Heilig Avondmaal | Wat is het en wat zegt de Bijbel erover?

Pesachmaaltijd

Vlak voor zijn sterven vierde Jezus met zijn leerlingen de pesachmaaltijd. Tijdens deze maaltijd herdenkt men de bevrijding van het volk Israël uit Egypte, waar zij slaven waren. Er wordt onder meer teruggedacht aan het bloed van het lam langs de deurposten, de ongezuurde broden (matzes) om snel te kunnen vluchten, de bitterheid van de tijd van slavernij. Het bloed van het lam langs de deurposten (zie Exodus 12) zorgde ervoor dat de eerstgeboren zonen en dieren van de Israëlieten bleven leven, terwijl die van de Egyptenaren stierven.

Wijn als symbool voor Jezus’ bloed

In het Oude en het Nieuwe Testament is het nuttigen van bloed absoluut verboden. Bloed staat voor levenskracht, het leven zelf. In de relatie tussen God en mens is bloed het enige dat vergeving, verzoening en redding brengt. Alleen door middel van dierenoffers was volkomen verzoening, een compleet herstelde relatie tussen God en mens, mogelijk. Tijdens de pesachmaaltijd: ‘nam Jezus een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden: ‘Drink allen hieruit, dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden.’ (…) Nadat ze de lofzang hadden gezongen, vertrokken ze naar de Olijfberg.’ - Matteüs 26:27-28, 30. Met deze woorden maakt Jezus duidelijk dat Hij zelf het Lam is dat geslacht moet worden, zodat de relatie tussen God en mens volledig hersteld kan worden. Hij zelf zal zijn lichaam geven als een offer, zodat dierenoffers daarna niet meer nodig zouden zijn. 

Brood als symbool voor Jezus’ lichaam

In de nacht dat de Heer Jezus werd uitgeleverd, nam hij een brood, sprak het dankgebed uit, brak het brood en zei: ‘Dit is mijn lichaam voor jullie. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken.’  - 1 Korintiërs 11:23, 24 (zie ook Lucas 22:19).

Nieuw verbond

Tijdens de pesachmaaltijd legde Jezus dus uit wat er zou gaan gebeuren. Hij zou sterven, en door zijn dood zou een nieuw verbond worden gesloten tussen God en mensen. Het oude verbond was gebaseerd op de wet: wanneer de mensen deden wat God had gezegd in zijn geboden, dan konden zij in harmonie leven. Maar het lukte mensen niet om zich aan de wetten te houden, daarom werd er elk jaar met pesach (pasen) een lam geslacht om alle zonden te vergeven. Het nieuwe verbond werd door Jezus ingesteld, zodat offers niet meer nodig zijn. Door Jezus’ offer zijn mensen vrijgesproken van schuld en schaamte. Jezus gaf zijn leerlingen de opdracht om steeds opnieuw het avondmaal te vieren, om hem te gedenken. Daarom wordt het nu nog steeds in de kerk gevierd. 

Betekenis van het woord eucharistie

Het woord eu-charis-teo is samengesteld uit de woorden ‘eu’, dat goed betekent, en ‘charis’. Charis heeft meerdere betekenissen, namelijk genade, geschenk, gratis en vreugde. Door het vieren van eucharistie, het avondmaal, bedank je God dus eigenlijk voor het goede geschenk dat Jezus ons heeft gegeven: vrijheid dankzij zijn offer. Doordat hij stierf aan het kruis, door zijn offer kunnen mensen vrij zijn van schuld, schaamte, onreinheid, gebondenheid. Het bloed van Jezus (gesymboliseerd door de wijn) nam niet alleen onze zonde weg, maar ook alle andere obstakels om tot God te naderen. Het bevrijdt ons uit slavernij, zoals de Israëlieten werden bevrijd uit Egypte.  

Verschil eucharistie en heilig avondmaal

Zowel in het protestantse avondmaal als in de rooms-katholieke eucharistie wordt het sterven van Jezus herdacht. Het grote verschil is dat het avondmaal een geestelijke gebeurtenis is: wijn en brood zijn de symbolen. Volgens de rooms-katholieke worden het brood (de hostie) en de wijn letterlijk het lichaam en bloed van Jezus. Daarom mag er ook niets verspild worden en worden de brood en het wijn op een speciale manier bereid.  

Lied

De band Sela schreef dit mooie lied voor het vieren van het avondmaal.