God verzachtte zijn hart

Ik leer Abufazel kennen in Leiden. Hij is een rustige, bedachtzame Palestijnse moslim die ooit naar Syrië was gevlucht. Omdat Syrië niet meer veilig was, vluchtte hij met zijn vrouw en twee zonen door naar Nederland, op zoek naar veiligheid en vrijheid.

Al is Abufazel niet heel spraakzaam, ik zie dat hij aandachtig luistert naar de lessen. Een van die lessen gaat over vrijheid: over de achtergrond en de betekenis van deze waarde voor de Nederlandse samenleving. Tijdens die les vertel ik over de Tweede Wereldoorlog en over het leed van mensen, met name van het Joodse volk. Sommige cursisten zijn sceptisch over de Holocaust, anderen hebben geen zin meer om over oorlog te praten.

Dan toon ik een stukje film waarin de concentratiekampen te zien zijn. Er heerst een diepe stilte in de zaal. Die dag zegt Abufazel niets.

Een paar weken later is het zover: ze zijn er klaar voor om hun Participatieverklaring in ontvangst te nemen. Tijdens de laatste les kijk ik terug op de lessen die we gehad hebben en ik vraag welke les ze niet gauw zullen vergeten. Dan zie ik voor het eerst dat Abufazel voorzichtig zijn hand opsteekt. Hij is duidelijk zenuwachtig. Met een kleine hoest maakt hij zijn stem open en zegt: “De les over de Tweede Wereldoorlog en de beelden die je ons liet zien zal ik nooit meer vergeten. Voor de eerste keer in mijn leven als Palestijn voelde ik medelijden en medeleven met Joden.”

Dan wordt hij stil. En na een paar seconden kijkt hij mij aan en zegt: “Tijdens die les heeft God mijn hart verzacht.” Ik krijg spontaan een brok in mijn keel. Met tranen in onze ogen kijken we elkaar aan. En ik denk: is dit niet de werkelijke betekenis van vrijheid?