Rutger Bregman: ‘Ik was vastbesloten om christen te worden’

Rutger Bregman noemt zichzelf ietsist. Toch denkt hij dat hij in veel opzichten nog altijd iets christelijks in zich heeft. ‘Ik zeg altijd: je kunt iemand wel uit de kerk halen, maar hoe haal je de kerk uit iemand?’ 

Rutger komt uit een warm, christelijk nest, zijn vader was dominee. ‘Ik was altijd apetrots op mijn vader, dat hij de dominee was en op de kansel stond. Ik ben ook niet opgevoed met dogma’s of ‘zo zit het’. Ik ben eerder opgevoed met bepaalde vragen die belangrijk zijn. Wat is je verantwoordelijkheid? Wat is je moreel kompas? Wat wil je bijdragen? Die vragen houden me tot op de dag van vandaag bezig.’

Op zijn 18e was Rutger vastbesloten om christen te worden. Hij las stapels boeken en volgde colleges over religie aan de universiteit. Maar in plaats van zijn geloof te bewijzen, viel hij ervan af. Het moment dat Rutger zijn geloof verloor noemt hij deprimerend. ‘Ik realiseerde me ineens dat alle zingeving vanuit mensen zelf komt. Er is geen kosmische garantie, er is geen natuurwet of wat dan ook die garandeert dat het goedkomt. (…) Dat betekent ook dat alle rechtvaardigheid niet van boven, maar van beneden komt. Dat plaatst voor mijn gevoel ook een enorme verantwoordelijkheid op de schouders van mensen.’ 

Sinds zijn geloof wegviel, zijn ook rituelen weggevallen, zoals bidden en kerkgang. Maar wat blijft zijn de vragen, en het gevoel dat er een plicht is. Als Rutger thuiskomt bij zijn ouders doet hij nog altijd mee met het gebed. ‘Ik vind bidden echt een schitterend ritueel. Voor mij is religie heel erg iets wat tussen mensen gebeurt. Het gaat mij er niet om: is het nou waar, maar om wat mensen ermee doen. Ik vind het effect van geloven interessanter dan wat waar is.’

Bekijk het gesprek met Rutger Bregman in Adieu God? op maandagavond 28 maart om 23.16 uur op NPO2 of kijk het terug via deze link op NPO Start.

Foto's: Willem Jan de Bruin