‘Als je bijna stikt in je boosheid is de gave van vergeving zo’n krachtig middel’
Een psycholoog en een theoloog over de kracht van vergeving
In de nieuwste Eva gaat het over schoon schip maken: in je huis, in je overtuigingen, maar ook in je relaties. Soms gebeuren er dingen tussen mensen die voor diepe schade zorgen. GZ-psycholoog Mieke de Boer-Sonnenschein en theoloog Alexander Veerman leggen uit hoe vergeving kan helpen om schoon schip te maken in je leven.
Mieke de Boer: “Het is briljant van God dat Hij mensen leert om elkaar te vergeven. Dat biedt een uitweg die ik nergens anders vind. Als je bijna stikt in je boosheid is de gave van vergeving zo’n krachtig middel. Ruzies met vrienden of zakelijke geschillen kunnen ontzettend pijn doen. De mooiste uitkomst is dan natuurlijk dat degene die ongelijk heeft zegt: ‘Ik zat fout, vergeef me’, waarna er oprechte verzoening plaatsvindt en het vertrouwen wordt hersteld. Maar zo gaat het niet altijd. En dan wordt vergeving lastig. Ik benadruk bij cliënten altijd meteen dat je woedend mág zijn over onrecht. En bij cliënten die in God geloven citeer ik dan vaak een tekst uit de Bijbel: ‘Mij komt de wraak toe, Ik zal het vergelden, spreekt de Heer.’ Je mag bij God je hart luchten, Hem vertellen hoe kwaad en gekwetst je bent. Ook als je boos bent op God zelf. Maar je mag ook zeggen: ‘Heer, ik overzie het niet. Ik leg mijn wraakgevoelens bij U neer, ik laat het aan U over.’ Dan heb je in elk geval iets met je boosheid gedaan.”
Het begint bij erkenning
Toch lijkt vergeving soms een schier onmogelijke taak, bijvoorbeeld na geweld of seksueel misbruik. “Ik zie regelmatig het wonderlijke mechanisme dat dan juist aan het slachtoffer wordt gevraagd om te vergeven”, vertelt Alexander Veerman. “Nu heb je bij vergeving twee kernelementen: de erkenning van de dader dat het gebeurd is, en het afzien van wraak door het slachtoffer. Maar het begint bij die erkenning.”
Helaas komt het nogal eens voor dat een dader ontkent, weet Veerman. Of dat die weliswaar theatraal door het stof gaat, maar alleen om snel vergeving af te dwingen: “Dan kan de dader z’n leven weer oppakken, zonder te hoeven veranderen. Maar vaak is het slachtoffer nog niet zover. Iemand kan zelfs zó beschadigd zijn, dat hij of zij er nooit aan toekomt om überhaupt over vergeving na te denken. En dan ontstaat er bij de betrokken omstanders een spanning die ze slecht verdragen. Dus richten ze hun blik op de kwetsbaarste partij: ‘Doordat jíj niet wilt vergeven, kunnen wíj niet verder!’ Niet zelden wordt het slachtoffer dan uit die gemeenschap verstoten.”
Mieke de Boer-Sonnenschein vult aan: “Bij bijvoorbeeld seksueel misbruik heeft iemand je grenzen zó ver overschreden dat je – ook als de dader spijt betuigt − je kunt blijven afvragen: ‘Durf ik diegene ooit nog te vertrouwen?’”
En ja, het komt voor dat een slachtoffer ook zonder die erkenning de dader ooit min of meer kan vergeven. “Maar,” zegt Alexander Veerman, “die vergeving is nooit iets waarmee je begint; hooguit iets waarmee je zou kunnen eindigen, als allerlaatste stap in een lang herstelproces. Soms kun je uiteindelijk toch zeggen: ‘Ik laat het los’.”
Meer lezen? In de nieuwste Eva lees je alles over 'Schoon Schip' maken. Word abonnee of bestel een los nummer!
Tekst: Margaretha Coornstra