Sociale gevolgen kerksluitingen lijken mee te vallen
Onderzoek Katholiek Nieuwsblad
Kerken blijken minder onmisbaar in kleine gemeenschappen dan zij zelf geneigd zijn te denken. Tot die conclusie komt Katholiek Nieuwsblad (KN) na een langlopend onderzoek naar de gevolgen van kerksluiting in dorpsgemeenschappen.
Uit het onderzoek van het rooms-katholieke weekblad komt onder meer naar voren dat het tempo waarmee kerken zullen verdwijnen van het platteland de komende jaren alleen maar zal toenemen. Het levert vaak pijnlijke sluitings- of fusieprocessen op, maar de plaatselijke dorpsgemeenschappen blijken hier ook verrassend snel van te herstellen.
Moeiteloos
De verschillende sociale functies die de parochies hadden, worden vaak moeiteloos overgenomen door lokale maatschappelijke organisaties, zo constateert KN. Maar weinig parochianen maken de overstap naar een kerk in een andere plaats.
Ongemakkelijke conclusie
In zijn commentaar in een themanummer over het onderzoek, dat vrijdag verschijnt, spreekt KN-hoofdredacteur Anton de Wit van 'een vrij ongemakkelijke conclusie' voor kerkelijk betrokken mensen. "Toen wij vorig jaar startten met het onderzoek, hoopten wij aan te tonen dat het verdwijnen van de parochies onverwachte en verstrekkende gevolgen zou hebben voor lokale gemeenschappen. Maar de onverwachte conclusie was dat dit reuze meeviel. Veel functies die de kerk ooit had, worden verrassend moeiteloos en geruisloos overgenomen door anderen. Het dorp anno 2020 kan het prima zonder kerk stellen."
Onderzoek
Voor het onderzoek, waarvoor KN een jaar uittrok, spraken redacteuren van het blad met vele tientallen wetenschappers, kerkelijke beleidsmakers en ervaringsdeskundigen. Zowel op de website als in de papieren uitgave van Katholiek Nieuwsblad verschenen uitgebreide reportages over dorpen waar een kerksluiting aan de orde is.
Uitgebreidere achtergronden bij het onderzoek naar kerksluiting zijn te vinden op kn.nl/onderzoek.
Belangrijke bevindingen
Enkele belangrijke bevindingen uit het KN-onderzoek op een rijtje:
- De terugloop van kerkbezoek is nog niet op z’n dieptepunt; de grootste golf kerksluitingen moet nog komen.
- Er zijn grote regionale verschillen: juist in de van oudsher katholieke streken (Noord-Brabant, Limburg) gaat de terugloop het hardst.
- De sociale gevolgen van kerksluitingen in plattelandsgemeenten blijken mee te vallen, omdat andere organisaties de verschillende taken van de parochie overnemen.
- De bereidheid van mensen om naar een kerk een dorp verderop te gaan is schrikbarend laag. Kerksluiting is niet alleen gevolg van kerkverlating, maar veroorzaakt ook nieuwe kerkverlating.
Geschreven door
Miriam Duijf
