Ruzie bij het kerstdiner: zo ga je daarmee om

Twee families, twee werelden

Relaties zijn ingewikkeld, omdat er twee mensen samenkomen, of eigenlijk twee families met ieder een eigen dynamiek. “Je schoonfamilie en je eigen familie hebben allebei een eigen cultuur, geschiedenis en patroon”, legt Bernadette uit. “Vaak weet je van elkaar niet precies hoe die patronen eruitzien. Sterker nog: je weet het soms niet eens van jezelf. Wat was bij jullie thuis normaal? Wat mocht wel en wat niet? Als je partner uit een totaal ander gezin komt, met andere normen en waarden en gedragingen, gaat dat in het begin meestal prima. Maar na een paar jaar kunnen de verschillen gaan schuren. Als er geen bewustzijn is op waar het schuurt en er dus ook niet over gesproken wordt, blijft het schuren. Vaak neemt het schuren dan alleen maar toe.”

Spanningen die zich opstapelen

Veel mensen hebben het gevoel dat ze tussen hun partner en hun familie in staan. Dat kan flink wat spanning opleveren. “Vaak willen beide partijen iets van je, terwijl jij vooral wil dat er geen gedoe is en iedereen het goed heeft. De meeste mensen zijn helemaal niet uit op ruzie.” Spanningen ontstaan volgens Bernadette zelden uit het niets. “Zeker richting je familie lijkt het soms op een los incident. Maar onder de oppervlakte speelt zich van alles af wat niet zichtbaar is, maar wel voelbaar. Dit zijn de oude dynamieken en patronen met onuitgesproken verwachtingen, waar de meeste mensen zich vaak niet bewust van zijn.”

Niemand wil ruzie aan de kersttafel. Iedereen komt met de beste bedoelingen.

Aan tafel: ingrijpen of laten gaan?

Familiebijeenkomsten, zoals het kerstdiner, kunnen extra spanning oproepen. Een verkeerd gevallen opmerking, een kille begroeting of een oude irritatie kan de sfeer direct beïnvloeden. “Niemand wil ruzie aan de kersttafel. Iedereen komt met de beste bedoelingen”, vertelt Bernadette.

Voortdurend proberen de vrede te bewaren kost veel energie. Veel mensen slikken hun gevoelens in, praten hun pijn weg of proberen de situatie te sussen. Maar hoe houd je de sfeer aan tafel gemoedelijk?

1. Communiceren

Communicatie draait om elkaar begrijpen, om verbinden, niet om je gelijk te halen. Niemand hoeft ‘partij’ te kiezen. Bernadette: “Maak het bespreekbaar. Vraag je samen af: wat gebeurd hier, wat is hier nu precies aan de hand? En luister écht naar de ander."

Bij een lichte irritatie of kleine botsing kun je bijvoorbeeld rustig aangeven dat het onderwerp spanning geeft en voorstellen om het gesprek te stoppen en wat afstand te nemen. “Ik merk dat dit onderwerp voor spanning zorgt. Zullen we het even laten rusten en er op een later moment verder over praten?”

Wie opgroeide in een gezin waar gevoelens of meningen niet werden uitgesproken, neemt dat patroon vaak mee de volwassenheid in. “Als je leert om je mond te houden, leer je niet om dingen bespreekbaar te maken. En als dingen niet worden gezegd, worden ze ook niet duidelijk. Stilzwijgen kan, juist rond beladen momenten zoals het kerstdiner, extra zwaar aanvoelen”, legt Bernadette uit.

Stilzwijgen kan, juist rond beladen momenten zoals het kerstdiner, extra zwaar aanvoelen.

2. Rust bewaren bij een plotseling conflict

Als er toch een conflict escaleert, helpt het niet om daar direct weer op in te haken. Het helpt wel om uit te haken door even wat tijd te nemen, keertje extra adem te halen, dat geeft meestal direct meer lucht. Je eigen kalmte beïnvloedt vaak de sfeer van het hele gezelschap. Je kunt de situatie neutraliseren zonder het conflict te negeren, bijvoorbeeld door te zeggen: “Ik merk dat dit nu spanning geeft, beter dat we op een later moment hier op terugkomen, zullen we het nu over iets anders hebben?"

Je kunt de aandacht dus tijdelijk verleggen, bijvoorbeeld door een neutraal onderwerp te bespreken of een gezamenlijke activiteit te doen, zoals een herinnering ophalen of praten over iets wat iedereen interesseert. Lukt dit niet, neem dan kort afstand, bijvoorbeeld door even de keuken in te gaan of frisse lucht te halen, zodat emoties kunnen zakken.

De tekst gaat hieronder verder.

• Dorien viert bewust kerst zonder familie: ‘De spanning was om te snijden’

  Klik hier

3. Kom er later op terug

Goede communicatie is belangrijk en volgens Bernadette is ook de timing ervan cruciaal.“In het heetst van de strijd worden er vaak verwijten gemaakt. Het kan helpen om op dat moment niet in te grijpen, maar het later wél te bespreken. Je kunt het laten rusten, maar kom er later wél op terug. Reflecteren helpt: wat gebeurde er precies, wat deed het met jou, en wat wil je daarin anders? Vanuit daar kun je samen kijken: wat helpt ons wél, en wat niet meer?”

4. Een goede voorbereiding

Kerst is niet het moment om oude conflicten uit te vechten. "Als je spanning voelt bereid jezelf dan vooraf voor zodat je niet inhaakt op opmerkingen en irritaties, vaak is het beter die op dát moment te laten lopen. Voorbereiden doe je bijvoorbeeld door van te voren dingen bespreekbaar te maken, je bewust te zijn van je eigen reacties en van te voren te oefenen hoe je met bepaalde situaties omgaat. Want trainen doe je vóór de wedstrijd, niet tijdens,” vertelt Bernadette.

5. Afstand nemen

Afstand nemen kan een gezonde keuze zijn. “Een kerstdiner is een beladen moment, waar veel druk op kan zitten. Soms is het in relaties juist goed om even afstand te nemen. Als dat samenvalt met de feestdagen, kan dat zwaar voelen voor zowel jezelf als anderen. Het kan helpen om uit te spreken waarom je even afstand neemt van een gezamenlijk moment; zo creëer je meer begrip voor je keuze.”

De tekst gaat hieronder verder.

• Lachen, huilen en leren: Het Familiediner gaat het theater in

  Klik hier

Het Familiediner in het theater

Vanaf 30 januari staat Bernadette samen met Bert van Leeuwen op het toneel in ‘Het Familiediner: in het theater’. In de edutainmentvoorstelling Lach en leer mee met het familiediner gaat zij als psycholoog in op de vraag: waar komen familieruzies écht vandaan? Want hoewel conflicten vaak lijken te ontstaan door kleine onbenulligheden, ligt daar meestal een diepere oorzaak onder. Tijdens de voorstelling ontdek je hoe familieruzies ontstaan, hoe je ze kunt herkennen en, nog belangrijker, hoe je ze kunt voorkomen.