Janna is transgender en ging in transitie

Op het moment van het interview is Janna aan het herstellen van de laatste operatie van haar transitieproces. Janna: “Dit was de finalestap. Er is geen volgende stap meer. Natuurlijk is het hele proces niet continu actueel. Er zitten lange wachttijden tussen de verschillende stappen en tussendoor leef je je leven. Toch voelt het voor mij als een periode van twaalf jaar. Toen is het allemaal begonnen: het actief zoeken wat er met me aan de hand is, het ontdekken, vervolgens heel hard vechten omdat je het niet wilt, het accepteren en dan de transitie. Tussendoor ben ik ook nog gescheiden en stond het transitieproces periodes op een laag pitje, zodat ik mijn kinderen er goed in kon meenemen.

Als jongetje werd ik geboren in een mannengezin. Ik had een fijne jeugd met lieve ouders en drie broers die volop actief waren met sporten, muziek maken en vrijwilligerswerk in de kerk. Op school had ik het moeilijk. Ik paste niet tussen de andere kinderen en heb letterlijk gedacht dat ik gek was. Als je een grote wijnvlek hebt en je wordt gepest, dan weet je waarom ze je pesten. Ik was het buitenbeentje, maar wist niet waarom. Vervolgens was alles wat niet lukte in mijn leven, een bevestiging dat ik ‘raar’ was.”

Verlegen jongetje

“Mijn ouders hebben nooit iets aan mij gemerkt. Ik was een verlegen jongetje en erg op mezelf. Misschien was het anders gelopen als ik een zus had gehad. Dan hadden we meisjesspeelgoed in huis en had ik een voorbeeld. Maar het is een verkeerd beeld dat je als ‘trans’ per se meisjesachtig of jongensachtig doet als kind. Je kunt een stoere jongen zijn of een feminien meisje en toch ontdekken dat je transgender bent.

Ik heb letterlijk gedacht dat ik gek was

Zo ging het bij mij. Ik groeide op, worstelde mijzelf door mijn schoolperiode heen, kreeg een goede baan en leerde een leuke vrouw kennen. Ik hield veel van haar en ik heb geen spijt van mijn huwelijk. Het is niet mooi geëindigd, maar het is wel mooi begonnen en het is lang goed geweest. Bovendien heb ik er vier kinderen aan overgehouden. Zo waardevol!

Desondanks was er altijd een gevoel in mijn leven dat sluimerde. In sommige periodes brak het gevoel door en werd ik gek van mezelf. Op internet ging ik dan op zoek. Ben ik homoseksueel, autistisch, schizofreen of gewoon gek? Inmiddels weet ik dat veel transgenders in eerste instantie verkeerd worden gediagnosticeerd. Vaak vertonen ze onhandig gedrag in bepaalde situaties. Net als mensen met autisme soms doen. Dit komt omdat je als transgender iemand anders ‘speelt’. Ik heb jarenlang gespeeld dat ik een jongetje was. Zonder dat ik wist dat het niet zo was.”

Identiteitsprobleem

“Mijn zoektocht speelde af op verschillende websites. Ik verschoof van de ene community naar de volgende. In die communities had ik mooie gesprekken met mensen en probeerde ik te ontdekken of ik daar paste. Dat voelde veilig, want niemand kende mij. Ik ontdekte dat mijn ‘probleem’ niet zomaar op te lossen was met een testje of het beredeneren van feiten. Het was een identiteitsprobleem waarin ik me vooral herkende in verhalen van anderen. Dat gebeurde toen iemand mij vroeg of ik wel eens aan transgender had gedacht. In eerste instantie had ik daar niets mee. Ik associeerde het met drag queens en voelde mij daar totaal niet bij passen. Daarom ging ik naar een psycholoog. Was dit dan wat er met mij aan de hand was?

Ik was blij dat mijn zoektocht voorbij was, maar ik was niet blij met de uitkomst

Een eenduidig antwoord kwam er niet meteen. De psycholoog vertelde dat de meeste transgenders tot op de operatietafel regelmatig twijfelen of ze daadwerkelijk transgender zijn. Die twijfels horen er gewoon bij. Het is een complexe diagnose. Het zat bij mij niet per se in het dragen van vrouwenkleding of in make-up. Het telt allemaal wel een klein beetje mee. Ik was blij dat mijn zoektocht voorbij was, maar ik was niet blij met de uitkomst. Het had zulke grote gevolgen.”

Rouwproces

“Op het moment dat ik overtuigd was, heb ik het aan mijn vrouw verteld. Voor haar verklaarde het een heleboel. Het was de bevestiging dat ik niet de man kon zijn die ze wilde. Het was daarmee ook de druppel in een relatie die door veel verschillende omstandigheden al moeilijk was.

Ik moest het ook aan mijn kinderen vertellen. Dat was vreselijk eng. Ik had verhalen gelezen over transgenderouders die hun kinderen niet meer spreken. Mijn oudste was op dat moment zeventien en de jongste was acht jaar. Het verliep gelukkig goed. Vanaf dat moment heb ik het bewust rustig aan gedaan. Stapje voor stapje heb ik ze meegenomen, zodat ze het bij konden houden. Gelukkig kan ik zeggen dat ze allemaal nog in mijn leven zijn.

