Waarom het belangrijk is om voogdij over je kind vast te leggen

De meeste mensen denken er niet bij na, maar een ongeluk zit in een klein hoekje: “Ik wil ouders vooral op het hart drukken om goed na te denken over de voogdij voor hun kind als henzelf iets overkomt", zegt Sjoukje, moeder van drie biologische kinderen en één voogdkind. "Zo weet je wie er voor je kind gaat zorgen als jij er niet meer bent." Haar man Teije vult aan: “Het is heel belangrijk dat je de voogdij voor je kind goed regelt, jouw kind komt anders in niemandsland terecht. Het fijnste is, als je weet waar en bij wie je kind terecht komt.”

Het verschil tussen een voogdouder en een pleegouder

Er bestaan verschillende vormen van zorg voor jouw minderjarige kind. Binnen de pleegzorg wordt jouw kind door een ander verzorgd, maar ben jij nog wel de wettelijke vertegenwoordiger. Stel, jij en je partner overlijden allebei, dan krijgt iemand anders de voogdij over jouw kind. Jouw kind wordt dus wettelijk vertegenwoordigd door een zelfgekozen volwassene uit jouw netwerk, of door een instantie, zoals Jeugdzorg. Marianna, zelf moeder van drie volwassen kinderen en één voogdkind, heeft hier een duidelijke mening over: “Het is belangrijk om als biologische ouder de voogdij over je eigen kind vast te leggen. Zo weet je kind ook waar hij of zij aan toe is.”

Ineens is je kind wees

Voogdouders Sjoukje en Teije kennen de schok die zo’n situatie met zich meebrengt. Sjoukje: “De biologische moeder van ons voogdkind Ymke overleed toen Ymke nog baby was. Ymke is dus al vanaf haar geboorte onderdeel van ons gezin. Ze kon dus binnen haar eigen familie worden opgevangen.”

“Wij waren erg verdrietig toen haar biologische moeder overleed”, vult vader Teije aan. “Het was dubbel: aan de ene kant zaten wij in een rouwproces, maar aan de andere kant waren wij erg blij met de komst van Ymke in ons gezin. We waren een babykamer aan het inrichten en tegelijkertijd regelden wij de begrafenis voor Ymke’s moeder.”

De biologische kinderen van Marianna waren al uitgevlogen toen ze voogd werd van haar tienerneefje Antoine: “Ik vond het heftig om ineens voogdmoeder te worden. Het nieuws dat Antoine ineens wees was geworden kwam hard binnen. Iedereen in onze familie vond de situatie schokkend. Voor Antoine zelf was de situatie traumatisch.”

Ik twijfelde of ik Antoine alles kon bieden wat hij nodig had

Moeilijke keuzes en verantwoordelijkheid

Marianna ging niet over één nacht ijs in de beslissing of ze voogdmoeder van Antoine wilde worden. “Gelukkig kon Antoine zelf beslissen wie zijn voogdmoeder mocht worden”, zegt ze. “Ik ben persoonlijk door hem uitgekozen, omdat ik het meeste op zijn biologische moeder lijk. De beslissing was niet makkelijk. Ik twijfelde of ik Antoine alles kon bieden wat hij nodig had.”

Sjoukje is blij met de zekerheid die Teije en zij Ymke uiteindelijk hebben kunnen bieden: “Het gaat nu heel goed met haar. Ze weet niet beter dan dat ze bij ons hoort en ze noemt ons ook ‘mama’ en ‘papa’. Iedereen in ons gezin weet hoe de vork in de steel zit en als er vragen komen van binnen of buiten ons netwerk, zijn wij daar altijd open en eerlijk over.”

Wij kenden elkaar wel van verjaardagen, maar zagen elkaar niet wekelijks

Van gezellige tante naar opvoeder

Wanneer een kind onder de hoede van een oom of tante komt, verandert de rol van die gezellige oom of tante naar opvoeder. Ineens gelden er regels die jouw kind niet van hen gewend waren. Maak daarom niet alleen kenbaar wie je als voogd voor je kind wilt, maar ook hoe de nieuwe voogd vorm moet geven aan de opvoeding. “Wij hebben nooit aan Ymkes moeder kunnen vragen of ze gedoopt mocht worden", zegt Sjoukje. "Door het overlijden van haar biologische moeder was het onmogelijk om dit soort opvoedwensen te bespreken. Jeugdzorg was erg coulant met ons, we kregen weinig concrete opvoedregels mee.”

Quality time inbouwen kan helpen. Marianna ging met Antoine op vakantie toen zij net voogdmoeder werd: “Wij kenden elkaar wel van verjaardagen, maar we zagen elkaar niet wekelijks en hadden voorheen nooit heel diepgaand of nauw contact. Wij hebben elkaar op vakantie nóg beter leren kennen en onze verwachtingen naar elkaar uitgesproken.” Ze vervolgt: “Voordat Antoine mij uiteindelijk gekozen heeft, had ik al op papier gezet hoe ik mijn voogdijschap richting hem zag en hoe ik daar invulling aan kon geven. Met deze invulling was hij blij en mede op basis daarvan heeft hij mij gekozen. Toen hadden we ons in principe al aan elkaar verbonden en in die vakantieweek kwam ook de toekenning van de rechter. Wat we samen vierden.”

Het is wel lastig om je tijd en aandacht te verdelen

Een groter gezin

Word je voogdouder, dan heb je er opeens een kind bij. Hoe is dat voor je eigen kinderen? “Ik heb drie kinderen en drie verschillende reacties”, vertelt Marianna. “Het ene kind vindt het een heel mooie keuze en wil zelfs assisteren in opvang, zodat Antoine daar ook af en toe kan eten. Het andere kind vindt het een mooie daad van naastenliefde en het derde kind kijkt er een beetje met een afstand naar en heeft er minder gevoel bij.” Marianna heeft ook al kleinkinderen. “Het is wel lastig om je tijd en aandacht te verdelen over al je kinderen en kleinkinderen. Toch heb ik geen spijt van mijn besluit. Er zijn zoveel kinderen die ik niet kan helpen, waarom zou ik het minderjarige weeskind uit mijn eigen familie dan niet helpen?”

Advies aan andere ouders

Marianna heeft nog een laatste tip voor mensen die voogdouder worden: “Zorg dat je hulp inschakelt van een professional. Bijvoorbeeld van de Nederlandse Vereniging voor Pleegzorg, een ervaringsdeskundige of je huisarts. Zij kunnen jou en je gezin in deze nieuwe situatie vaak beter begeleiden. Daarnaast is het fijn dat je niet alles zelf hoeft uit te zoeken.”

Bezoek de website van Netwerkpleegzorg voor meer verhelderende informatie.