Tygo Gernandt: 'Flakka is de heftigste drugs die ik ooit heb gezien'

"Voordat ik aan deze serie begon, kende ik flakka alleen als de zombiedrug uit Amerika", vertelt Tygo. "In de media zag je straten vol mensen die volledig van de wereld waren. Tijdens de opnames hier in Nederland stond ik oog in oog met de gebruikers. Het is de heftigste drugs die ik ooit heb gezien."

Op zoek naar gebruikers

In de EO-serie Tygo in de flakka volgt Tygo een aantal gebruikers van dichtbij. Maar het vinden van- en contact houden met flakka-gebruikers bleek niet eenvoudig. "We zijn bijna een jaar bezig geweest. Dat was soms zoeken, want telefoons worden onderling gestolen en afspraken komen ze vaak niet na. Toch wilde ik deze wereld aan de Nederlandse kijker laten zien, met alle pijn, eenzaamheid en ellende die erbij komt kijken."

Van de wereld

Een van de eerste ontmoetingen die Tygo nooit zal vergeten, is met Marie. "Ze kwam de trap af en was totaal van de wereld. Ze kon bijna niet praten, maar zei tegen mij: 'Alleen jij kunt mij helpen'. Dat was zo heftig! Je ziet iemand die ver van de realiteit staat, maar toch enigszins vertrouwen toont. Persoonlijk denk ik dat ze een soort van baken voelde van iemand die nuchter was."

Niet alleen Marie maakte indruk. Ook Merrill, een flakka-gebruiker die bij de ontmoeting net uit een psychose kwam, raakte Tygo diep. Hij slaagde erin een nieuw leven in Zwitserland te beginnen. "Toen ik hem uitzwaaide op het station, voelde ik pure trots. Een paar weken later sprak ik hem in de bergen. Hij was gezond en blij. Dat gun ik iedereen!"

Flakka is zó verwoestend, maar er is altijd een weg terug

Impact op psyche

In de serie wordt duidelijk zichtbaar dat deze drug op iedereen een ander effect heeft. Zo maak je kennis met Gerben, die - ook met flakka op - ogenschijnlijk scherp blijft. Terwijl zijn vriendin Marie wanneer ze gebruikt volledig van slag is. En bij Mark zien we dat hij alleen maar moest lachen, omdat hij stemmen in zijn hoofd hoorde. Tygo: "Het is bizar om te zien: het raakt telkens een ander stukje van iemands psyche."

Wat Tygo ook bijblijft, is de geur. "Flakka ruikt heel intens, net een soort brandend plastic. Als je het eenmaal hebt geroken, vergeet je die geur nooit meer. Ook opvallend: ik herkende vaak aan de handen dat onze hoofdpersonen flakka gebruiken. Flakka wordt gerookt uit een pijpje dat verhit wordt. Daardoor hadden ze eelt en brandwonden. Tijdens het gebruiken konden ze zo’n pijpje gewoon vasthouden zonder pijn te voelen.

Ik heb er meerdere keren bij gezeten wanneer er flakka werd gebruikt, maar zorgde er bewust voor dat ik uit de wind zat. Wanneer ik toch in de dampen van flakka stond, voelde ik een druk op mijn voorhoofd. Regelmatig moest ik even wegstappen. Maar dat is natuurlijk niks vergeleken met wat gebruikers zelf ervaren."

'Stoppen of sterven'

De meeste flakkagebruikers leven op straat, ontdekte Tygo. "Bij Remco, die in een schuur sliep, brak mijn hart. Hij was net voor een tijd clean geweest maar helaas toch teruggevallen. Tijdens een van de gesprekken die ik met hem had, benadrukte hij dat hij aan de ene kant heel graag wil stoppen met gebruiken, maar aan de andere kant ook wel wil sterven aan flakka. Flakka wordt vaak gebruikt om niet voelen, al is dat maar even."

Huilend achter het stuur

Bij het maken van de documentaire werkte Tygo intensief samen met twee collega’s. "Het is best moeilijk om zo’n documentaire te maken, omdat er natuurlijk zoveel verdriet achter zit. Vaak als we ver weg van huis waren voor draaidagen, overnachtten we in een hotel. Dan konden we elkaar steun bieden en over de dag praten. Maar er zijn ook avonden geweest dat ik huilend achter het stuur heb gezeten, omdat de verhalen zo’n impact hadden.

Dat geldt voor al die documentaires. Het is heel verdrietig om iemand zo te filmen in hun dieptepunten. Maar de gebruikers die we hebben gevolgd vonden het heel belangrijk om Nederland te laten zien hoe gevaarlijk het is, en dat je er echt van af moet blijven."

Tijdens de draaidagen had de crew de auto vol liggen met eten en spulletjes, die ze uitdeelden aan wie dat nodig hadden. "Dat is natuurlijk nooit genoeg, maar wel fijn om zoiets te kunnen bieden."

Persoonlijke drijfveer

Tygo benadrukt dat hij de gebruikers absoluut niet wil veroordelen, maar juist hun verhaal wil doorgeven. "De gebruikers wilden zelf laten zien hoe gevaarlijk flakka is. Dat maakt het dubbel. Ze zeggen 'Begin er nooit aan', maar steken daarna meteen een pijp op. Zo verslavend is het.

Ik weet hoe sterk de aantrekkingskracht van een verslaving kan zijn en hoe groot de verleiding is om terug te vallen in moeilijke tijden. Ik sta daar niet als betweter, maar als iemand die het begrijpt. Al is het gelukkig op een totaal ander niveau. Flakka is zó verwoestend, maar er is altijd een weg terug. Als ik iemand kan motiveren om die stap te zetten, of anderen kan waarschuwen er nooit aan te beginnen, dan is mijn doel bereikt.

Daarom hoop ik dat kijkers één ding meenemen: blijf ervan af! Net als bij mijn eerdere documentaires hoop ik dat dit een waarschuwingsschot is. Ik wil laten zien waar je in belandt als je eraan begint. Alles zit erin: pijn, verdriet, hoop en liefde. Maar vooral de boodschap dat dit niet je toekomst mag zijn."