'Monddood gemaakt worden door geheimen is niet leven' – waarom zwijgen voor Astrid Holleeder geen optie meer was

De Kist oudejaarsspecial | Het jaar van Astrid Holleeder

Astrid Holleeder leefde jarenlang onder voortdurende dreiging, grotendeels buiten het zicht van de buitenwereld. Pas nu, zegt ze, durft ze te overzien wat die periode werkelijk van haar vroeg. “Nu zie ik pas wat ik de afgelopen tien jaar eigenlijk heb doorstaan,” vertelt ze. “Dat heb ik niet gezien toen ik erin zat. Het besef komt nu pas: hoe heb ik me dit aan kunnen laten doen?”

Een belangrijk deel van het gesprek raakt aan haar jeugd en aan haar ouders. Astrid spreekt open over de woede die zij lange tijd voelde richting haar moeder, die vijfentwintig jaar bij haar gewelddadige vader bleef. “Ik kon de praktische redenen begrijpen,” zegt ze, “maar niet dat ze het zichzelf liet aandoen.” Over haar vader is ze sober, maar niet verhullend: “Hij heeft ons allemaal mishandeld. Haar ook.”

Juist in de laatste maanden van haar moeders leven verschuift er iets. In een intiem moment, kort voor haar dood, stelt haar moeder onverwacht zelf de vraag die jarenlang tussen hen in hing. “Ze zei: ‘Ik kan niet begrijpen dat ik het mezelf heb laten aandoen.’ Dat was de vraag die ik haar altijd stelde: hoe dan?” In die erkenning ervaart Astrid iets van afronding. “Toen dacht ik: wat ben ik gezegend dat de cirkel nu rond is.”

Door weer te praten heb ik mijn eigen verhaal terug

Het gesprek blijft niet hangen in het verleden. De Kist gaat ook over wat het vraagt om door te leven wanneer de dood voortdurend aanwezig is. Astrid verwoordt die realiteit zonder drama: “De dood is elke dag bij me. Daarom heb ik er ook maar vrienden mee gemaakt. Anders is het niet te doen." Dat zit in kleine, alledaagse handelingen: “Als ik ergens pin, denk ik meteen: o jee, dat is een peilbaar moment. En als ik bel, weet ik dat mijn locatie te achterhalen is.”

Wat haar uiteindelijk overeind houdt, is spreken, niet zwijgen. Het is een thema dat terugkeert in het gesprek, en dat raakt aan haar beslissing om weer zichtbaar te worden. “Monddood gemaakt worden door geheimen is niet leven,” zegt ze. “Door weer te praten heb ik mijn eigen verhaal terug.”

In de oudejaarsspecial met Astrid Holleeder blijft één vraag nadrukkelijk in de lucht hangen: wat vraagt het om te blijven spreken, terwijl zwijgen veiliger lijkt? En wat vertelt zij in De Kist over haar leven, haar angsten en haar verlangen, dat zij tot nu toe nooit hardop durfde uit te spreken?

De Kist kerstspecial | vrijdag 26 december

In de kerstspecial van De Kist brengt EO-presentator Kefah Allush drie bijzondere zangeressen samen: Maaike Ouboter, Anneke van Giersbergen en Frédérique Spigt. In een intieme setting delen zij persoonlijke verhalen en muziek over nieuw leven, afscheid en verbondenheid.

“Met deze kerstspecial komt een langgekoesterde droom van mij uit,” vertelt Kefah. “Ik wilde al heel lang iets muzikaals maken rond de thema’s troost en rouw. Ik ben trots en dankbaar deze drie geweldige vrouwen wilden meewerken. Frédérique Spigt zingt een lied dat zij schreef voor haar moeder, dertien jaar na haar eerdere bezoek aan De Kist.

Maaike Ouboter brengt Ik heb je vast, een nummer geschreven voor haar pasgeboren zoon. Anneke van Giersbergen zingt een nummer over verlies en verbondenheid. En als kers op de taart deelt radio-dj Gerard Ekdom twee kerstklassiekers die hem – en de gasten – meenemen naar hun jeugd.
Deze kerstaflevering van De Kist laat zien hoe verdriet niet wordt weggeduwd, maar ruimte krijgt en kan uitgroeien tot troost en betekenis.