Do­cu­men­tai­re­ma­ker Maartje over De Vlaardingse pleeg­kin­de­ren: ‘Met elk gesprek werd het verhaal gruwelijker dan gedacht’

Door: Nathalie de Graaf

Toen in 2024 de mishandelingen in Vlaardingen aan het licht kwamen, hoopte Maartje Kamphuis, eindredacteur en documentairemaker, tegen beter weten in dat de strafbare feiten op de één of andere manier misschien niet zo erg zouden zijn als het leek. Maar met elk gesprek dat zij en haar collega Dirk Mostert voerde, werd het verhaal gruwelijker dan gedacht.

“Voor de EO-serie In het hart van de zaak belichten we de menselijke kant achter grote rechtszaken. Omdat er jonge, kwetsbare kinderen bij betrokken zijn en drie biologische moeders is het best bijzonder dat zij mij en Dirk Mostert uiteindelijk toegang gaven tot hun levensverhaal. Het systeem had immers ongelooflijk gefaald. Het persoonlijke leed was niet te overzien. Hoe had dit kunnen gebeuren? Dat werd onze drijfveer. In samenwerking met Bart Visser van Namens de familie, onderdeel van Slachtofferhulp Nederland, hebben we het verhaal mogen vertellen van binnenuit. Het is ontluisterend om te maken, maar we hopen vooral dat het van betekenis zal zijn.”

Hoe had dit kunnen gebeuren?

Signalen genegeerd

In mei 2024 werden pleegouders John en Daisy gearresteerd op verdenking van zware mishandeling en verwaarlozing van hun toen 10-jarige pleegdochter. Het meisje werd bewusteloos binnengebracht in het ziekenhuis, woog nog maar twintig kilo en had meerdere – onbehandelde – botbreuken. “Uit onderzoek bleek dat John en Daisy het meisje stelselmatig hadden mishandeld. Zo hadden ze haar geschopt, geslagen en opgesloten in een kooi die verbonden was met elektrische draden. Ook het halfzusje van het meisje van één jaar oud, zat lange tijd bij dit gezin en werd fysiek mishandeld. Zij moest in een emmer met haar eigen uitwerpselen staan.”

Gaandeweg de research werd duidelijk dat er nóg meer pleegkinderen bij betrokken waren. “Het gezin had ook een pleegzoon die als baby bij hen was geplaatst en acht jaar lang, tot het moment van arrestatie van de pleegouders, bij hen opgroeide. In de tussentijd hebben ze ook drie Syrische jongens opgevangen. De oudste van 15 was binnen een week weg, na een confrontatie met de pleegvader. Maar zijn jongere broertjes van 4 en 9 bleken daarna verschrikkelijk te zijn mishandeld. Van hen werd bekend dat zij in een hondenhok moesten slapen en gruwelijk werden mishandeld, waarna zij direct uit huis geplaatst werden. Een half jaar later werden het Vlaardingse pleegmeisje en haar zusje geplaatst, met alle dramatische gevolgen van dien. Het meisje is nu elf jaar oud en zit in een revalidatiecentrum. Mentaal heeft ze het niveau van een peuter, terwijl ze een goede en rustige leerlinge was op school. Ze heeft ernstig hersenletsel opgelopen door alle mishandelingen en zal nooit meer de oude worden.”

Tekst gaat hieronder verder.

• 'In het hart van de zaak’ belicht schrijnend verhaal Vlaardingse pleegkinderen

  Klik hier

Sluwheid

“Wat mij opviel tijdens het maakproces was de sluwheid van de pleegouders. Ondanks de verschillende signalen vanuit de kinderen zelf wisten ze jarenlang buiten schot te blijven.” John en Daisy zijn onderzocht in het Pieter Baan Centrum en daaruit bleek dat ze verschillende persoonlijkheidsstoornissen zoals narcisme, borderline en een agressiestoornis hebben.

Hoe hebben zij jarenlang hun gruwelijke gang kunnen gaan en hoe hebben de instanties dit kunnen missen? “In de documentaire gaan we op dat vraagstuk in. In januari van dit jaar werd een kritisch rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in samenwerking met de Inspectie Justitie en Veiligheid gepubliceerd. Daaruit kwam naar voren dat twee stichtingen die bij deze zaak betrokken waren hun zorgplicht ernstig hebben geschonden. Een derde stichting bleef in dat onderzoek enigszins buiten schot, maar ook daar is een vreselijke fout gemaakt door verwarring rondom een aangifte. Niet alleen zijn signalen van het meisje zelf genegeerd, ook de zorgen van de biologische moeder werden niet serieus genomen.
Het meisje kwam met een kaalgeschoren hoofd naar school en vertelde van de mishandelingen. Maar toch werd ze niet geloofd, ze had het zogenaamd allemaal zelf gedaan. Het is verbijsterend dat niemand van de hulpinstanties echt de regie voerde en ingreep.”