Mijn ouders en broers hadden het ook moeilijk. En dat voelde eenzaam. Ik ben een echt familiemens en mijn familie hield een periode afstand om over de hele situatie na te denken. Gelukkig kan ik zeggen dat ik ook met hen allemaal nog contact heb en dat ze mijn keuze accepteren. Mijn ouders zeiden eerlijk tegen mij dat ze twijfelden of het goed is wat ik doe. Dat vind ik niet erg. Ze mogen het ermee oneens zijn en dat zeggen. Daar kijk ik niemand op aan. Dit is mijn pad en daar mogen mensen moeite mee hebben. Dat vind ik ook niet raar. Ook een van mijn broers heeft het er moeilijk mee gehad. Hij zei dat het voelde als een rouwproces. Alsof zijn broer was overleden en hij ineens een zus had en met haar had hij nog geen band.”

Weerstand vanuit het christendom

“En dan had ik natuurlijk ook nog de confrontatie met God. Wat zou Hij ervan vinden? Dat vond ik ingewikkeld. Mede omdat ik in mijn geloof een ‘wegloper’ ben. Als ik het moeilijk heb, dan zoek ik geen steun en draai ik me om. Om er vervolgens altijd achter te komen dat God achter me staat, want Hij loopt altijd mee. Daarnaast voelde ik de weerstand vanuit het christendom. Mensen zeiden letterlijk tegen mij dat dit Gods wil niet was. Ik heb mijzelf afgevraagd wat ik zou doen als ik dit zeker zou weten. Ik realiseerde mij dat ik dan alsnog deze weg was gegaan. In mijn ogen is het noodzaak geweest. Op dat moment brak er iets. Het heeft het kinderlijke vertrouwen dat ik ga waar God mij leidt, stukgemaakt. Ik wist dat er situaties in mijn leven konden zijn, dat ik God niet zou volgen. Dit was natuurlijk een gedachte-experiment, want ik weet gewoon niet zeker of het tegen Gods wil is. En ik durf ook niet te zeggen dat God erachter staat. Toch voelt het voor mij niet dat God mij afwijst.

Ook mijn kerk heeft mij niet afgewezen. Ik ben op een avond naar de kerkenraad gegaan en heb het ze zelf verteld. Ze zagen dat ik het moeilijk had en zeiden dat ze mij zouden helpen. Nooit is er een wanklank geweest. Natuurlijk weet ik dat er gemeenteleden zijn die er moeite mee hebben, maar dat is niet aan mij verteld. Het meest bijzondere was de bekendmaking van mijn nieuwe naam. Vanaf de kansel werd het aan de gemeenteleden verteld. De mededeling begon in hij-vorm en ging over in zij. Het was liefdevol en mooi. En ook nu na de operatie krijg ik weer veel beterschapskaartjes. Waarschijnlijk snappen ze het niet helemaal, maar ze zijn meevoelend en gaan met me mee.”

Harde standpunten en onnozelheid

“Ik vertel graag mijn verhaal en hoe mijn omgeving ermee is omgegaan. Het is een toonbeeld van liefde. Deze liefde is mijn stokpaardje. Ik hamer altijd op openheid en vriendelijkheid. Zie elkaar door de ogen van Jezus. De basis van het christelijke geloof is die enorm liefde. Ondanks dat ik soms tegenwerking en pijn ervaar, bid ik dat ik een mild hart mag houden. Ik wil niet verbitterd raken. Natuurlijk word ik weleens boos op iets dat ik op social media lees, maar ik probeer het door Gods liefde te bekijken. We doen elkaar als mensen zoveel pijn door harde standpunten en onnozelheid en dat is zo jammer.

De rol als jongen en als man heb ik gespeeld

Met deze laatste operatie komt er een rust in mijn leven. Ik heb het plan om het boek dat ik heb geschreven, uit te geven en daarmee hoop ik het af te ronden en afscheid te nemen van de transcommunity. Ik ben het traject ingegaan en ik ben nu een vrouw en dan mag het op een gegeven moment ook klaar zijn. Het herinnert mij te veel aan mijn oude leven. Ik wil opnieuw en vrij beginnen. Ik weet nog dat een kennis na mijn bekendmaking opmerkte dat ik in korte tijd ineens heel vrouwelijk was geworden. Alsof ik vrouwelijke maniertjes had aangeleerd. Het was juist andersom. Ik heb mijn aangeleerde gedrag afgelegd. De rol als jongen en als man heb ik gespeeld. Het acteerwerk mag ik loslaten. Natuurlijk zal ik nooit liegen over mijn verleden, maar het is heerlijk om eindelijk mezelf te zijn.”

Lees ook: 'Toen Anna drie was, zei ze voor het eerst dat ze liever een jongetje wilde zijn.'