Help je kind bij zijn studiekeuze met deze tips

‘Pubers letten op heel andere dingen dan hun ouders’

4 januari 2024 · Leestijd 9 min ·

· · ·

Weet jouw kind echt niet wat voor studie hij wil gaan doen? Of heb je juist een kind dat eigenlijk alles wel leuk vindt? Dan heeft jongerencoach en studiekeuzebegeleider Katja van der Pol goede tips hoe jij jouw kind kan helpen bij het maken van een studiekeuze.

“Ooit was ik zelf een jongere die door een gebrek aan motivatie nog geen enkel diploma had behaald. Nadat ik gezakt was voor de Havo koos ik voor een mbo-opleiding mode en kleding. Ik had deze richting echter niet goed onderzocht en na een jaar bleek dit toch niet de goede keuze te zijn. Toen ik met deze opleiding ook weer stopte hadden mijn ouders inmiddels alle hoop opgegeven dat ik een school af zou maken. ‘Ga, maar een baan zoeken,’ zeiden ze.”

“Ik vond een baan als kassière in de lokale supermarkt. Ik kreeg al snel door dat ik hier toch ook niet gelukkig van werd. Dicht bij de supermarkt zat een school en tijdens schoolpauzes kwamen leerlingen bij mij aan de kassa hun blikjes frisdrank afrekenen. Ik was eigenlijk wel jaloers op hen omdat zij daarna weer gezellig samen terug naar de les gingen. School was ineens zo slecht nog niet. En daar ontstond mijn motivatie om toch te gaan studeren. Zodat ik later werk kon doen wat ik wel leuk vond. Het jaar erna haalde ik alsnog mijn havodiploma zodat ik naar het hbo kon. Ik ontdekte waar ik mijn voldoening uit haalde: het begeleiden van jongeren. Sindsdien is mijn motivatie om me steeds verder te ontwikkelen altijd gebleven.”

“Als ik destijds begeleiding had gehad om achter mijn kwaliteiten en drijfveren te komen, zou ik op de havo al meer motivatie gehad hebben. Dan had ik gelijk de juiste studiekeuze kunnen maken. Dat gun ik andere jongeren ook.”

Je kind helpen bij het maken van een studiekeuze, hoe pak je dat aan?

“Als ouder kun je op twee verschillende manieren ondersteuning bieden:

1. Ten eerste is het belangrijk dat je kind meer zelfkennis ontwikkelt. Denk samen na over de vragen: wat zijn jouw talenten en drijfveren? Deze eerste stap noem ik de weg naar binnen.

2. Maar je moet ook de weg naar buiten kennen. Dat houdt in dat je kennis opdoet over welke opleidingen er allemaal zijn en de onderlinge verschillen. Dat kun je deels online onderzoeken, maar ga ook naar open dagen.

“Veel jongeren slaan de weg naar binnen over en gaan als een gek op internet zoeken naar opleidingen. Ze maken studiekeuzetestjes, maar weten niet goed waar zij echt enthousiast van worden. Daar kun je als ouders goed bij helpen. Door betrokken te zijn. Uit onderzoek blijkt dat kinderen hun ouders heel belangrijk vinden bij het maken van hun studiekeuze. Let er wel op dat je als ouders niet te sturend wordt. Laat je kind zelf onderzoeken wat hij het liefste wil.”

Hulp bij studiekeuze(stress): zo pakten andere ouders het aan:

Coach
“Onze dochter deed gymnasium en kwam er zelf niet uit wat ze als vervolgstudie wilde doen. De decaan van school was vooral gericht op WO-studies en kon geen HBO-studie adviseren. Zij heeft toen hulp gekregen van een coachbedrijf om zo meer inzicht te krijgen in zichzelf. Het hielp haar om een goede studiekeuze maken. We vonden het traject een verrijking in zelfinzicht en ook al kost het wat, een verkeerde studie doen, kost ook veel. Onze oudere zoon heeft zelf een studie gekozen, zonder hulp van buitenaf, dat is ook oké natuurlijk.’’
-Judith

Beroepskeuzetest
“Wij hebben samen met onze dochter een beroepskeuzetest gedaan. Voor ons was de uitslag van de test een bevestiging dat de creatieve opleiding die mijn kind wilde volgen een goed idee was. Naast de keuzetest stelde ik mijn dochter de volgende vragen: wil je meteen op kamers? Wat wil je later met je studie doen? Op welke niveau wil je je opleiding volgen? Op basis van haar wensen heb ik een aantal scholen gevonden. Uiteindelijk bleven er twee opleidingen over. Daar heeft mijn dochter uitgekozen, maar zij heeft wel hulp nodig bij kaders.”
-Joanne

Meekijken
“Onze dochter hebben we laten meelopen bij verschillende studies. Als ouder hebben we zelf niet negatief of enthousiast gedaan over bepaalde richtingen. Ze heeft uiteindelijk de studie gekozen die ze leuk vindt en waarbij ze goede cijfers haalt. Na haar keuze heeft ze ons opgegeven voor een ouderinfodag op de universiteit, dus ze wil ook graag dat we betrokken blijven.”
-Bertina

“Wat goed kan helpen bij het ontdekken van de kernkwaliteiten van je kind, is terug te gaan naar vroeger. Vraag: wat vond je leuk in verschillende leeftijdsfases tot nu toe? Als je kind vroeger graag met Lego speelde, kun je daarop doorvragen. Wat vond je daar het allerleukste aan? Het kan zijn dat je kind graag samenwerkte, dat hij of zij het geweldig vond om zelf iets te bedenken of juist om iets na te maken. Samen ga je onderzoeken waarom je kind vroeger zo blij werd van die ene activiteit. Dat zegt namelijk veel over wat je van nature leuk vindt en waar je vaak ook goed in bent.”

