Jozefs mooie kleren
Kleding als rode draad door de verhalen van Jozef.
Roelien Smit, wetenschappelijk medewerker Bijbelgebruik bij het NBG, schreef bij De Grote Bijbelquiz 2016 twee artikelen waarin zij bepaalde wetenswaardigheden belicht. In haar tweede artikel gaat het over de rol van kleding in de verhalen over Jozef.
Het verhaal van Jozef is prachtig opgebouwd. De personages zijn levensecht en het verhaal zit vol herkenbare emoties als jaloezie, verdriet, en vreugde. Maar er zijn nog meer motieven die in heel Genesis 37–45 terugkomen. Het meest bekend zijn natuurlijk de dromen: de twee van Jozef, die van de schenker en de bakker, en de twee van de farao. Maar er is nog iets dat steeds een rol speelt: de kleding van Jozef. Steeds als er iets met Jozef gebeurt, gebeurt er ook iets met zijn kleding.
Het begint al vroeg in het verhaal. Jozef was de lang gewenste zoon van Rachel, de lievelingsvrouw van Jakob. En Jozef wordt dus ook het lievelingetje van zijn vader Jakob. Daarom krijgt Jozef een prachtige jas in allerlei kleuren (Genesis 37:3). Dat zet kwaad bloed bij zijn broers. Zij krijgen zo’n hekel aan hem dat ze nooit met hem willen praten.
De mooie jas van Jozef komt aan het einde van hoofdstuk 37 weer terug. Als Jozef zijn broers opzoekt die aan het schapen hoeden zijn, pakken de broers de jas af. Ze gooien Jozef in een put, verkopen hem daarna aan handelaars, en halen de jas door het bloed van een bokje. Daardoor denkt Jakob dat zijn lievelingszoon verscheurd is door een wild dier (Genesis 37:31-33).
Jozef komt terecht in Egypte. Hij wordt daar als slaaf aan Potifar verkocht. Jozef klimt binnen korte tijd op tot een belangrijke steun voor zijn baas. Die hoeft zich alleen nog maar druk te maken over wat hij wil eten. De vrouw van Potifar laat vervolgens haar oog op Jozef vallen: ze probeert hem te verleiden. Op een dag grijpt ze hem vast, maar Jozef vlucht weg. Zijn kleed blijft echter bij de vrouw van Potifar achter (Genesis 39:11-20). Daarmee kan ze Jozef vals beschuldigen dat hij haar lastigviel: Jozef komt in de gevangenis terecht.
Na een jaar of twee krijgt de farao van Egypte vreemde dromen. Niemand weet ze uit te leggen, tot de schenker zich Jozef herinnert, die hem eerder een droom uitlegde. Jozef wordt uit de gevangenis gehaald. Maar voor hij naar de farao mag, wordt hij geschoren en krijgt hij schone kleren aan (Genesis 41:14). Jozef legt daarna de dromen van de farao uit. En weer krijgt hij een belangrijke positie: nu is het de farao die volledig op Jozef vertrouwt. Omdat Jozef de leiding over heel Egypte krijgt, geeft de farao hem prachtige kleren van fijn linnen, zijn zegelring en een gouden ketting (Genesis 41:42).
Aan het einde van het verhaal over Jozef staat nog één keer iets over kleding. Nu gaat het echter over de kleding van zijn broers. Als de broers voor de derde keer in het paleis bij Jozef komen, maakt hij zich eindelijk aan hen bekend. Hij laat zijn hele familie naar Egypte komen, zodat ze daar kunnen wonen en werken. En hij geeft aan iedereen nieuwe kleren. Daarmee krijgt het verhaal dat met jaloezie en een mantel begon, een einde met vreugde en nieuwe kleren (Genesis 45:21-22).
