Doelen stellen die je wél haalt: zo doe je dat (en hierdoor lukte het tot nu toe niet)

Eens in de zoveel tijd ga ik er weer eens goed voor zitten. Wat wil ik bereiken komende periode? Op het gebied van werk, hobby’s, gezondheid, persoonlijke ontwikkeling, relaties... Waar wil ik minder energie in steken, waarin juist meer? Wat zijn routines waaraan ik me wil vasthouden (en die ik op mijn habit tracker kan invullen)?

Ook leren groeien in goede gewoontes?

Ook leren groeien in goede gewoontes?

Verlang jij ernaar vitaler in lijf, leven, relaties, geloof & werk te zijn? Leer groeien in de door jou gewenste goede gewoontes. Verandersupporter Durk de Boer leert jou groeien in de door jou gewenste goede gewoontes.

Altijd kom ik een beetje op hetzelfde uit. Ik wil me ontwikkelen in mijn werk, gezonder eten, vaker mijn familie en vrienden zien. Meer lezen voor de lol, minder schermtijd. Soms vul ik mijn lijstje aan met iets ‘geks’, zoals: nu écht vloeiend Frans leren spreken, een boek schrijven of zelf kaarten ontwerpen. Leuk, die grote dromen – maar vaak gaat het mis in de uitvoering. Gaandeweg ontdek ik dat een doel toch niet haalbaar is, dat ik er geen tijd voor heb vrijgemaakt of dat ik het simpelweg vergeten ben. En bovendien: tevreden zijn met waar je nu staat, daar is toch niks mis mee?

Toch ben ik benieuwd waar het ‘m nu in zit, realistische doelen stellen. Hoe kun je je ontwikkelen zonder het gevoel om te falen (als iets weer niet is gelukt)? En hoe zet je nu echt door?

Vastlopen in perfectionisme 

Ik besluit Geralde Schreuder hierover te bellen. Zij werkte jarenlang als manager en directeur in de zorg en coacht nu leidinggevenden en vrouwen die vastlopen in hun perfectionisme. Want dat doen we met z’n allen massaal, de perfectionist uithangen. Ook Geralde zelf heeft er ervaring mee, waardoor ze op haar 35e burn-out raakte.

Perfectionisme is een overlevingsmechanisme

“Ik dacht altijd dat perfectionisme ging over ‘de punten en de komma’s’”, vertelt Geralde. “Maar het is een overlevingsmechanisme. Vanuit onzekerheid of faalangst probeer je het perfect te doen. Je gaat hard werken om anderen te pleasen, bent bang om anderen teleur te stellen en raakt steeds verder verwijderd van jezelf. Perfectionisten leggen een te hoge lat voor zichzelf op – ze stellen hoge eisen aan bijvoorbeeld hun relatie, vriendschappen en werk. Vaak kunnen ze niet goed hun grenzen aangeven, waardoor ze geen nee durven te zeggen. En dan lopen ze vast.”

Doelen stellen is belangrijk 

Door die te hoge lat kun je te veel van jezelf vragen, waar je uiteindelijk aan onderdoor kunt gaan. Toch is het volgens Geralde – die christen is – wel belangrijk om doelen te hebben. “In de Bijbel staat: ‘Door gebrek aan visie gaat het volk ten onder’, Spreuken 11:14. Het is belangrijk om visie te hebben, dat je weet waarvoor je gemaakt bent. Als je bijvoorbeeld ongelukkig bent in je werk, mag je dat uitzoeken. Hoe komt dat, waar heeft dat mee te maken?”

Waarom haal je je doelen niet?

Ondanks mijn eigen perfectionisme stel ik wel doelen. Maar als ik m’n goede voornemen-schrift van begin dit jaar erbij pak, zie ik dat ik best veel nog niet kan afstrepen. Vanuit de praktijk ziet Geralde meerdere redenen waarom het vaak niet lukt om doelen te halen.

• Je wilt te veel (en te snel)

Geralde: “We leven in een maatschappij waar dingen snel moeten. Daardoor stellen we vaak te grote doelen: je wilt bijvoorbeeld in drie maanden tijd tien kilo kwijt. Maar dat is niet realistisch. Mogelijk haal je dat doel wel, alleen kun je dit niet volhouden en ben je na een paar maanden die kilo’s weer aangekomen.”

• Je bent niet specifiek genoeg

Een doel als ‘gezonder leven’ is volgens Geralde te algemeen geformuleerd – het blijft vaag. “Het is een breed begrip, niet specifiek. Als je niet concreter wordt, gaat het je niet lukken.

Hoe wil je gezonder gaan leven? Wat ga je nu wel doen of waar stop je mee? Probeer dit concreet en specifiek te maken.”

• Iets houdt je tegen (… waarschijnlijk jijzelf)

“Lukt het niet om een doel te halen, dan zit daar vaak iets onder”, vertelt Geralde. “Je hebt een innerlijk conflict: je vindt het toch niet belangrijk genoeg of hebt niet genoeg zelfvertrouwen. Je bent nog niet krachtig genoeg in wie je bent, waardoor het niet lukt om ja of nee te zeggen, of om gestructureerd te werk te gaan. Of je voelt niet echt een drang of noodzaak.”

Realistische doelen stellen: zo doe je dat wél

Wat zijn dan de vereisten aan een ‘goed’ doel formuleren? Dat zit ‘m grotendeels in het tegenovergestelde van het voorgaande rijtje. Geralde geeft praktische tips.