Wat voor jou heel normaal kan zijn, daar ligt vaak je grootste goud

“Een ander hulpmiddel om drijfveren te ontdekken is samen een lijstje maken met dingen waar je kind een enthousiast gevoel van krijgt. Denk na over de vraag: wanneer vergeet jij even de tijd? Soms zit het enthousiasme in dingen die voor jouw kind zo normaal zijn geworden dat je kind ze zelf niet meer ziet. Zelf vond ik het vroeger al heel leuk om interessante gesprekken te voeren met mensen. Gesprekken over wat mensen bezighield. Ik stond er niet bij stil dat dat iets speciaals was. Nu voer ik voor mijn werk veel persoonlijke gesprekken. Wat voor jezelf heel normaal kan zijn, daar ligt vaak je grootste goud.”

Hulp bij planning

“Verder hebben pubers hulp nodig bij structuur en planning. Zoek op wanneer er open dagen zijn. Meld je samen aan en zet het in de agenda. Kinderen van die leeftijd hebben al zoveel aan hun hoofd. Sociaal leven, toetsweken, een bijbaantje. Het plannen van een bezoek aan een open dag staat daardoor vaak niet hoog op hun lijstje.”

Waar moet je op letten bij het bezoeken van open dagen?

“Als het even kan, ga dan mee naar open dagen en maak er een leuke dag van. Pubers letten op heel andere dingen dan hun ouders. Ouders zijn vaak meer gericht op concrete informatie, zoals de arbeidsmarktkansen en het slagingspercentage. Kinderen letten meer op sfeer: zijn de docenten aardig? Lijkt het me leuk hier? Wat voor studenten lopen er rond? Zowel de informatie die de ouders opdoen, als de informatie die het kind opdoet is belangrijk.”

Zo hoor je echt dingen die je niet op de website van een school leest

“Ik raad aan om van tevoren de open dag voor te bereiden. Bekijk de website en schrijf al je vragen op, anders vergeet je ze. Jongeren hebben de neiging om naar binnen te lopen en ergens te gaan zitten. Ze horen het verhaal aan, nemen een foldertje mee en dat was het dan. Maar het allerbelangrijkste is om in gesprek te gaan. Praat met docenten en jongeren die daar de opleiding volgen. Zij vinden het heel leuk om daarover te vertellen en zo hoor je echt dingen die je niet op de website leest.”

“Er zijn ook meeloopdagen. Het verschilt per school hoe een meeloopdag eruitziet. Soms volg je een workshop, soms mag je meelopen met een student. Een meeloopdag zegt veel over hoe een schooldag eruitziet. Je krijgt dan meestal nog een betere inkijk dan tijdens een open dag.”

Studiekeuze maken en inschrijven

“Heb je alles echt goed onderzocht? En heb je een goed gevoel over een studie? Durf dan te vertrouwen dat je de juiste keuze maakt. Schrijf je op tijd in zodat je de garantie hebt dat je toegelaten wordt. Als je achteraf toch nog iets beters bent tegengekomen, kun je altijd nog een switch maken. Soms ben je door omstandigheden laat met inschrijven, dat hoeft niet gelijk een probleem te zijn, maar dan moet je wel afwachten of er voldoende plek is.”

“De inschrijfdatum voor het mbo is tot 1 april en voor het hoger onderwijs tot 1 mei. De deadline voor een selectie-opleiding is 15 januari. Als jongeren er echt niet uitkomen, is een tussenjaar soms ook een prima optie. Mij heeft het destijds enorm geholpen in mijn motivatie. Mijn advies is om dan wel echt een plan te maken voor je tussenjaar. Tijdens het opdoen van ervaringen ontdek je vaak het allerbeste wat er bij je past en wat niet.”

Heb vertrouwen

“Het is goed om te weten dat de ideale opleiding niet bestaat. Er zijn altijd dingen of vakken die je minder vindt. Het helpt om erop te vertrouwen dat je echt wel een passende studie gaat vinden. Het maken van een studiekeuze kan namelijk veel stress geven. Maar een goede keuze kan alleen ontstaan als je die met je hoofd én je hart kan maken. Als je veel stress ervaart, zit je vaak zo vast in je hoofd dat er te weinig ruimte overblijft om in contact met je gevoel te kunnen zijn.”

“Mijn tip: De wereld is continu in verandering. Zie een opleiding niet als een keuze voor de rest van je leven. Kies een studie waar je nu gemotiveerd voor bent om je in te gaan ontwikkelen. Dan heb je de grootste kans om je diploma te halen en volgt de weg zich daarna wel. Daar mag je echt vertrouwen in hebben.’’

Katja van der Pol is jongerencoach en studiekeuzebegeleider bij WIJS Jongerencoaching & Studiekeuzebegeleiding.