Het is verbijsterend dat niemand van de hulpinstanties aan de bel trok.

Samen met Dirk heeft Maartje alle betrokkenen geïnterviewd, met uitzondering van de kinderen zelf. “Zeer schrijnend waren ook de gesprekken die Dirk en ik hadden met de drie biologische moeders die één of meerdere kinderen in dat gezin hadden. Het Syrische gezin, waarvan de twee broertjes van vier en negen eerder waren weggehaald bij John en Daisy, moesten er via televisie achter komen dat er na hen nog meerdere kinderen bij dit gezin waren geplaatst.”

Strijd

Met name het feit dat de moeders uit liefde en in goed vertrouwen tijdelijk de zorg voor hun kinderen aan pleegzorg hadden overgelaten vindt Maartje schrijnend. “Eén van de moeders vertelde dat ze haar zoontje graag weer terug wilde toen ze afstand had gedaan van haar gewelddadige partner en de situatie weer veilig was. Iets waarin ze in haar beleving vervolgens buitengewoon tegengewerkt werd door de instanties. Deze moeder heeft zo’n strijd moeten voeren – 33 rechtszaken in 5,5 jaar tijd - om hem terug te krijgen, dat zij uiteindelijk zo moegestreden was dat ze de strijd om haar jongste zoon terug te krijgen moest staken en hij acht jaar lang opgroeide in dit ‘horrorgezin’. Het is verdrietig om te zien dat een systeem dat er is om kinderen te helpen, zo compleet faalt. Met de kanttekening dat er natuurlijk wel degelijk kinderen zijn die wél goed opgevangen worden door liefdevolle pleeggezinnen.”

“Opvallend tijdens de interviews met de moeder van het Vlaardingse pleegmeisje was dat ze haar best deed om haar emoties niet te laten zien. Uit angst heeft zij een masker op te houden tegenover de buitenwereld en met name de hulpinstanties. Haar emoties worden door hen gevoelsmatig tegen haar gebruikt. Ze doet er alles aan zodat ze niet als instabiel bestempeld wordt uit angst haar dochters opnieuw kwijt te raken. Terwijl ze in mijn ogen, en ik denk in de ogen van alle ouders in Nederland, echt alle recht heeft op haar verdriet en woede.”

Door merg en been

De meeste documentairemakers proberen altijd een zekere afstand te houden van de onderwerpen, Maartje heeft daar wat meer moeite mee. “Zeker in dit geval was dat een uitdaging. Wat ik las en hoorde ging door merg en been. Eén van de nauw betrokkenen refereerde aan de film The Silence of the Lambs. Zo gruwelijk was het beeld van wat daar in dat huis gebeurde. De emoties lopen hierdoor soms hoog op, maar ook de drive om dit verhaal zo goed mogelijk te vertellen en daarmee het grote onrecht dat deze moeders en kinderen (voor zo ver dat gaat) recht te doen.”

Rechtszaak

De inhoudelijke behandeling van deze zaak was op 6 en 7 november 2025 in de rechtbank van Rotterdam. Ook op 11 november zijn Maartje en Dirk aanwezig. “John en Daisy worden verdacht van onder meer zware mishandeling en verwaarlozing van het destijds tienjarige meisje, met ernstig lichamelijk letsel als gevolg. Ook worden ze verdacht van mishandeling van drie andere pleegkinderen die aan hun zorg waren toevertrouwd.” De uitspraak wordt eind november verwacht.

“Het waren intense dagen. Alle details zijn naar voren gekomen en het was goed om te zien dat de drie rechters en ook de officieren in deze zaak écht hun huiswerk hadden gedaan en daarmee de moeders en kinderen recht deden. Op 11 november zullen de pleegouders zich verdedigen. Onvoorstelbaar hoe dat voor een moeder moet zijn. Wij maken zowel in de rechtszaal als in de familiekamers opnames. We hebben die dagen onze professionele petten op, maar leven intens met de moeders mee. Net als alle andere mensen die nu om deze drie moeders heen staan, zoals Martine en Femke van Slachtofferhulp Nederland, hun advocaten Frank en Inge, en natuurlijk Bart van Namens de Familie. Zij gaan echt voor hen door het vuur en ook dat is ontroerend om te zien.”