Elly raakte in een burn-out: ‘Ik ben dankbaar dat het zo is gelopen’

“Al een tijdje liep ik met de gedachte dat ik tegen een boom wilde aanrijden,” vertelt Elly (38). “Niet dat ik dood wilde, maar ik snakte zó naar rust.” Het is oktober 2017. Elly, die als dialyseverpleegkundige in het ziekenhuis werkt, is al een tijdlang moe. “Dat liep zo hoog op, dat ik op een gegeven moment huilend in de auto naar m’n werk zat. Eenmaal op m’n werk brak ik, ik hyperventileerde en kreeg een paniekaanval.”

In december gaat ze naar de huisarts, waar ze in tranen voor hem zit. “Hij vroeg wat ik die week verder ging doen; ik zei dat ik vier dagen zou gaan werken. Hij zei: ‘Nee, je gaat je ziek melden.’ Op dat moment voelde ik hoe diep het zat. Alles viel onder me weg. Ik meldde me ziek voor twee weken. Ik dacht dat ik het daarna wel weer aankon. Op mijn rooster zag ik dat ik een late dienst had, en ik dacht dat mijn leidinggevende verwachtte dat ik zou moeten werken. Maar zij zag toen al dat dat niet zou lukken – als ik met haar belde, zat ik huilend, kotsmisselijk en hyperventilerend aan de telefoon. Toen is het gaan rollen. Vanaf december kwam ik thuis te zitten.”

Eyeopeners

De huisarts raadt Elly aan om te wandelen en aan ‘mindfulness’ te doen, maar dat is niks voor haar. “Ik ging naar de psycholoog: gelukkig hebben we hier een christelijke GGZ in de buurt. Door de gesprekken daar kwam ik erachter dat ik bepaalde dingen uit mijn verleden nog niet verwerkt had. Mijn ouders zijn elf jaar geleden gescheiden, en ik heb al zeven jaar geen contact met mijn vader omdat hij me veel verwijten maakt. Mijn moeder en wij als kinderen moesten vroeger altijd alles doen, terwijl hij op de bank lag – in mijn ogen was dat gewoon. Maar door gesprekken met de psycholoog kwam ik erachter dat dat niet normaal was. Ook verweet hij me dat ik mijn moeder zou voortrekken.

Altijd heb ik gedacht dat het mijn schuld was, maar door de burn-out ontdekte ik dat hij heel narcistisch is. In een boek over narcisme – ‘Je leven in eigen hand’ van Iris Koops – kon ik zo alle eigenschappen bij hem afvinken. De Bijbel zegt: ‘Eer uw vader en uw moeder’, maar als ze niet goed voor míj zijn… Ik kan niet veranderen en wil dat ook niet. De deur is helemaal dicht. Door gesprekken met de psycholoog en door EMDR-therapie heb ik het een plek kunnen geven. Dat voelt als vrijheid. Ik ben heel dankbaar dat het zo gelopen is.”

Ik dacht altijd dat ik alles op een rijtje moest hebben, voordat ik me goed kon voelen. Ik moet iedereen te vriend houden, de kinderen moeten het goed doen op school, ik moet taken vervullen in de kerk en de administratie doen voor het bedrijf van mijn man – als dat allemaal goed loopt, dan gaat het met mij vanzelf ook goed. Maar bij het eerste gesprek met de psycholoog kwam ik erachter dat dat niet werkt. Ze zei: ‘Draai het eens om!’ Dat was echt een eye opener. Nu zorg ik dat ik eerst zelf lekker in m’n vel zit – daardoor kan ik de rest ook beter aan.”

Huwelijk onder spanning

Tijdens haar burn-out kan Elly tegenover haar man Mark moeilijk onder woorden brengen hoe ze zich voelt. “Alles was te veel, ik huilde vaak en kreeg paniekaanvallen als ik in een ruimte met veel mensen was. Dat was lastig voor Mark. Voor de buitenwereld kon ik me nog wel goed en vrolijk houden, maar eenmaal thuis was ik chagrijnig en had ik nergens zin in. Hij voelde dat hij me kwijtraakte, hij herkende me niet meer.”

Ze beslissen om samen in relatietherapie te gaan. “Het waren vijf intensieve gesprekken. Dat heeft ons zoveel sterker gemaakt. In vijftien jaar huwelijk hebben we een verkeerd patroon aangeleerd in hoe we met elkaar omgingen. Ik word boos om hem uit de tent te lokken, hij trekt zich terug. Zelf zagen we dat niet meer. Dankzij de therapie hebben we anders leren communiceren. Het gaat beter dan ooit.”

Kloosterretraite

Ook een Eva-weekend komt op het juiste moment. “Eerst ben ik naar de Studie-tweedaagse met Michelle van Dusseldorp geweest, daarin herkende ik al veel. M’n vriendin vroeg me ook mee naar de Kloosterretraite – ‘toevallig’ was ik dat hele weekend vrij. Tijdens dat weekend sprak Ron van der Spoel over de woestijntocht, over Mara en Elim. Vertrouw je God ook bij Mara – in moeilijke tijden – of alleen in Elim, als het goed gaat? Dat was een hele eye opener. Ook in de woestijn is Hij erbij, en na Mara komt altijd Elim. Ron van der Spoel zei: ‘Als je verliefd bent, doe je gekke dingen’. Na de moeilijke tijd is bij mij het vuur steeds vuriger gaan branden – en ik wilde ook iets voor Hém doen. Deze uitspraak zag ik als een bevestiging om ‘iets geks’ te doen. Binnenkort laat ik me opnieuw dopen in onze kerk.”

Antidepressiva

“De psycholoog adviseerde vanaf het begin om met antidepressiva te starten. Maar dat wilde ik niet: ik wilde niet te vlak worden in mijn emoties. Toch miste ik iets. Een jaar later, begin dit jaar, heb ik toch zelf medicatie aangevraagd. En vier weken nadat ik ermee begon, ging er een knop om. Zo heb ik me in jaren niet gevoeld! Het voelt allemaal niet meer zo zwaar. Ik was altijd snel boos en kon niet veel hebben – maar nu kan ik weer genieten van de kleine dingen. Als m’n dochter even met me wil knuffelen bijvoorbeeld, of als ik de kinderen op bed leg.”

“Het voelt alsof de hemel is opengebroken. Er hing een donkergrijze wolk boven me – maar van de een op andere dag scheen de zon weer.”

Opgetild door God

Elly vindt het wonderlijk hoe het allemaal is gelopen. “In het begin dacht ik dat God me de burn-out gaf om me stil te zetten. Maar ik geloof dat ik de burn-out heb gekregen door het slechte in de wereld, door alles wat gebroken is door de zondeval – en dat God dat ten goede heeft gebruikt. Ik weet nu dat Hij me als een geliefd kind ziet. Hoe diep ik ook ga, Hij is er altijd – ook al voel ik het soms niet. Zoals op het Eva-weekend werd gezegd: Hij tilt de ranken op en bindt ze vast aan de wijnstok. Hij tilt jou op en bindt je vast aan Jezus. Vaak kun je dat pas achteraf zeggen. Ik ging echt heel diep, maar nu sta ik sterker dan ooit. Ik ben er nog niet helemaal, maar ik kan beter voor mezelf zorgen. En dus ook voor de rest.”

Ben jij wel eens bang dat je een burn-out krijgt? Lees dan deze tips van psycholoog Hanneke Nijkamp.