Filmrecensie 'Plan 75': een grimmige fabel uit Japan

“Japan staat op de rand van de afgrond.” Dat zei de Japanse premier Fumio Kishida eerder dit jaar, verwijzend naar de vergrijzing in zijn land. Nergens anders neemt die zo toe als in Japan, terwijl de geboortecijfers historisch laag zijn. Dat leidt tot steeds schrijnender situaties, waar de overheid vooralsnog geen echte oplossingen voor heeft.

In het Japanse drama Plan 75 vormt dit gegeven de basis voor een beklemmend fantasieverhaal. In een alternatieve versie van hedendaags Japan heeft de overheid wél een effectief middel tegen vergrijzing gevonden: onder de noemer ‘Plan 75’ worden 75-plussers actief aangemoedigd zich te laten euthanaseren. De dienst is gratis en gaat gepaard met gelikte reclamefilmpjes, vriendelijke intakegesprekken en een geldbonus voor een laatste vakantie of een geschenk aan de kinderen. Hoofdpersoon Michi is een eenzame weduwe van 78, die nauwelijks kan rondkomen, haar appartement dreigt te verliezen en een almaar kleiner kringetje intimi heeft. Met gemengde gevoelens besluit ze zich op te geven voor Plan 75. Intussen volgt de film ook diverse medewerkers van het programma, die gaandeweg steeds meer vraagtekens zetten bij hun werk.

Plan 75 werd vorig jaar geselecteerd als Japanse inzending voor de Oscars, en won wereldwijd verschillende prijzen. Dat is wel te begrijpen. Voor een film met zo’n heftig thema is de toon verrassend ingetogen en menselijk. Veel Nederlandse kijkers zullen onwillekeurig denken aan het voltooidleven-plan van D66, waarin ook een leeftijdsgrens van 75 jaar wordt gehanteerd. Maar eigenlijk is dit niet eens zozeer een film over euthanasie, als wel een fabel over de manier waarop we omgaan met ouderen en eenzaamheid. Een thema dat zeker niet alleen relevant is in Japan.

Die sociale boodschap ligt er af en toe wat dik bovenop, maar maakt evengoed veel indruk. Juist omdat het verhaal naast grimmigheid ook hoopvolle momenten biedt, waarin mensen echt even oog hebben voor elkaar. Zo toont de film niet alleen het probleem, maar ook de eerste stap richting een oplossing.

Regie: Chie Hayakawa. Met o.a. Chieko Baisho en Stefanie Arianne. 3 d Vanaf 25 mei in de bioscoop.