Jurjen: ‘Er is niks mis met een beetje ongelukkig zijn’

(trigger warning: in dit blog wordt gesproken over gedachten over zelfdoding) 

Ik slik anti-depressiva. Zo. Dat is eruit.
Ik schaamde mij er eerst voor. Maar het leven was zo donker zonder. Ik werd vaak ‘s ochtends wakker met een gevoel van: Moet ik nou weer een dag verder met dit stinkleven? Door mijn beperkingen kon ik zo opzien tegen de dag dat ik meer en meer ging fantaseren over hoe ik mijzelf van het leven kon beroven. En zo kwam het dat de psycholoog me aanraadde eens met de psychiater te praten. Dat deed ik. En nu slik ik elke dag twee kleine pilletjes.

Verzuipen in de somberheid

Dat ging niet zonder slag of stoot. Ik herinner me dat ik ze eerst elke dag stiekem door de wc spoelde. Ik wilde me niet laten beïnvloeden door een medicijn. Dat was voor zwakkelingen. Ik moest mijn eigen problemen onder ogen komen, vond ik. Zo’n pil ging mijn leven echt niet opeens beter maken. Totdat mijn omgeving erachter kwam. Toen ben ik een aantal maanden gestopt om te ontdekken dat ik zonder antidepressiva verzoop in mijn sombere gevoelens.

Geen ruimte voor rampspoed

Hoe kwam het nu dat ik zo depressief werd en alleen nog maar aan de dood kon denken? Tuurlijk, de belangrijkste oorzaak is nog steeds de beperking waarmee ik te maken heb. Ik ben maatschappelijk gezien blind geworden: ik zie nog maar voor vijf graden door mijn hersenletsel. Dagelijks moet ik met de gevolgen daarvan dealen. Dat is buitengewoon zwaar en op zich al reden genoeg voor een flinke dosis depressiviteit.

Maar er is ook een andere reden die te maken heeft met de wereld waarin we leven. Ook ik ben het product van een cultuur die geen ruimte lijkt te hebben voor rampspoed, tegenslag of zelfs maar somberheid of depressiviteit. Zeker in deze tijd waarin iedereen gelukkig lijkt in de glossy magazines in de winkels. Dan denk ik weleens: Pfff mag het een onsje minder? Het leven lijkt voor veel meer mensen te zwaar te zijn geworden en het slikken van antidepressiva is exponentieel toegenomen in de laatste decennia. Waarom?

Jij bent verantwoordelijk

Dat komt voor een heel groot deel door de verwachtingen die de huidige cultuur ons voorhoudt van wat we met ons leven zouden moeten én kunnen bereiken. We leven in een meritocratie: een samenleving waarin je overal zelf verantwoordelijk voor bent en waar de sky de limit is. Jij bent de baas over jouw leven. Jij bent verantwoordelijk voor je eigen succes. Het leven moet geweldig zijn! Groots en meeslepend. We gaan van de ene kick-ervaring naar de andere en we jagen bijna obsessief naar geluk.

Ook ik was gefocust op geluk. Ik moest en zou gelukkig zijn. Dat was mijn uitgangspunt en mijn streven. Dat is best lang vol te houden zolang je ambities aardig overeenkomen met de werkelijkheid waarin je leeft. Maar als dingen tegenzitten, of je werkelijkheid verandert, wordt dat even wat lastiger.

Soms zit het leven gewoon tegen. Soms gebeuren er dingen die nu eenmaal moeilijk zijn. Je krijgt een ziekte die niet meer weggaat, je ouders gaan uit elkaar of je verliest je baan en financiële zekerheid.

Een beetje ongelukkig zijn

Gaandeweg kwam ik erachter, dat er helemaal niets mis is met een beetje ongelukkig zijn. Sterker nog, het is heel menselijk en gezond. Zo schrijft Dirk de Wachter, de bekende psychiater uit België: ‘Ik pleit voor een beetje ongeluk. Een beetje ongelukkig zijn richt mij op mijn beperktheid.’ Dat is goed volgens hem, omdat beperktheid ervoor zorgt dat je hulp nodig hebt van anderen. Want de mens is ten diepste een relationeel wezen. Ik besta door de relaties die ik heb. Met mijn vrouw, mijn kinderen, mijn familie, mijn vrienden. Dankzij hen ben ik er. En dat is iets heel kostbaars.

In die relatie tot de ander, tot mijn geliefden, vind ik ook de zin van het leven en de moed om de dag weer aan te gaan. Sterker nog, ik ben erachter gekomen dat mijn leven zin en betekenis heeft als ik bijdraag aan het welzijn van de mensen om mij heen.
Het leven draait niet om mijn geluk. Als ik dat centraal stel, word ik er geheid miserabel van. Maar ik leef voor het welzijn van anderen. En heel misschien krijg ik er dan op de koop toe een beetje geluk bij cadeau.

Zijn de gedachten over zelfdoding herkenbaar of ken je mensen in je omgeving die ermee worstelen? Er zitten mensen die naar je willen luisteren bij 113 Zelfmoordpreventie. Chat of bel 113 of gratis 0800-0113 of ga naar de site.