Roel kijkt verder: ‘Waarom ik de halfzijdig verlamde Hans zelf zijn gordijnen laat sluiten’

Achter de deuren van Nederlandse verpleeghuizen zitten honderdduizenden jaren aan levenservaring verscholen. Unieke verhalen, gevormd door decennia van liefde, loslaten en levenslust. Het zijn huizen waarin allerlei karakters en sociale klassen samenkomen. Van metselaars tot docenten en van kunstenaars tot directeuren.

Zo ook de 71-jarige Hans, inmiddels een aantal weken woonachtig in het Aeneas, die tot voor kort nog actief was binnen zijn eigen bedrijf. Hans kreeg een CVA (Cerebro Vasculair Accident, oftewel een herseninfarct) en raakte halfzijdig verlamd. Hij kon niet meer zelfstandig wonen, waardoor zijn leven ingrijpend veranderde.

Ondanks dat zie ik dat hij het voor elkaar krijgt om vanuit zijn bed met een grijpstok het gordijn te sluiten. Voor het oog een kleine handeling, maar voor Hans een grote overwinning. Het is zijn manier om te laten zien: ik kan dit nog zelf. Een moment van autonomie, van eigenwaarde, dat hem (en mij) herinnert aan de mens achter het herseninfarct.

Tekst gaat hieronder verder

• Roel kijkt verder: ‘Of Corrie echt dementie heeft? Zelf ben ik er niet zeker van’

  Klik hier

Lekker belangrijk

Later die avond krijgt Hans bezoek van een kennis, Patricia. Als ze weggaat, doet ze de gordijnen volledig dicht en neemt afscheid. Hans bedankt haar voor haar bezoek, maar vraagt nog snel of ze de gordijnen iets verder open wil laten, zodat hij zelf met zijn grijpstok aan de slag kan. Patricia, die Hans al jaren kent, denkt dat hij een grapje maakt. “Lekker belangrijk”, zegt ze lachend met een knipoog als ze de afdeling verlaat. Ik zie hoe de glimlach van Hans even verdwijnt. Die woorden, hoe luchtig ook bedoeld, raken hem. Want voor hem is dat gordijn sluiten heel belangrijk. Het is een symbool van zijn zelfstandigheid, van wie hij is.

Het sluiten van een gordijn is voor Hans een overwinning.

Later vertel ik Patricia waarom dat moment voor Hans zo belangrijk was. We gaan zitten, en ik leg uit hoe een CVA iemands leven verandert, maar niet definieert wie iemand is. “Hans is nog steeds dezelfde man die je kent”, zeg ik, “maar nu is het sluiten van een gordijn voor hem een overwinning, een moment waarop hij voelt dat hij de regie heeft.” Patricia luistert aandachtig. Ze kent Hans van vroeger, toen hij alles nog zelf deed. We komen tot de conclusie dat de ene CVA de andere niet is – iedereen ondervindt het anders, en het is belangrijk om de mens achter de aandoening te blijven zien.

Ons gesprek wordt steeds mooier. Patricia begint vragen te stellen over de situatie van Hans, over werken in de zorg, over hoe we mensen zoals Hans kunnen ondersteunen. Ze toont oprechte interesse, en in de weken die volgen komt ze steeds vaker langs. We raken meer en meer in gesprek. Ze begint zelfs over een mogelijke carrièreswitch, waarna ik haar van wat informatie voorzie.

Altijd blijven groeien

Tot mijn verrassing vertelt ze me een paar weken later, stralend van enthousiasme, dat ze zich heeft ingeschreven voor een opleiding tot helpende in zorg en welzijn – dezelfde opleiding waarmee ik jaren geleden mijn eigen carrière in de zorg begon. “Maar je bent toch verpleegkundige?”, vraagt ze verbaasd. Ik glimlach en vertel haar over mijn ontwikkeling, over hoe je in de zorg altijd kunt blijven groeien. “Je bent nooit te oud om te leren”, zeg ik.

Hans beaamt vervolgens: “Nee Patricia, je bent nooit te oud om te leren”, wijzend naar een instructieblad over de nieuwe elektrische gordijnrails die hij straks met zijn stem kan bedienen. “Want die grijpstok is toch zo ouderwets”, voegt hij er met een knipoog aan toe. We schieten allemaal in de lach. Hans, met zijn humor en veerkracht, laat ons weer zien wie hij écht is: een mens met dromen, grappen en een ongebroken wil om vooruit te denken.

Hans laat ons weer zien wie hij écht is: een mens met dromen.

Patricia vertelt later dat ze nog veel heeft nagedacht over ons gesprek over de gordijnen. Wat vroeger vanzelfsprekend was, is nu een uitdaging die Hans met trots aangaat. Het doet Patricia en mij beseffen hoe makkelijk het is om in de zorg – als professional of als naaste – dingen over te nemen. Vergis je niet, vaak met de beste bedoeling. Maar échte zorg betekent, wat mij betreft, ruimte geven aan autonomie. Dat de mens achter de aandoening zich van waarde voelt en de touwtjes in handen heeft. Voor Hans is het sluiten van de gordijnen een symbool van zijn kracht, een kleine overwinning die hem laat voelen dat hij ertoe doet.

Deze momenten met Hans en Patricia leren mij opnieuw hoe belangrijk het is om te kijken naar wie iemand écht is. De glimlach van Hans, Patricia’s enthousiasme voor haar nieuwe carrièreswitch, ons gedeelde besef dat je nooit te oud bent om te leren: dat is waar zorg om draait. Het draait om de mens.