'Het voelde alsof er ieder moment iets ergs kon gebeuren'
Actrice Claire Bender deelt het waargebeurde verhaal van Hélène Egger
Hélène is tien jaar als de Tweede Wereldoorlog begint. Ze heeft geen idee wat oorlog betekent, maar komt daar al snel achter. Een akelig en onveilig gevoel bekruipt haar, schrijft ze. Om zich heen ziet ze steeds meer Joodse mensen verdwijnen. Na verloop van tijd slaat ook voor Hélène en haar vader het noodlot toe. Ze wordt opgepakt in een razzia en vastgehouden in de Schouwburg van Amsterdam. Kan ze vanuit deze plek ooit nog ontsnappen aan de nazi’s?
Claire Bender, te zien in de aangrijpende hitserie ‘De Joodse Raad’, leest in de eerste aflevering van de YouTube-serie ‘Oorlogsbrief’ het aangrijpende verhaal van de jonge Hélène.
‘’Je kon ze horen overkomen, de vliegtuigen. De oorlog was begonnen, maar dat kon mij niet zoveel schelen. Mijn moeder was zo verschrikkelijk ziek… daar was ik veel meer mee bezig.’’ Hélène is een paar dagen uit logeren als één van haar broers het slechte nieuws komt brengen dat moeder is overleden.
Wanneer de Duitsers Nederland binnenvallen woont Hélène – samen met haar broers – bij haar opa en oma in Amsterdam.
Andere school
De Duitsers krijgen, naarmate de tijd verstrijkt, steeds meer macht. ‘’Dat was voor iedereen vervelend’’, schrijft Hélène. Maar het jonge meisje krijgt wel in de gaten dat de Joden het meest moeten ontgelden. ‘’Na de zomervakantie van 1941 moest ik opeens naar een andere school. Dat was verplicht. Joodse kinderen moeten naar een Joodse school met Joodse onderwijzers.’’ Dat was één van de vele maatregelen van de Duitsers. ‘’Er verschijnen steeds meer bordjes met de tekst: ‘voor Joden verboden’. Het leven werd er niet leuker op.’’
‘Mijn oma ging het huis niet meer uit’
Hélène begint te begrijpen wat ‘oorlog’ inhoudt. De Joden moeten nu ook een ster dragen. ‘’Iedereen keek ernaar, dat vond ik wel interessant. Maar mijn oma ging het huis niet meer uit’’, schrijft Hélène. De razzia’s worden heviger. ‘’Langzamerhand kreeg ik last van een wel heel onbestemd gevoel. Onveilig, akelig. Alsof er ieder moment iets ergs kon gebeuren.’’
In maart 1943 gebeurt waar Hélène al die tijd al zo verschrikkelijk bang voor was. ‘’Ik zat met mijn vader aan de keukentafel een boterham te eten toen er op de deur gebonsd werd. Verstijfd van angst keek ik mijn vader aan. Heel even wist hij niet wat hij moest doen en ik zag de paniek in zijn ogen.’’ Hélène en haar vader worden meegenomen door drie mannen. Ook de rest van de huizen uit de straat worden met geweld leeggehaald.
'We werden bij elkaar gedreven alsof we beesten waren'
‘’We kwamen aan bij een school met een grote gymnastiekzaal. Daar werd iedereen - letterlijk - bij elkaar gedreven. Alsof we beesten waren. Ik ben daar twee nachten geweest. Het was verschrikkelijk.’’ Na die twee dagen wordt Hélène naar de Hollandsche Schouwburg gebracht. Daar zitten alle mensen op elkaar gepakt te wachten op wat komen gaat. Dan gebeurt er iets vreemds… de naam van Hélène wordt opgenoemd. Ze begrijpt er niets van, maar moet meekomen. Ze kan haar vader nog vluchtig een kus geven en verdwijnt dan door het gat van de deur.
Wat staat haar te wachten? Kan de jonge Hélène ooit nog ontsnappen aan de nazi’s?
Oorlogsbrief
In Oorlogsbrief lezen acteurs uit de dramaserie De Joodse Raad brieven, dagboeken en memoires voor van Joodse mensen in de Tweede Wereldoorlog. In elke aflevering worden de brieven visueel tot leven gebracht, waardoor een raam naar het verleden geopend wordt. De persoonlijke reflecties en levendige verslagen vanuit een tijdperk van moed en overleving zijn ook voor vandaag de dag nog even actueel.
Deze aflevering is gebaseerd op het boek ‘Ik ben er nog - Het verhaal van mijn moeder Hélène Egger’ van Debby Petter van Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam.
