangspelletjes kunnen ook goed werken om je kind te helpen ontladen. Je kan tijdens het spelen met je kind veel herstelmogelijkheden creëren. Ook bij tieners werkt dit goed. Zoek als gezin uit welk spel bij jullie past.’’
Hoe voorkom je dat je kinderen betrekt in jouw relatieproblemen?
Jacobs: ‘’Het is belangrijk dat ouders verantwoordelijkheid nemen voor hun relatieproblemen. Dat zij hulp vragen. Dat is een stap die vaak veel te laat wordt genomen. Ik spreek veel stellen in mijn praktijk die het eerst zelf willen uitzoeken. Maar zie hulp als een cadeau en niet als falen. Het zou mooi zijn als stellen relatietherapie meer preventief inzetten.Want als relatieproblemen ontstaan ben je elkaar al een beetje kwijt. En met goede hulp bedoel ik erkende en gespecialiseerde therapeuten, zodat je zeker weet dat je de juiste hulp krijgt.
In elke levensfase van je kind is het zoeken naar je plek in je relatie. Ik heb nu zelf pubers die tot laat opblijven. Terwijl ze vroeger om half acht op bed lagen. Dan is het weer even opnieuw zoeken naar tijd voor mezelf en mijn partner. Maar het is wel heel belangrijk om daarvoor tijd vrij te maken. Wanneer je aan de slag gaat met je partnerrelatie, komt dat de opvoeding ook ten goede. Kinderen voelen zich dan geliefder.’’
Van Geresteijn: ‘’Ik vind het stoer als ouders hulp durven in te schakelen. Probeer ook niet de perfecte ouder te zijn. Dat kan niet. Durf te zeggen: ik doe mijn best. Goed is goed genoeg. Dat geeft een beetje ontspanning in de opvoeding.’’
Jacomijn Jacobs is gezinstherapeut, relatietherapeut, systeemtherapeut en psycholoog. Zij is aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Relatie-en Gezinstherapie (NVGR).
https://www.nvrg.nl
Lettie van Geresteijn is kindertherapeut en lid van de Vereniging van Integraal Therapeuten.
https://www.kindertherapievoorthuizen.nl
Geschreven door
Judit van Dijk-Besters