• 1. Ontdek je waarden 

Wat wil je écht? Om die vraag te kunnen beantwoorden, is het volgens Geralde belangrijk om je waarden te ontdekken. Waarden zijn principes die belangrijk voor je zijn en geven richting aan jouw handelen. Daarvan zijn verschillende lijsten op het internet te vinden. Waarden zijn bijvoorbeeld verbinding, respect, gezelligheid en gelijkwaardigheid. Meestal kun je 4 tot 7 waarden definiëren, puur door te kijken welke je het meest aanspreken.

Zodra je waarden duidelijk zijn, kun je leefregels met jezelf afspreken. Geralde: “Als verbinding voor jou belangrijk is, maar je in vriendschappen deze verbinding mist, dan kun je daaraan werken en dit mogelijk bespreekbaar maken. Hecht je waarde aan stabiliteit, dan houd je waarschijnlijk minder van avontuur. Op basis van je waarden kun je doelen stellen die écht van jou zijn, waar je intrinsieke motivatie voor hebt.”

• 2. Stel prioriteiten

• Geralde: “We vragen veel van onszelf. Je wilt een leuke vriendin, partner en moeder zijn, en een goede christen. Tegelijk wil je sporten, gezond eten en je hip kleden. Dat is gewoon niet haalbaar. Daardoor zie je vaak dat mensen burn-out raken. Als je echt iets wil veranderen, focus je dan op twee doelen per jaar.”

• 3. Maak je doel concreet

Hoe concreter, hoe beter, volgens Geralde. “‘Gezond leven’ is een te breed begrip. Maak er bijvoorbeeld van: ‘Elke nacht wil ik minimaal 7 uur slapen.’ Dan kun je met jezelf afspreken hoe laat je in bed gaat liggen om die uren te halen. De SMART-methode kan helpen bij het opstellen van doelen. Dit staat voor: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden. Komt dit terug in je doel – dan gaat het je vast lukken om je doel te halen.”

• 4. Deel je doel op in kleine stapjes

Geralde: “Als je een haalbaar, concreet doel hebt gesteld, bedenk dan welke tussenstapjes erbij zitten, welke routines daarbij horen. Wil je een opgeruimd huis? Daar past bijvoorbeeld ‘Elke dag je bed opmaken’ bij. Zo kun je elke week bekijken wat er is gelukt. Zorg ook dat deze stapjes haalbaar zijn. Elke dag drie liter water drinken lukt waarschijnlijk niet meteen, maar een kan water op je bureau zetten en die leegdrinken, lukt wel.”

Zorg dat de stapjes haalbaar zijn

• 5. Plan het in

“Het ligt eraan wat je doel is, maar het is handig om aan het begin van de week een planning te maken”, aldus Geralde. “Plan bijvoorbeeld sportmomenten in, dan maak je er een prioriteit van.”

• 6. Maak een visionboard

Volgens Geralde is het ook belangrijk om je doelen te verwerken in een vision board, een collage met plaatjes van je doelen. Bijvoorbeeld je droomhuis, die nieuwe schoenen of je ideale werkplek. “Door elke dag naar je vision board te kijken, word je bewust van waar je naartoe wilt.”

• 7. Evalueer tussendoor

Soms kom je er gaandeweg achter dat een doel toch niet bij je past – en moet je het bijschaven. Geralde: “Ik heb vrienden die een nieuwbouwhuis hebben gekocht, maar nu ze daar wonen, merken ze dat het niet helemaal passend is voor hen.” Goed om tussendoor dus te evalueren.

• 8. Wees mild voor jezelf

Wees niet te streng voor jezelf, adviseert Geralde. “Ook als iets niet is gelukt, heeft het je misschien wel iets gebracht. Sommige dingen zijn wél gelukt, je hebt iets geleerd in de tussentijd of je karakter is erdoor gevormd. Soms is de weg ernaartoe veel interessanter. En als iets niet lukt, bedenk dan: morgen is er weer een dag.”

Niet maakbaar

Tot slot nog een relativering. Volgens Geralde kun je niet te groot dromen – je mag een flinke stip aan de horizon zetten. Maar, zegt ze: het leven is niet maakbaar. “Soms gebeuren er dingen in je leven die je niet in de hand hebt. Je wordt ziek of je verliest een dierbare. Ik wilde heel graag moeder worden, maar dat is niet gebeurd. Dan gaat het om accepteren, rouwen en veerkracht ontwikkelen om met het leven om te gaan.”

Het is goed om je af te vragen waarom je een doel moet halen

Soms komen we er ook achter dat áls we eenmaal een doel hebben gehaald, dat dit niet helemaal bij ons past – zoals de mensen die niet blij werden in hun nieuwbouwhuis. “Ik dacht dat ik heel gelukkig zou worden als ik een bepaalde functie zou bekleden”, vertelt Geralde. “Ik deed het uit een soort bewijsdrang. Maar ik voelde me eenzaam in deze functie. Het is goed om je af te vragen waarom je een doel moet halen. Heb je iets te bewijzen? En we zijn vaak zo beperkt in ons denken. Als christenen geloven we dat we de eeuwigheid hebben. Als het in dit leven niet lukt, heb je daar straks de eeuwigheid nog voor.”

Bij doelen stellen is dus enige relativering geboden. Het is goed om ergens naartoe te werken – maar geniet ook van het proces. Ik heb in ieder geval een taalles ingepland (tip 4!), ik ga aan de slag met een vision board (tip 5) – en beperk het tot twee hoofddoelen, omdat ik nu eenmaal niet alles kan doen (tip 2). En ondertussen probeer ik niet te streng te zijn voor mezelf.

Tekst: Eline van Lindenberg