‘Deze zaak gaat je voor­stel­lings­ver­mo­gen te boven’

De documentaire is te zien vanaf 25 november op NPO Start. Het is een verhaal dat door merg en been gaat. Vanwege de gruwelijke feiten die op tafel komen, maar ook omdat er ondanks alle meldingen, ook die van de kinderen en de moeders zelf, niets werd gedaan en ze aan hun lot werden overgelaten. Als in een nachtmerrie waarin je wilt wegrennen maar niet in beweging kunt komen, terwijl je maar niet wakker wordt.

Zo is er het verhaal van de pleegdochter van John en Daisy. Pas toen het 10-jarige meisje er zo erg aan toe was dat ze naast (oude) botbreuken en ondervoeding ook ernstig hersenletsel opliep, werden haar pleegouders gearresteerd. Het meisje heeft voor de rest van haar leven intensieve verzorging nodig en functioneert nog maar op het niveau van een peuter.

Onherkenbaar

De film, voor de EO gemaakt door documentairemakers Dirk Mostert en Maartje Kamphuis, kwam tot stand in samenwerking met Namens de familie. Dat is een organisatie onder de paraplu van Slachtofferhulp Nederland die families van slachtoffers in de media begeleidt. Namens de Familie-woordvoerder Bart Visser deed tot nu toe voornamelijk het woord voor de moeders van de in totaal vier slachtoffertjes. Voor deze film wilden de moeders wel zelf hun verhaal doen. “Maar dan zo anoniem mogelijk,” vertelt Bart Visser. “In die zin dat je ze de dag daarna in de supermarkt niet zult herkennen. Ze zijn niet geblurd of uit beeld gebleven, maar met make-up en pruiken onherkenbaar gemaakt. Zo ziet de kijker nog wel echte mensen. Dat is echt heel knap gedaan.”

Het meisje heeft voor de rest van haar leven intensieve verzorging nodig

Regie

Het was een hele stap voor de vrouwen om geïnterviewd te worden. “Ze zaten in het begin helemaal niet te springen om mee te werken. Maar we hebben toch gekeken naar wat het hen zou kunnen opleveren. Bij een zaak als dit wordt het op een gegeven moment toch logischer om zelf je verhaal te doen. Want de zaak krijgt, ook als zij helemaal niks doen, heel veel aandacht. Dus door dan naar buiten te treden, krijg je ook een beetje de regie terug.”

Uiteindelijk namen de drie moeders de beslissing om hun verhaal uitgebreid te doen. Barts begeleiding was daarin erg belangrijk: “Samen met hen heb ik afgetast wat ze wel en niet wilden en wat er mogelijk was. Ik was een soort intermediair tussen de documentairemakers en de moeders. Want ja, wat betekent het als je meedoet aan een documentaire en wat komt er dan op je af? Waar moet je goed op letten? Wat zijn de grenzen?”

Uurtje langer

Voor de moeders waren de interviews een balanceeroefening tussen schaamte, die je vaak bij ouders ziet waarvan een kind uit huis geplaatst is, en de behoefte om toch te willen vertellen wat er is gebeurd. Bart: “Ze kregen moeilijke en soms ook pijnlijke vragen, maar dat hebben we gelukkig goed voor kunnen bereiden. En uiteindelijk vonden ze het, gek genoeg, ook fijn om hun verhaal te doen, omdat dit nooit meer mag gebeuren. Dat is denk ik hun belangrijkste reden geweest.”

Daarnaast speelt ook het gehoord worden een verhaal. “Het zijn vrouwen in een kwetsbare positie die nooit echt serieus genomen zijn. Dat is de reden waarom het zo fout heeft kunnen gaan. En dat terwijl er dus heel veel signalen geweest zijn dat het niet goed ging in dat gezin.”

Hoewel Bart al heel wat voorbij heeft zien komen, laat deze zaak hem zelf ook niet onberoerd. “Als ik 's avonds na zo'n zitting naar huis rij, dan heb ik ook wel even een uurtje langer nodig om het te laten zakken. Qua ellendigheid en heftigheid, alle details die je te horen krijgt. Het gaat om jonge kinderen. Ik heb zelf ook jonge kinderen. Dus dat maakt dat je je nog beter kunt inleven. Hoewel… het gaat eigenlijk je voorstellingsvermogen te boven.” 

In het hart van de zaak: De Vlaardingse Pleegkinderen is vanaf 25 november op NPO Start te zien.